ما آدم‌ها موجوداتی اجتماعی هستیم و برای زندگی کردن و رشد و تکاملمان لازم است که در جمع زندگی کنیم، اما برای اینکه بتوان به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کرد، باید مهارت‌های لازم را یاد گرفت، در این باره اطلاعات کافی داشت و اعتمادبه‌نفس، قاطعیت و مهارت کلامی خوبی هم پیدا کرد.

 برای قاطعیت و بیان احساسات و تمایلات درونی با اعتمادبه‌نفس کامل لازم است 3 نوع رفتار را یاد بگیرید؛ نه گفتن و اظهار عدم تمایل، بیان احساسات منفی و مثبت و تقاضا و درخواست کمک از دیگران.

1- مهارت نه گفتن و اظهار عدم تمایل

مهارت نه گفتن و نپذیرفتن به روش مناسب و در شرایط و زمان مناسب، یکی از مهارت‌هایی است که باید یاد بگیرید تا بتوانید به راحتی و بدون اینکه آسیبی ببینید در اجتماع زندگی کنید. هنگام رد کردن یک درخواست بهتر است به موارد زیر توجه کنید.

شرح دادن و مشخص کردن موضع: نه، من نمی‌توانم.

بیان و شرح علت: امروز باید کار دیگری انجام بدهم.

همدلی: نشان دادن اینکه متوجه اهمیت موضوع شده‌اید؛ امیدوارم راه دیگری پیدا کنید.

برای تمرین این مهارت لازم است خودتان را در شرایطی مانند تعارف به مصرف مواد، پذیرفتن رشوه و انجام یک کار دیگر در حالی که موظفید کار دیگری را انجام دهید، تصور کنید. نه گفتن حق شماست و هر جا که دلتان بخواهد و تشخیص بدهید لازم است، می‌توانید از آن استفاده کنید. اما این را هم بدانید که این کار گاهی ممکن است عواقب جدی و وخیمی داشته باشد (مثلاً زمانی که سرپرست یا رئیستان درخواست کاری از شما داشته باشد و از شما بخواهد اضافه کار بایستید، درحالی که شب مهمان دارید و به همسرتان قول داده‌اید زود به خانه می‌روید).

اینکه شما بتوانید حالات و احساسات درونی‌تان را به راحتی به دیگران بگویید، در داشتن روابط سالم و شفاف خیلی مهم و مؤثر است. شما باید یاد بگیرید احساسات منفی و مثبتتان را به‌سادگی بیان کنید.

نکته دیگر این است که نحوه رد کردن درخواست دیگران و نه گفتن در شرایط مختلف متفاوت است. وقتی یک درخواست مضر را رد می‌کنید، لازم نیست با طرف مقابل همدردی کنید؛ در این حالت لازم است با تأکید، درخواست را رد کرده و دلیلتان را هم بیان کنید.

2- مهارت بیان احساسات

اینکه شما بتوانید حالات و احساسات درونی‌تان را به راحتی به دیگران بگویید، در داشتن روابط سالم و شفاف خیلی مهم و مؤثر است. شما باید یاد بگیرید احساسات منفی و مثبتتان را به‌سادگی بیان کنید.

احساسات مثبت را نشان دهید؛ چه شغل خوبی پیدا کرده‌ای. احساسات منفی را هم بیان کنید؛ من از کاری که انجام دادهای ناراحت شدم.

قبلاً در مهارت کنترل خشم هم راجع به بیان احساسات منفی صحبت کرده بودیم. بیان علت احساسات و توضیح دادن درباره‌ی آن‌ها به‌ویژه در نشان دادن و ابراز احساسات منفی لازم است. بیان علت احساسات مثبت و تعریف و تمجید هم در ایجاد روابط سالم و ایجاد صمیمیت بیشتر مؤثر است اما این مهم است که شما تشخیص بدهید در شرایط و موقعیت‌های مختلف از جملات و عبارات مناسب استفاده کنید.

 3-مهارت درخواست کردن و تقاضای کمک

در زندگی گاهی مواقعی پیش می‌آید که ما به کمک دیگران نیاز داریم و باید یاد بگیریم چطور از دیگران درخواست کمک کنیم. هنگامی‌که می‌خواهید از کسی تقاضای کمک کنید، بهتر است به موارد زیر توجه کنید:

مهارت درخواست کمک یک مهارت بسیار مهم است و لازم است آن را یاد بگیرید؛ به ویژه در محل کار. مثلاً اگر سرپرست یا رئیستان جلوی دیگر همکاران با شما بلند حرف می‌زند و سر شما فریاد می‌زند، شما باید بتوانید خیلی صریح و شفاف به او بگویید که من از طرز برخورد شما ناراحت شدم.

