اگر شما جزء آن دسته از طبیعت گردانی هستید که به کوهستان و جنگل علاقه دارید، احتمالاً می‌توانید معنای واقعی سرما را بفهمید. بسیاری از ما فکر می‌کنیم که می دانیم سرما چیست، اما حقیقت این است که واقعاً نمی‌دانیم! اصلاً نمی‌توان تصور کرد که سرمای زیر منفی 30 درجه با لباس‌های خیس چه معنایی دارد! شما به عنوان کسی که زیاد مسافرت می‌رود لازم است بدانید سرما چیست و چه بلایی سر انسان می‌آورد و کمک‌های اولیه در مقابله با آن چیست!

علائم و نشانه‌های فرد سرمازده

1- ابتدا بدن او دچار لرز می‌شود.

2- پوست سرد و خشک می‌شود.

3- نبض کند می‌شود.

4- تعداد تنفس بیمار کمتر از حالت طبیعی می‌شود.

5- درجه حرارت بدن به 35 درجه یا کمتر می‌رسد.

6- خواب آلودگی ظاهر می‌شود که ممکن است به کما منجر شود.

7- ممکن است ایست قلبی رخ دهد.

لرز اولین واکنش دفاعی بدن برای گرم کردن خود است و بدن بطور خودکار سعی می‌کند تا با افزایش کار عضلات حرارت بیشتری تولید کند و دمای قسمت مرکزی خود را ثابت نگه دارد. اما با پیشرفت آسیب و کاهش بیشتر دمای بدن، این واکنش دفاعی نیز مختل می‌شود. گیج و منگ شدن مصدوم و از دست دادن قدرت قضاوت و تصمیم گیری و از دست دادن هماهنگی حرکات و فعالیتهای بدنی، اشکال در تکلم و صحبت کردن و همچنین سفتی و انقباض عضلانی از دیگر علائم هیپوترمی است.

انواع سرمازدگی

دو نوع سرمازدگی عضوی و عمومی داریم. در سرمازدگی عمومی مویرگ‌های پوست منقبض شده و جریان خون را از پوست کاهش می‌دهد تا گرمای کمتری از سطح بدن خارج شود.

علایم این نوع سرمازدگی رنگ پریدگی، لرزه در بدن، انقباض ماهیچه‌ها، احساس سرمای زیاد، صحبت‌های مبهم و درک مختل و غیر منطقی است. توجه داشته باشید که هیچ گاه فکر نکنید مصدوم سرمازده مرده است، حتی اگر ضربان و تنفس وی را حس نکنید.

نکته: وقتی دما به زیر 35 درجه سانتی گراد برسد، سرمازدگی به انسان دست می‌دهد که می‌توان به خوبی درمان کرد اما اگر دمای بدن به 26 تا 34 درجه سانتی گراد برسد، شانس بهبودی بسیار کم است.

در صورتی که سرمازدگی در یک عضو (معمولاً انگشتان دست و پا) اتفاق بیفتد، یادتان باشد که:

- به هیچ عنوان عضو یخ زده را ماساژ ندهید و آن را با برف نشویید مراقب باشید که به عضو یخ زده ضربه وارد نشود. تاول‌ها را به هیچ عنوان نترکانید و به جای آن، عضو یخ زده را با باند تمیز ببندید و یادتان باشد که تاولها پس از یک هفته می‌خوابند و از بین می‌روند.

- اگر انگشتان پا دچار سرمازدگی شده‌اند، روی آنها راه نروید.

- سیگار و نیکوتین باعث انقباض رگ‌ها می‌شود. از این مواد استفاده نکنید.

- عضو یخ زده را به مدت 20 دقیقه درآب 35 درجه قرار داده و تکان دهید.

- برای جلوگیری از درد می‌توانید قرص مسکن استفاده کنید.

- عضو صدمه دیده را داخل جوراب، دستکش پر یا کیسه خواب محافظت کنید. همچنین می‌توانید از زیر بغل و پاها گرما را به عضو صدمه دیده منتقل کنید.

- در سرمازدگی عضوی، پوست چروک و سیاه می‌شود و سوختگی با سرما اتفاق می افتد. اگر سوختگی درجه دو باشد، درمان شده و بعد از چند هفته پوست صورتی رنگ تازه نمایان شده و بهبود می‌یابد. در غیر این صورت درجه 3 و قانقاریاست که باید عضو صدمه دیده را قطع کرد.

کمک‌های اولیه

1- همانند سایر سوانح، ابتدا ارزیابی صحنهٔ حادثه، دور کردن یا پرهیز از خطر و درخواست کمک را فراموش نکنید.

2- ارزیابی اولیه مصدوم و انجام مراحل ABC (کنترل راه هوایی، تنفس، ضربان قلب) و دیگر کمکهای اولیهٔ ضروری در صورت لزوم.

3- انتقال مصدوم به مکان گرم و خشک و ترجیحاً سربسته (مانند ساختمان، چادر و ماشین).

4- خارج کردن لباس‌های مرطوب، خیس یا تنگ مصدوم و در صورت امکان پوشاندن لباس خشک به مصدوم و قرار دادن وی در داخل کیسه خواب یا انداختن چند پتوی گرم و خشک بر روی او.

نکته: توجه داشته باشید که هیچگاه بدن مصدوم را با مالش گرم نکنید و او را هم تشویق به انجام فعالیت‌های بدنی و راه رفتن نکنید.

- به دلیل کاهش درجه حرارت بدن و بروز اختلال در سیستم الکتریکی قلب، هر ضربه ناگهانی ممکن است منجر به بی نظمی‌های بسیار شدید و کشنده در ضربان قلب فرد گردد. بنابراین حتی برای خارج کردن لباس‌های مصدوم ابتدا آنها را قیچی و سپس از بدن مصدوم خارج کنید.

- در صورتی که فرد هوشیار است و دچار تهوع و استفراغ شدید نیست می‌توانید، نوشیدنی و غذای گرم به وی بدهید. البته فراموش نکنید که میزان گرمایی که از طریق نوشیدن به بدن وارد می‌شود قابل توجه نیست و سعی کنید روی گرم کردن‌های کلی‌تر متمرکز شوید.

- حتی در صورت فقدان هوشیاری و دیگر علائم حیاتی مثل تنفس و نبض نباید فرد را مرده قلمداد کرد. هر فرد دچار هیپوترمی باید حتماً به مراکز درمانی منتقل گردد و تحت درمانهای لازم از جمله گرم کردن بدن قرار گیرد.

- اگر اندامی در بدن مصدوم کاملاً یخ زده است، فقط و فقط در صورتی اقدام به گرم کردن آن نمایید که مطمئن هستید آن عضو مجدداً در معرض سرما و یخ زدن قرار نخواهد گرفت.