يکي ديگر از بيماريهاي مهلک اخلاقي، که سرچشمه بسياري از رذايل ديگر نيز به شمار مي رود افساد در ميان مردمان است که صفتى است خبيث ،و صاحب آن از اهل شقاوت است .
اين صفت ،آدمى را به جهنم مى‏رساند .و دين انسان را تباه مى‏كند .و صاحب اين صفت خبيثه ،در مقام ضدّيّت با خدا و رسول بر آمده است .چون بسيارى از قواعد شرعيّه ،كه خداوند عالم قرار داده ،از :حضور جمعه و جماعت و مصافحه و زيارت و آمد و شد و ضيافت و نهى از ظنّ بد و غيبت ،همه از براى حصول دوستى و الفت ميان مردمان است .و هيچ چيز در نزد خداوند عالم و پيغمبر او چنين مطلوب نيست ،كه ميان بندگان الفت و يگانگى باشد .
و اين خبيث كه فساد مى‏كند ،در مقام مخالفت با خدا و رسول بر مى‏آيد . و آنچه از آنها خواسته‏اند او را ردّ مى‏كند .و شكى نيست كه :چنين شخصى بدترين مردم ،و رذل و خبيث‏ترين ايشان ،و مستحق انواع لعن است : «أَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللََّهِ وَ الْمَلاََئِكَةِ وَ النّاسِ أَجْمَعيِِنَ ».[آل عمران، آيه 87]
خداوند متعال در اين باره مي فرمايد:
«الَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الأَرْضِ أُولَـئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ » [بقره، 27]
«کساني که پيمان خدا را بعد از استوار کردن آن مي شکنند، و آنچه را خدا به پيوستن آن فرمان داده مي گسلند، و در زمين فساد مي کنند، آنها زيانکارند» .
حضرت امام جعفر صادق عليه السّلام فرمود: «صدقه‏اى كه آن را خدا دوست دارد ،اصلاح كردن ميان مردم است ،هرگاه فسادى ميان ايشان واقع شود .و نزديك كردن ايشان را به يكديگر است ،چون دورى و جدائى ميانشان واقع شود »

اصلاح ميان مردم و فضل و ثواب آن

و ضدّ اين صفت ،كه اصلاح ميان مردمان بوده باشد از معالى صفات و فضايل ملكات است .و علامت شرافت نفس و طهارت ذات است .و به اين سبب ،ثواب بسيار ،و فضيلت بى‏شمار به ازاى آن در احاديث و اخبار رسيده است .
سيّد رسل صلّى اللّه عليه و آله فرمودند :
«فاضل‏ترين صدقات ،اصلاح كردن ميان مردمان است ».1
و حضرت امام جعفر صادق عليه السّلام فرمود كه :
«صدقه‏اى كه آن را خدا دوست دارد ،اصلاح كردن ميان مردم است ،هرگاه فسادى ميان ايشان واقع شود .و نزديك كردن ايشان را به يكديگر است ،چون دورى و جدائى ميانشان واقع شود ».2
و به مفضّل ،وكيل خود فرمود كه :
«هرگاه نزاعى ميان دو نفر از شيعيان ما ببينى از مال من ميان ايشان اصلاح كن ».3
و به جهت وجوب اصلاح ميان مردم است كه دروغ گفتن در آن جايز است .
چنان كه حضرت رسول صلّى اللّه عليه و آله فرمود :
«هر دروغى را مى‏نويسند مگر اينكه در جهاد بوده باشد يا دروغ بگويد ميان دو نفر كه اصلاح ميان ايشان كند ».4
و حضرت صادق عليه السّلام به ابن عمار فرمود كه :
«از من به فلان اشخاص چنين و چنين بگو .ابن عمار عرض كرد كه :هرگاه غير از آنچه فرموديد سخنى ديگر از زبان شما به جهت اصلاح بگويم رواست؟ فرمود :بلى ،مصلح، دروغگو نمى‏باشد ،امثال اين سخنها صلح است نه كذب ».5
و مراد اين است كه :
اگر كسى به جهت اصلاح ميان مردم سخن غير واقعى بگويد كه اصلاح شود ،اين را دروغ نمى‏گويند و ضرر ندارد .
سبحان اللّه !اعتناى پروردگار عالم به اصلاح حال مردم تا آن حد است كه دروغ را كه از معاصى عظيمه است در اين خصوص تجويز فرموده و آن را افضل صدقات قرار داده .و قواعد قانونى چند به جهت حصول الفت مقرّر فرموده .و مفسد را به لعن و عذاب ،مخصوص ساخته .و با وجود اين ،چنانچه در بسيارى از ابناى روزگار مشاهده مى‏شود بسيارى از ارباب نفوس خبيثه به جهت پيشرفت امور دنيويّه و گذران چند روزه اين خانه عاريت اساس ،افساد ميان دوستان و مسلمانان مى‏چينند ،و آتش فتنه روشن مى‏كنند .بلكه چه بسا كسانى هستند كه به اندك خلاف توقّعى كه از كسى مشاهده نمودند در مقام انواع فساد بر مى‏آيند .
منابع:
معراج السعادة، جلد 2
جامع السعادات ،ج 2،ص 280.
‏تنظيم: شکوري_ گروه دين و انديشه تبيان
________________________________________
(1)جامع السعادات ،ج 2،ص 280.
(2)كافى ،ج 2،ص 209،ح 1.
(3)كافى ،ج 2،ص 209،ح 3.
(4)محجة البيضاء ،ج 5،ص 245.و احياء العلوم ،ج 3،ص 120،(با اندك تفاوتى ).
(5)كافى ،ج 2،ص 210،ح 7.