پیری پوست معمولاً به علت گذر زمان و افزایش سن به وجود می‌آید. البته کمابیش دیده می‌شود که افراد با سن تقویمی مشابه، جوان‌تر یا پیرتر از دیگری به نظر می‌رسند. عوامل ارثی در این زمینه نقش مهمی دارند، در عین حال عوامل محیطی را نیز در ایجاد پیری پوست نباید نادیده گرفت. سردسته این عوامل تابش خورشید است. این نوع پیری پوست در قسمت‌هایی از پوست بدن که بیشتر با عوامل خارجی در تماس‌اند، بارزتر است. از دیگر عوامل محیطی می‌توان باد، سرمای شدید، خشکی شدید و آلودگی هوا را نام برد.

در این نوشتار به روش‌های پیشگیری از پیری پوست که در واقع روند این عارضه را کند می‌کنند اشاره شده است.

1 ـ پرهیز از نور خورشید

 قرار گرفتن پوست در معرض آفتاب به مدت طولانی، باعث می‌شود الیاف الاستین (ELASTINE) پوست تخریب شود، لکه‌های قهوه‌ای رنگ در آن به وجود آید و در نهایت احتمال بروز انواع بدخیمی در پوست افزایش یابد. بهترین راه پرهیز از نور خورشید استفاده از لباس‌های نخی روشن، کلاه لبه دار و عینک آفتابی است. عینک آفتابی علاوه بر محافظت از چشم‌ها موجب می‌شود که جمع شدن غیرارادی چشم‌ها در پی تماس با نور شدید حذف شود و در نتیجه از ایجاد و عمیق شدن چین و چروک‌های پنجه غازی در طرفین چشم جلوگیری گردد. استفاده از ضد آفتاب‌های مناسب نیز آسیب آفتاب را به حداقل می‌رساند.

 کم کردن حالات چهره به‌خصوص موقع صحبت کردن، خشم و خندیدن موجب می‌شود که چین و چروک ناشی از حرکات عضلات صورت کم شود.

2 ـ پرهیز از سیگار کشیدن

سیگار علاوه بر وارد آوردن آسیب‌های جبران ناپذیر به ریه، قلب، مغز و سایر اعضای بدن، به پوست نیز صدمه می‌زند. نیکوتین موجود در سیگار با ایجاد انقباض در عروق پوست، تغذیه پوست را مختل می‌کند. تماس مستقیم پوست با مواد سمی موجود در سیگار هم به این عضو آسیب می‌رساند. به‌علاوه، عبور و جذب این مواد از خلال پوست به الیاف کلاژن و الاستین که شادابی و قوام خوب پوست را تضمین می‌کنند، لطمه می‌زند؛ همچنین قرار داشتن در معرض دود سیگار باعث تحریک چشم‌ها و جمع شدن غیرارادی آن‌ها می‌شود. این عمل بروز چین و چروک‌های پنجه غازی در طرفین چشم‌ها را تشدید می‌کند. تمام این تغییرات باعث می‌شود فرد سیگاری چهره‌ای رنگ پریده یا به رنگ زرد متمایل به خاکستری داشته باشد و چین و چروک‌های عمیق در اطراف دهان و چشم وی به وجود آید. دندان‌ها و ناخن انگشتان این افراد هم به رنگ زرد تیره در می‌آید. به‌علاوه، روندهای ترمیمی پوست به‌خصوص پس از اعمال جراحی‌ای مثل پیلینگ (لایه برداری شیمیایی (PEELING / و فیس لیفت (FACE LIFT) در اشخاص سیگاری بسیار کند است. به همین دلیل این گونه اقدامات درمانی برای رفع چین و چروک صورت در این افراد عوارض بسیار زیادی دارد. در سال 1992 در ژورنال اپیدمیولوژی آمریکا سؤالی مطرح شد مبنی بر این که آیا سیگار کشیدن باعث می‌شود فرد سیگاری زشت و پیر به نظر برسد؟ در نهایت پاسخ این بود: بله!

3 ـ پرهیز از کشش‌های غیرضروری در پوست

نتیجهِ وارد آوردن کشش زیاد به پوست به‌خصوص اگر تدریجی و مکرر باشد این است که سطح آن گسترش می‌یابد و پوست اضافه به‌صورت شل، آویزان و چین خورده درخواهد آمد. از حرکات و حالات اغراق شدهِ صورت باید پرهیز کرد. ورزش دادن شدید عضلات چهره ممکن است با ایجاد کشش غیرضروری باعث کشیدگی و گسترش سطح پوست شود. در واقع شاید این فقط یک افسانه باشد که این نوع ورزش دادن پوست صورت مفید است.