مشکل را مشخص کنید؛ شما چند دستور مختلف به من داده‌اید. درخواست کنید؛ ممکن است به من اجازه بدهید یک کار را انجام بدهم، بعد کار دیگری به من واگذار کنید؟ توضیح بخواهید؛ ممکن است یک بار دیگر بگویید دقیقاً می‌خواهید چه کاری انجام شود؟

مهارت درخواست کمک یک مهارت بسیار مهم است و لازم است آن را یاد بگیرید؛ به ویژه در محل کار. مثلاً اگر سرپرست یا رئیستان جلوی دیگر همکاران با شما بلند حرف میزند و سر شما فریاد میزند، شما باید بتوانید خیلی صریح و شفاف به او بگویید: من از طرز برخورد شما ناراحت شدم، لطفاً جلوی بقیه‌ی همکاران سر من داد نزنید.

تمرین کنید

این مهارت هم مانند سایر مهارت‌ها آموختنی است اما برای اینکه بتوانید آن را در زندگی روزمره و در مواقع ضروری به کار ببرید، لازم است بارها و بارها آن را تمرین کنید، خودتان را در شرایط مختلف تخیل کنید و سعی کنید رفتار درستی داشته باشید. سخت است اما چند بار پیش خودتان شرایط مختلف را تمرین کنید. خیلی مؤثر است، باور کنید.

 هنگام بیان جملات قاطعانه به چه نکاتی باید توجه کرد؟

برای اینکه قاطع باشید لازم است نکات مربوط به مهارت قاطعیت و بیان احساسات خود را یاد بگیرید و در شرایط و موقعیت‌های مختلف از جملات و عبارات مناسب استفاده کنید. رعایت موارد زیر به شما کمک می‌کند بهتر و با اعتمادبه‌نفس بیشتری بتوانید حرف، نظر، عقیده و احساس درونی‌تان را با دیگران مطرح کنید.

1) تماس چشمی: مطمئن شوید شخصی که با او صحبت می‌کنید از هر چیز دیگر برایتان مهم‌تر است. بیشتر وقت را به او نگاه کنید اما تمام‌وقت را در چشم‌هایش زل نزنید.

2) حالت بدن: سعی کنید کاملاً روبه روی فرد قرار بگیرید، صاف بایستید یا بنشینید اما مثل عصاقورت‌داده‌ها نباشید.

3) رعایت فاصله: فاصله مناسب را رعایت کنید.

4) حرکات دست: برای بیان گفته‌هایتان از حرکت دست‌هایتان کمک بگیرید اما در این کار زیاده‌روی نکنید تا فردی که از دور شما را می‌بیند تصور نکند در حال اجرای دکلمه هستید یا عصبی شده‌اید.

5) حالات چهره: چهره شما باید با احساسات و آن چه می‌گویید هماهنگ باشد. وقتی ناراحت هستید نخندید و وقتی شاد هستید اخم نکنید. یک چهره آرام و رضایتمند، بهترین حالت برای نشان دادن شادی و یک چهره آرام و جدی بهترین حالت برای نشان دادن ناراحتی است.

6) طنین و تغییر بلندی صدا: هنگامی‌که می‌خواهید یک جمله قاطعانه بگویید، لازم است که شنیده شوید؛ برای این کار باید به طنین صدایتان توجه کنید؛ گاهی شاد، گاهی محکم و گاهی ملایم صحبت کنید و روی برخی بخش‌های کلام تأکید کنید و بلندی صدایتان را تغییر دهید.

چهره شما باید با احساسات و آن چه میگویید هماهنگ باشد. وقتی ناراحت هستید نخندید و وقتی شاد هستید اخم نکنید. یک چهره‌ی آرام و رضایتمند، بهترین حالت برای نشان دادن شادی و یک چهره‌ی آرام و جدی بهترین حالت برای نشان دادن ناراحتی است.

7) روان و سلیس صحبت کردن: این نکته خیلی مهم است که کلمات مناسب را روان و سلیس و جملات را با مفاهیم هدفمند بیان کنید تا شنوندگان کسل و بی‌حوصله نشوند.

8) وقت مناسب: وقتی شما احساسات منفی‌تان را بیان می‌کنید یا تقاضا و درخواستی از کسی دارید، در نظر گرفتن زمان بسیار مهم است. یک هفته بعد ممکن است خیلی دیر باشد. از طرفی ابراز احساسات در آخرین لحظات، ممکن است کار درستی نباشد. زمان مناسب را برای این کار انتخاب کنید تا طرف مقابل برای تصمیم‌گیری وقت داشته باشد.

9) گوش دادن: گوش دادن و خوب و با دقت شنیدن بخش مهمی از بیان درخواست است. وقتی می‌خواهید احساساتتان را بدون اینکه قوانین دیگران را زیر پا بگذارید برای آن‌ها بیان کنید لازم است فرصتی برای پاسخ دادن به آن‌ها بدهید.

10) مقدار و حجم جملات: آن چه شما می‌گویید بخش بسیار مهم و بااهمیتی از ابراز احساسات، رد کردن یا درخواست یک موضوع است. بسته به آن چه که می‌گویید و آن چه می‌خواهید انجام دهید، مقدار و حجم جملات ممکن است متغیر باشد.

منبع: آفتاب