در بخش اول در این مورد که حافظه خوب، به جز در موارد استثنایی، هدیه خاص برای افراد خاص نیست؛ بلکه بیشتر، محصول تلاش آگاهانه و سازمان یافته هر فرد است که از نیاز به دانستن و به یاد آوردن موفقیت آمیز ناشی می‌شود صحبت شد. در ادامه راه های دیگر تقویت حافظه را ارائه می دهیم .

دانستن، مؤثرترین راه برای یادگیری است و راه شما برای یادگیری مؤثر، مستلزم شناخت موارد زیر است:

ج- به کارگیری

یکی از مهم ترین راه هایی که به شما کمک می کند تا آنچه را كه مطالعه کرده اید برای طولانی مدت در حافظه شما باقی بماند، به کارگیری مطالب است؛ پس تلاش کنید از آنچه آموخته اید تا حد امکان استفاده کنید، و چیزی را که فهمیده اید، تمرین کنید. انجام این کار باعث می شود تا دانش تئوری خود را مورد استفاده عملی قرار دهید و عملاً به حافظه خود کمک بیشتری نمایید؛ مثلاً اگر به آموزش یک زبان خارجی مشغول هستید و لغات جدیدی را آموخته اید، استفاده از آنها را در مکالمات خود آغاز کنید؛ یا اگر درسی از زیست شناسی را می خوانید، سعی کنید كه اطلاعات خود را در صورت امکان به طور عملی به کار گرفته و در حافظه تان به شکل بهتری تثبیت کنید.

چ- به یاد آوردن

عمل یادآوری و مرور، یک هدف را دنبال می کنند؛ اما یادآوری کمی متفاوت از آن است؛ بدین معنی که اساسا به یادآوردن، یک تمرین ذهنی است که در آن شما سعی می کنید به طور ارادی، آنچه را که زمانی در گذشته تجربه کرده اید، به خاطر آورید. در مرور، شما از عوامل خارجی مانند کتاب، جزوه و ... کمک می گیرید؛ در حالی که در یادآوری، بیشتر بر ذهن و توانایی خود در فکر کردن، تجسم فکری و ایجاد مجدد ذهنی آنچه خواند هاید، تکیه می کنید.

ح- تداعی معانی

از آنجا که همه دانش انسان، نسبی است، ما مطالب را در ارتباط با موضوعات دیگر به یاد می آوریم. این مسأله به سبب ارتباط و تداعی معانی است که در ذهن خود ایجاد می کنیم؛ به همین دلیل، به یاد آوردن برخی از مطالب، مستلزم به یاد آوردن مطالب دیگر است. همه ما  مایلیم كه میان دانسته های جدید با دانش قبلی ذخیره شده در ذهنمان پیوند ایجاد كنیم. این فرآیند، وابسته به روشی است که در آن، اطلاعات را به صورت فایل هایی که آماده مراجعه هستند، سازماندهی می کنیم. شما م یتوانید حافظه خود را با تمرین و پرداختن به این پدیده تقویت کنید. فرض کنید كه مطلب جدیدی را درباره قلب در درس زیست شناسی آموخته اید. سعی کنید كه این مطلب را به اطلاعاتی که از پیش در ذهن خود درباره کار قلب دارید، ربط دهید. هرگاه مطلب جدیدی می آموزید از خود بپرسید: چگونه می توانم آن را با اطلاعات قبلی خود ارتباط دهم؟ چه نکته جدیدی در آنچه كه اکنون آموخته ام وجود دارد؟ آن را در کجای متن اطلاعات موجود در ذهن خود می توانم جای دهم؟ انجام این کار به شما کمک می کند كه پایه دانش خود را بالا ببرید و حافظه خود را نیز تقویت کنید.

خ- تصور

یکی از راه هایی که تا حد زیادی به ماندگاری مطالب در حافظه شما کمک می کند، این است که مطالبی را که می خوانید، به شیوه خاص خود و به طور جالبی تصور کنید؛ به گونه ای كه در حال مشاهده یک فیلم هستید، و آن گاه ارتباطات جالب موجود در مطلب را افزایش دهید. انجام این کار شما را قادر م یسازد تا موضوع را خیلی بهتر و برای مدت طولانی تری به یاد آورید. این راهکار در بیشتر درس ها می تواند به کار آید؛ فقط کافی است كه شما قدرت خلاقیت خود را بالا ببرید؛ در این میان، تصورات خنده دار و جالب، بیشتر در حافظه شما خواهد ماند.

د- سازماندهی

ذهن انسان مانند رایانه کار می کند. درست مانند سازماندهی معنی دار اطلاعات در رایانه تان، باید اطلاعات را در قلمرو شخصی خود نیز به طور مرتب سازماندهی کنید تا با تلاش کمی بتوانید دوباره به آن اطلاعات دست یابید. به طور مؤثر از ذهن خود استفاده کنید و اهداف عالی تری را برای خود در نظر بگیرید و تنها اطلاعات مفیدی را که شما را در رسیدن به اهدافتان یاری می کند، در ذهن خود ذخیره کنید و محیط خود را به گونه ای سازماندهی کنید که ذهنتان در آرامش قرار گیرد و انرژی و منابع آن در یافتن و ترتیب بخشیدن به موضوعات هدر نرود.

