امروزه کودکان از سن کم، با رسانه‌های گروهی بزرگ می‌شوند و دوران کودکی‌شان، یک «کودکی همراه با رسانه‌های گروهی» می‌باشد. والدین هم باید با این واقعیت کنار بیایند و به این ترتیب، مشخص می‌شود که آنان به تنهایی، نفوذی بر آنچه کودکان از طریق رسانه‌ها با آن مواجه می‌شوند، ندارند.

از سنین کم، محیط اجتماعی نقش عمده‌ای را بازی می‌کند. کودکان در خانواده، استفاده از رسانه‌های گروهی را به همان طریقی می‌آموزند که لباس بر تن کردن یا دندان شستن را یاد می‌گیرند. دقیقاً در مورد تماشای تلویزیون نیز عادات بعدی آنان، بستگی به چگونگی استفادهٔ والدین، خواهران و برادران از آن دارد. در اینجا می‌خواهیم با ارائهٔ چند راهنمایی، به خانواده‌ها کمک کنیم تا بتوانند در مورد طرز استفادهٔ کودکان از رسانه‌ها راحت‌تر تصمیم بگیرند:

- کودکان را جدی بگیرید. آنان به رسانه‌ها علاقهٔ زیادی نشان می‌دهند چرا که در آنها چیزهای جالبی عرضه می‌شود از جمله کمک می‌کند که مشکلات و مسائل، از منظر دیگری دیده شوند، در آنجا تصاویر و شخصیت‌های داستانی نمایش داده می‌شوند که کودک می‌تواند با آنها همانندسازی کند و خود را در آن نقش‌ها ببیند.

- استفادهٔ کودک از رسانه‌ها را به صورت مشکل و مساله‌ای آزاردهنده تلقی نکنید بلکه مقتدرانه و با قدرت و همراه با حس مسوولیت دنبال کنید.

- به دوران کودکی خود رجوع کنید و از خود سؤال کنید که در گذشته برای شما شخصیت‌های داستانی و قصه، چه معنا و مفهومی داشته‌اند. اگر در مورد این مسائل با کودکان خود صحبت کنید، آنان با کمال میل می‌شنوند. شاید این شیوه، کمکی باشد تا بتوانید آسوده خاطرتر برای نحوهٔ صحیح استفادهٔ کودک‌تان از رسانه‌ها، تصمیم‌بگیرید و او را آموزش دهید.

برای آنکه کودکان بتوانند در بین امکانات و مضامین متنوع ارائه شده توسط رسانه‌ها، راه صحیح خود را پیدا کنند، به راهنمایی ما نیازمندند.

رسانه

در جهان رسانه‌ها، کودکان به ما به عنوان راهنما نیاز دارند:

برای آنکه کودکان بتوانند در بین امکانات و مضامین متنوع ارائه شده توسط رسانه‌ها، راه صحیح خود را پیدا کنند، به راهنمایی ما نیازمندند در این ارتباط، موضوع این نیست که رسانه‌های گروهی محکوم شوند بلکه باید نقاط ضعف و قوت، امکانات و خطرات رسانه‌های گروهی مختلف شناخته شوند به این منظور، ما به عنوان افراد بزرگسال، دو کار باید انجام بدهیم:

اول اینکه خود را در علاقه و شوق و ذوق آنان نسبت به رسانه‌ها، شریک کنیم و آن چیزی را که سبب جذب آنان به رسانه‌ها می‌شود، کشف کنیم. دیگر اینکه ما در این ارتباط، یک الگو برای کودکان خود هستیم. به همان صورتی که والدین، رسانه‌ها را مورد استفاده قرار می‌دهند، کودکان نیز آن را می‌آموزند، چه به مفهوم مثبت و چه منفی آن. بدین منظور:

- برای آنکه کودک‌تان بتواند به طور مستقل از رسانه‌ها استفاده کند، در حد امکان به او مسوولیت بیشتری دهید و در صورت لزوم محدودش کنید.

- با کودک خود در مورد اینکه او علاقه‌مند به تماشای چه برنامهٔ تلویزیونی است، صحبت کنید.

- برای آنکه متوجه شوید شخصیت‌ها و داستان‌های کارتونی و تلویزیون، چه نقشی در زندگی او دارند، او را زیر نظر بگیرید.

- همراه کودک‌تان، برنامه‌هایی را که بیشتر مورد توجه اوست، نگاه کنید.