عین این مطلب در مورد تغییرات ناگهانی وزن صادق است. افزایش شدید وزن با تجمع مقدار زیادی چربی در زیر پوست همراه است. این مسئله به نوبه خود باعث کشیدگی پوست روی یک لایه ضخیم چربی زیر پوستی می‌شود. با کاهش ناگهانی وزن، پوستی که قبلاً کشیده شده بود، شل و آویزان و دچار چین و چروک می‌گردد. بنابراین تعادل در رژیم غذایی را باید رعایت کرد تا از تغییرات ناگهانی وزن جلوگیری شود. با همین منطق، خوابیدن مداوم روی یک طرف چهره باعث کشیدگی پوست آن سمت از صورت می‌شود.

روش زندگی بایستی هم سلامت جسمی و هم سلامت روانی فرد را تضمین کند.

برای تأمین سلامت جسمی رعایت این نکات ضروری است:

الف) فعالیت فیزیکی و ورزشی مناسب؛

که باعث می‌شود جریان خون اندام‌های مختلف، به‌ویژه پوست افزایش یابد. بعد از یک ورزش مناسب، رنگ پوست برافروخته می‌شود. این خون رسانی مناسب در درازمدت به ساختار بهتر پوست کمک می‌کند.

ب) داشتن برنامه منظم خواب؛

همه ما بعد از یک شب بی‌خوابی، رنگ پریدگی، چشمان قرمز و تیرگی دور چشمان را تجربه کرده‌ایم. از تکرار بی‌خوابی‌های شبانه بایستی پرهیز کرد، زیرا به ساختار پوست آسیب می‌رساند.

 قرار داشتن در معرض دود سیگار باعث تحریک چشم‌ها و جمع شدن غیرارادی آن‌ها می‌شود. این عمل بروز چین و چروک‌های پنجه غازی در طرفین چشم‌ها را تشدید می‌کند. تمام این تغییرات باعث می‌شود فرد سیگاری چهره‌ای رنگ پریده یا به رنگ زرد متمایل به خاکستری داشته باشد و چین و چروک‌های عمیق در اطراف دهان و چشم وی به وجود آید.

ج) رژیم غذایی متعادل و سالم؛

این گونه رژیم غذایی در درجه اول از تغییرات ناگهانی وزن جلوگیری می‌کند و در نتیجه مانع از به وجود آمدن پوست شل، چروکیده و آویزان می‌شود. رژیم غذایی متعادل و سالم همچنین از کمبودهای تغذیه‌ای مختلف کمبود ویتامین‌های A، B، C و E و نیز آهن، روی، پروتئین و اسیدهای چرب ضروری جلوگیری می‌کند. ویتامین‌های C، E و بتاکاروتن​ها به‌عنوان آنتی‌اکسیدان، نقش ویژه‌ای در جذب رادیکال‌های آزاد اکسیژن دارند. رادیکال‌های آزاد اکسیژن در جریان فعل و انفعالات شیمیایی بدن به‌منظور پاسخ دادن به آسیب‌های محیطی از جمله پرتوهای خورشید، اشعه ایکس و سیگار به وجود می‌آیند. این رادیکال‌های آزاد اگر به غشای سلول‌های بدن یا DNA هستهِ سلول‌ها متصل شوند، تغییرات ساختمانی مولکولی به وجود می‌آورند که در نهایت به پیری زودرس و حتی بدخیمی می‌انجامند.

4 ـ در پیش گرفتن یک روش سالم زندگی

تأمین سلامت روانی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. وضعیت سلامت روانی و عاطفی هر شخص ارتباط مستقیمی با سلامت پوست وی دارد. برای مثال، به دنبال یک استرس روانی، فرد ممکن است تغییراتی را در پوست خود به‌صورت رنگ پریدگی یا برافروختگی احساس کند. دیده شده است که در جریان ترس و اضطراب درجه حرارت نوک انگشتان پایین می‌آید. اگر اضطراب تداوم یابد، به پوست نوک انگشتان دست آسیب می‌رسد. به‌علاوه، بسیاری از بیماری‌های پوستی با یک استرس روانی شدت می‌یابند؛ از جمله آکنه (جوش غرور جوانی)، اگزما و پسوریازیس. (PSORIASIS) همچنین خطوط پوست صورت در افراد افسرده که ناشی از انقباض عضلات صورت است، برای مدت‌های طولانی در وضعیت افسردگی تثبیت می‌شود.

5 ـ تغییر عادات نادرست

خوابیدن به روی صورت می‌تواند باعث کشیدگی پوست شود. کم کردن حالات چهره به‌خصوص موقع صحبت کردن، خشم و خندیدن موجب می‌شود که چین و چروک ناشی از حرکات عضلات صورت کم شود.

دکتر لیلا عطایی فشمی متخصص بیماری‌های پوست و مو