همه والدین می‌خواهند فرزندانی شاد داشته باشند. فرزندانی که از زندگی و امکاناتی که در اختیار دارند و محیطی که در آن حضور دارند، لذت ببرند. البته نصیب بردن از شادی به عوامل مختلفی بستگی دارد زیرا بچه‌ها اغلب تصور می‌کنند سرگرمی و تفریح و جامه عمل پوشاندن به خواسته‌های خود مهم‌ترین کار دنیاست و طوری عمل می‌کنند که گویی مرکز دنیا هستند و اگر دنیا کمی مطابق میلشان نباشد، به‌سرعت دچار اندوه و ناامیدی می‌شوند. از سوی دیگر اغلب والدین نیز با حمایت بیش از حد از فرزندان خود اجازه کسب تجربه‌های مفید و لذت ناشی از آن‌ها را دریغ می‌کنند و برای کسب شادی بچه‌ها اغلب از خواسته‌های خود می‌گذرند و زمانی که بچه‌ها به هر دلیلی به‌اندازه کافی شاد نباشند، احساس گناه می‌کنند.

گاه والدین تصور می‌کنند شاد و شنگول و یا غرغرو بودن کودکان به فطرت آن‌ها برمی گردد. در حالی که چنین نیست و طبق شواهد علمی این والدین هستند که نقش مؤثری در شاد بودن یا شاد نبودن کودکان خود دارند.

● اهمیت شادی

محققان می‌گویند فرزندان با اعتماد به نفس کافی، خوش‌بین و منعطف می‌توانند باعث شادی خود و خانواده در زندگی شوند. شادی در زندگی کودکان نه یک امر مقطعی بلکه امری دیرپا و تأثیرگذار در زندگی است که تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی آن‌ها را دربر می‌گیرد. به نوشته سایت «کیدزهلث» احساس شادی با بیماری جسمی کمتر، روابط بین فردی بیشتر و بهتر، موفقیت‌های تحصیلی و شغلی، کسب رضایت از زندگی و کاهش احتمال افسردگی و استرس در دوران بزرگ‌سالی ارتباط مستقیمی دارد. محققان می‌گویند والدین نمی‌توانند با توجیه‌های مختلف نقش خود را نادیده بگیرند زیرا در واقع احساسات منفی حالتی مسری دارد و حتی با وجود فراهم آوردن امکانات مالی برای کودک، به او منتقل می‌شود.

طبق تحقیقی که در مجله انجمن پزشکی آمریکا چاپ شد مشخص شد که روحیات والدین ارتباط مستقیمی با شادی کودک در زندگی دارد و مادران افسرده و خموده هرگز نمی‌توانند بچه‌هایی شاد داشته باشند. کارشناسان دریافتند در صورتی که مادران افسرده درمان شوند می‌توان به بازگشت شادی به زندگی کودکان امیدوار بود. در یک کلام مادران افسرده، کودکان افسرده تربیت می‌کنند.

● آموزش شادی

حال باید پرسید آیا شادی یاد دادنی است؟ و چگونه می‌توان شادی را به کودکان آموزش داد؟ برای پاسخ به این سؤالات با دکتر نسرین امیری، فوق تخصص روان‌پزشکی کودک گفت‌وگو کرده‌ایم. وی در این باره می‌گوید: احساس شادی مثل دیگر احساسات ما جزئی طبیعی از زندگی است که اغلب در گیر و دار ده‌ها مسئله تربیتی فراموش می‌شود. خوب است بدانید شاد زیستن هنر است و نیاز به آموزش دارد. ممکن است بسیاری تصور کنند شاد بودن احساسی است که خود به خود به وجود می‌آید اما این طور نیست و نیاز به آموزش دارد. یکی از این روش‌ها الگوبرداری است. والدین خود باید شاد باشند تا بچه‌ها با الگو قرار دادن آن‌ها شاد بودن را بیاموزند. این که بسیاری از والدین نگران هزار و یک مسئله ریز و درشت در زندگی هستند و از بچه‌ها می‌خواهند شاد باشند، مشکلی را حل نمی‌کند. وقتی کودکان شاهد دل نگرانی‌ها، غصه‌ها و ناراحتی‌های والدین باشند مدل رفتاری آن‌ها را تقلید می‌کنند و به گفته‌های آن‌ها اعتنا نمی‌کنند.