چگونه می‌توانید در برابر فشار تبلیغات، مقاومت کنید؟

بعضی از والدین، این مشکل را دارند که نمی‌توانند در برابر خواسته‌های فرزندان‌شان «نه» بگویند و برای آنکه کودک‌شان به نق زدن خود خاتمه دهد، هرچه را که می‌خواهد، برایش می‌خرند والدینی دیگر هستند که خیلی سخت‌گیرند و اصولاً چیزهایی که در تلویزیون تبلیغ می‌شود را نمی‌خرند. در هر دو مورد، به جای کودکان که باید بعدها خودشان در مورد چیزی تصمیم بگیرند، تصمیم گرفته شده است پس راهی را جست‌وجو کنید تا با هر دو موقعیت بتوانید کنار بیایید:

- نه همه چیز را به سرعت بخرید و نه به طور کامل تبلیغات را نفی کنید. در نهایت این شما هستید که نقش تصمیم‌گیرنده دارید و این نقش را نیز جدی بگیرید.

- سعی کنید با کودک‌تان در این مورد که کدام‌یک از آرزوها و خواسته‌هایش منطقی و کدام غیرمنطقی‌ست، به توافق برسید.

- تجاربی را به یاد کودک‌تان بیاورید که او قبلاً با محصولات مشابه داشته است: «آیا آن عروسک عالی و زیبایی که ما پس از دیدن تبلیغش از تلویزیون خریدیم، خراب نشد؟» یا «آیا همه چیز به همان صورتی کار کرد که تو تصور کرده بودی؟»

طرح این سؤالات باید کودک شما را در مورد انجام خواسته‌هایش به تفکر وادار کند.

رسانه

آیا زندگی بدون رسانه‌ها، امکان‌پذیر است؟

رسانه‌ها بخش مهمی از زندگی روزمرهٔ کودکان را تشکیل می‌دهند و طبیعتاً برای بزرگ‌ترها نیز به همین‌گونه است اما در کنار آن، خیلی چیزهای دیگر هم وجود دارد. بیشتر سعی کنید تلویزیون یا ضبط‌صوت را خاموش کنید!

بچه‌های پیش‌دبستانی، با اسباب‌بازی معمولی هم بازی می‌کنند و بیشتر تمایل دارند با والدین‌شان بازی کنند. بنابراین به کودک خود پیشنهاد بازی‌های مختلفی را بدهید که می‌توانید با او به‌طور مشترک انجام دهید. فقط وقتی که هوا مناسب و خوب است، به گردش و پیک‌نیک نروید بلکه در هوای بارانی نیز این کار را انجام دهید. اجازه دهید کودک‌تان یک بار خودش تصمیم بگیرد به کجا برود. اگر کودکان در خانواده، در مورد تصمیم‌گیری‌ها شریک شوند، اعتماد به نفس پیدا می‌کنند و این حس را به‌دست می‌آورند که از طرف بزرگ‌تر جدی گرفته می‌شوند. این مساله، پایهٔ مهمی برای تکامل و رشد شخصیت آنان است. کودکانی که با اعتماد به نفس در این دنیا زندگی می‌کنند، کمتر تحت تأثیر رسانه‌ها قرار می‌گیرند و خیلی راحت از راه به در نمی‌شوند و شخصیت‌های کارتونی و داستان‌ها و قصه‌های رسانه‌ها، نقش قدرتمندی را در زندگی‌شان ایفا نمی‌کنند. یک دنیای نورانی و عالی بدون وجود رسانه را متصور نشوید و یا هم‌چنین یک دنیای شیطانی با وجود رسانه را مجسم نکنید!

کودکانی که با اعتماد به نفس در این دنیا زندگی می‌کنند، کمتر تحت تأثیر رسانه‌ها قرار می‌گیرند و خیلی راحت از راه به در نمی‌شوند.

کودکان شما باید در دنیایی از عهدهٔ زندگی خود برآیند که خیلی قوی‌تر و بانفوذتر از نفوذ و تأثیر رسانه‌ها برآنان است. به کودک خود کمک کنید تا در چنین دنیایی، راه زندگی خود را بیابد و از پس آن برآید اگر اجازه دهید کودک‌تان با رسانه‌های گروهی امروزی به مقدار نیاز ارتباط برقرار کند و تجربه کسب نماید، این کار را می‌توانید به بهترین نحو انجام دهید. تنها از طریق حل و فصل این موضوع و اینکه همراه آن، کودک خود را حمایت کرده و او را کمک یا راهنمایی کنید، می‌توان زمینه‌ای فراهم کرد که کودک‌تان، استعداد و مهارت لازم را که ما امروزه آن را قابلیت و توانایی برای استفادهٔ صحیح از رسانه‌ها توصیف می‌کنیم، به دست آورد با کودک‌تان در مورد تجاربش با رسانه‌ها، صحبت کنید.

منبع: مجله شادکامی