ذ- سلامت بدنی و سلامت روحی

برخورداری از سلامت جسمی، پایه یک حافظه خوب است. ذهنی که درگیر بیماری ضعف عمومی است، قادر به تمرکز نیست و نمی تواند توجه کافی به مطلب داشته باشد؛

چرا که توانایی های آن اکثراً متوجه محافظت از خود می شود. مغز و سیستم عصبی، باید دوز معمول ویتامین ها و مواد معدنی، گلوکز و خون سالم را دریافت کنند و از استراحت کافی برخوردار باشند؛ به طوری که بتوانند خود را برای ذخیره سازی اطلاعات و نیروی تازه گرفتن به منظور عملکرد بهتر آماده کنند. ذهنی که با خود دائماً درگیر است، نمی تواند مطالب را بخوبی ثبت کند.

احساسات منفی مانند ترس، اضطراب، ناامیدی و عصبانیت، بشدت، جریان ورود اطلاعات را به مغز کاهش می دهد. نگرش های منفی، پیش داوری، گفتن اینکه «این نكته را نمی توانم یاد بگیرم » یا «این مطلب سخت است » نیز شانس حفظ مناسب را برای یادگیری بهتر از بین می برد. یک ذهن باز، برخورداری از امید و اعتماد به نفس، فرستادن انرژی های عالی درباره توان و قدرت ذهنی و حافظه خودتان، تمایل به یادگیری و توانایی شما را برای آموختن، درک و نهایتا به خاطر سپردن، افزایش می دهد.

ر- خواب خوب

اگر می خواهید كه همیشه حافظه خوبی داشته باشید خواب را فراموش نکنید. کم خوابی می تواند بشدت از قدرت حافظه و تمرکز شما کم کند. ضمناً فراموش نکنید که خوابیدن در شب برای مغز نسبت به خواب در روز، مفیدتر است . به عنوان یک کنکوری شما باید بین شش تا هشت ساعت را در طی شبانه روز به خواب اختصاص دهید. حتما به خاطر داشته باشید که مقابله با خواب برای درس خواندن، باعث خواهد شد تا چیزی از مطالبی که در آن ساعت م یخوانید در خاطر شما باقی نماند؛ پس برنامه خواب خود را منظم کنید و هر روز طبق برنامه بخوابید.

 بهتر است در ساعات اولیه صبح، که یادگیری به بالاترین حد خود می رسد، یعنی ساعت پنج به بعد، از خواب بیدار شوید و بعد از ساعت ده شب هم دیگر مطالعه نداشته باشید. اگر شما به این ساعات خواب و بیداری عادت نداشته و برنامه ریزی درسی تان را برای یادگیری بهتر بر اساس آن تنظیم کرده اید، نگران نباشید؛ بدن تا بیست روز آینده، در صورت اصرار شما به این ساعات خواب و بیداری، عادت خواهد کرد؛ البته اگر به وقت دیگری برای مطالعه عادت کرده اید و احساس می کنید که در آن وقت، یادگیری خوبی دارید و مطالب در ذهن شما می ماند، همان را ادامه دهید.

در ادامه این بحث، به موارد زیر نیز برای داشتن یک حافظه خوب و یادگیری ماندگار دقت کنید:

1. اطلاعات را خرد کنید؛ زیرا مغز انسان، اطلاعات را در قطعات کوچک، بهتر به خاطر می سپارد؛ بنابراین، با خرد کردن موارد بلند به اطلاعات کوچک تر، راحت تر می توانید آنها را حفظ کنید.

2. تمرکز کنید. بهترین حالت این است که هر زمان فقط یک کار را انجام بدهید و روی آن كار کاملاً تمرکز کنید .

3. رژیم غذایی مناسب داشته باشید. اسیدهای چرب امگا ۳ و مصرف ویتامین های گروه B و اسید فولیک، به یادگیری بهتر و قویتر شدن حافظه شما کمک می کند.

4. ورزش کنید. ورزش برای حافظه مفید است و قدرت تمرکز را بالا می برد. قرار نیست كه قهرمان المپیک بشوید؛ بلكه هدف این است که فعالیت بدنی منظمی داشته باشید .

5. آموخته هایتان را به دیگران یاد بدهید. وقتی موضوعی را برای کسی توضیح می دهید، انجام این کار به دائم یشدن آن حافظه در مغزتان کمک می کند؛ بنابراین، اگر وقتی برای انجام این کار دارید حتما آن را انجام دهید؛ وگرنه، تصور کنید که شما شاگرد خودتان هستید و دوباره مطلب را برای خودتان توضیح دهید.

6. مطالب درسی را با فعالیت های روزمره خود مربوط گردانید.

7. اول، درس مشکل تر را در یک زمان معین و کامل و غیر خسته کننده یاد بگیرید و سپس درس های آسان تر را.

8. حس های بیشتری را درگیر یادگیری کنید و سعی کنید كه اطلاعات را به رنگ، صدا، بو و مزه مرتبط كنید.

9. مفاهیم پیچیده را به زبان خود شرح دهید و سعی کنید مطالبی را که جدیداً آموخت هاید، به زبانی ساده و با کلمات خودتان برای دیگران توضیح دهید یا خلاص های از آن را در جایی بنویسید.

10. اگر شیوه مطالعاتی شما خوب نیست و باعث خستگی ذهنی تان می شود، این موضوع را بپذیرید و برای رفع آن اقدام کنید.