گاه والدین مشکلات خود را از بچه‌ها پنهان و اظهار می‌کنند که این مشکلات به شما ربطی ندارد و خودمان می‌توانیم آن‌ها را حل کنیم. در حالی که فشاری که باعث ناراحتی و اندوه والدین می‌شود، به بچه‌ها تسری پیدا می‌کند و آن‌ها را به‌طور غیرمستقیم درگیر می‌کند. گاهی اوقات کمک گرفتن از اعضای خانواده برای حل یک مشکل، کاری مسرت بخش است و بچه‌ها در کنار والدین بهتر می‌توانند شادی را به دست آورند. دکتر امیری درباره حل مشکلات مالی می‌گوید: گاه مشاهده می‌شود که در بسیاری از خانواده‌ها والدین به‌تنهایی بار مشکل را به دوش می‌کشند و سعی می‌کنند امکانات مالی بچه‌ها را طبق نظر آن‌ها فراهم کنند. در چنین شرایطی آن کودک با وجود داشتن امکاناتی که می‌خواسته شاد نیست زیرا والدین او شاد نیستند.

حال اگر والدین امکانات مالی را طوری تقسیم بندی کنند که خود نیز از آن بهره ببرند، بهتر می‌توانند شادی را برای کودک خود به ارمغان آورند. گاه لازم است که والدین از برخی ظواهر و خریدهای افراطی برای صدمه نزدن به شادی خانواده و کاهش فشارهای مالی چشم پوشی کنند تا در عوض بچه‌های شادتری داشته باشند. حتی بسیاری از کارهای استرس زا و پرفشار، شادی را از کودکان می‌گیرد که اگر از آن‌ها چشم پوشی کنند هیچ لطمه‌ای به خانواده و کودکان نمی‌خورد. والدین باید تلاش کنند اصول شاد زیستن را به کودکان آموزش دهند یعنی آن چیزهایی که شادی حقیقی است به کودکان بشناسانند.

یکی از راه‌های شاد بودن دانستن قدر نعمت سلامت است. والدینی که قدر نعمت سلامت را ندانند قطعاً نخواهند توانست شادی داشتن این نعمت را به فرزندان خود بیاموزند. یکی دیگر از آن‌ها شکرگزاری برای نعمت‌هایی است که داریم. شاکر بودن، چشم ما و کودکانمان را به نعمت‌هایی که داریم باز می‌کند و ما را سپاسگزار می‌کند. گاه اهمیت دادن به کار مورد علاقه کودکان می‌تواند برای آن‌ها شادی آور باشد بنابراین بهتر است والدین مواردی که کودک را شاد می‌کند شناسایی و سعی کنند از این طریق به او در شاد بودن یاری برسانند. وی درباره سنت خوب چهارشنبه سوری و خاطرات تلخ سال‌های گذشته می‌گوید: متأسفانه غفلت ما بزرگ‌ترها از این سنت باعث شده سنت چهارشنبه سوری که در واقع یک سنت خوب و پسندیده است تبدیل به یک معضل شود.

این سنت خوب از کنار هم بودن و شاهنامه خوانی و حافظ خوانی به آتش بازی تبدیل شده و این قطعاً تقصیر ما بزرگ‌ترهاست زیرا این سنت را به‌طور کامل به نسل جوان معرفی نکرده‌ایم. توصیه ما به خانواده‌ها این است که مراسم چهارشنبه سوری را به‌طور کامل و مطابق با سنت‌های ایرانی و کهن آن به‌جا آوریم، در حال حاضر در شب چهارشنبه سوری والدین هر یک مشغول کار خود هستند و بچه‌ها ناگزیر به دعوت دوستان به کوچه و خیابان می‌روند و آتش بازی می‌کنند.