"وقتي بدانيد ارزشهايتان چيست، گرفتن تصميمات مهم ديگر سخت نخواهد بود." – روي ديزني
آيا شده تا به حال با کسي در ماشين باشيد و اين سوال پيش بيايد که،
"دوست داري چه بخوريم؟"
"نمي دانم، تو چي دوست داري؟"
"منم نمي دانم، هر چي باشه خوبه."
"ساندويچ خوبه؟"
"نه الان حال برگر خوردن ندارم."
"هيچوقت نشده تا به حال تصميم درستي بگيرم که کسي از آن خبردار شده باشد." – چارلي جونز
تصميم گيري سريع در همه جنبه هاي زندگي اهميت بسيار زيادي دارد. هر تصميمي که مي گيريد يک نتيجه به دنبال خواهد داشت. براي بعضي ها اين فرايند تصميم گيري بسيار سريع و بدون مشکل است. براي بعضي ديگر حتي اينکه صبح که مي خواهند سر کار بروند چه بپوشند هم يک پروژه بسيار طولاني و خسته کننده مي شود.
چرا تصميم گرفتن سخت است
اگر پشت هر تصميم گيري يک قدرت اعجاب آور باشد و تصميماتي که مي گيريد زندگي شما را شکل دهد، پس چرا تصميم گرفتن اينقدر سخت است؟ يک متخصص اين توضيح را ارائه مي کند: "بعضي چيزهاي دنياي مدرن—مثل گوشي موبايل و ايميل—براي رشد رهبران سالم نيست. قبل از اينکه گوشي موبايل اختراع شود، اگر رئيس حضور نداشت، مسوليت با مقام بعد از او بود. اين تصميم يا درست بود يا غلط اما بايد مسئوليت را قبول مي کرديد. با همين کارها بود که آموزش مي ديديد و رشد مي کرديد. الان ديگر خيلي راحت زنگ مي زنند و از رئيس مي پرسند که چه بکنند. رئيس هاي کارکشه و قديمي تر معمولاً به کارمندانشان مي گويند فقط وقتي به آنها زنگ بزنند که ديگر کار از کار گذشته است نه قبل از آن."
بايد بگويم من هم با عقيده اين متخصص موافقم. مسئوليت تصميم گيري بايد روي تصميم گيرنده باشد. اگر تصميم گيرنده محکمي نباشيد، بهترين کاري که براي بهتر شدن و تقويت خود مي توانيد بکنيد اين است که شروع به گرفتن تصميمات مربوط به خود کنيد. البته گفتن اين خيلي ساده تر از عمل کردن به آن است. عوامل زيادي از تصميم گيري افراد جلوگيري مي کند که در زير به آنها اشاره مي کنيم.
ترس از شکست – يکي از دلايلي که چرا فرايند تصميم گيري براي بعضي افراد اينقدر دشوار شده است به خاطر عواقب و نتايج سخت آن تصميم مي باشد. فرد نمي خواهد با نتيجه آن تصميم روبه رو شود.
ترس از مسئوليت – بعضي ها نمي خواهند اگر تصميمشان اشتباه باشد مسئوليت آنچه اتفاق مي افتد را گردن بگيرند.
فقدان تجربه – وقتي در کودکي نتوانسته باشيد براي خود تصميمات بزرگ يا حتي کوچک بگيريد، توانايي تصميم گيري در بزرگسالي را هم نخواهيد داشت.
انتخاب هاي زياد – داشتن انتخاب هاي خوب زياد فرايند تصميم گيري را دشوار مي کند.
محاسبات در مقابل احساسات
بيشتر مردم فکر مي کنند که همه تصميمات بايد برحسب آنچه احساس مي کنند گرفته شود. زمان هايي هست که تصميم گيري براساس احساسات درست ترين روش بود. تصميم گيري براين اساس فوايدي دارد. يکي از مزيت هاي آن سرعت عمل است. از روي احساس تصميم گرفتن نياز به هيچ حساب کتابي ندارد.
چند وقت پيش در يک جلسه آموزشي سمينار بودم که در آن پيتزا سرو مي شد. وقتي همه به صف شدند و تکه هاي پيتزايمان را برداشتيم من متوجه دو دسته متفاوت از افراد شدم. بعضي ها به سمت جعبه هاي پيتزايي مي رفتند که روي پيتزا مطابق ميل و ذائقه شان بود. يک نگاه سريع مي انداختند و بعد تکه اي که نزديکتر به آنها بود را بر مي داشتند. بعضي هاي ديگر به دقت به تکه هاي پيتزا نگاه مي کردند و در ذهنشان حساب کتاب مي کردند که کدام تکه کوچکتر است و آن تکه کوچکتر را برمي داشتند.
بااينکه براي آنهايي که در صف پشت آنها قرار داشتند اينکار کمي خسته کننده بود اما مشخص بود که تصميم گيري آنها فقط از طريق شهود نيست. احتمالاً محتوي چربي، سديم يا کربوهيدرات هاي هر پيتزا بر تصميم آنها اثر داشته و باعث شده که به سمت پيتزاهاي بزرگتر نروند. در برخي موارد، آن تصميماتي که براساس حساب کتاب باشد تصميمات بهتري هستند.
از طرف ديگر اگر همه تصميم گيري ها براساس حساب کتاب باشد درست به اندازه تصميمات صرفاً احساسي بد خواهد بود. اگر بخواهيد شغلي را که 4 سال آينده تان را مي خواهيد با آن بگذرانيد را انتخاب کنيد، ممکن است همه عوامل به نظرتان بسيار مهم برسند. شما بايد تصميم بگيريد که يک متخصص مالي شويد يا به کلاس آشپزي برويد. ممکن است برآورد کنيد که مي توانيد براساس مهارت هاي کنونيتان، طول مدت آموزش، و درآمد شروع يک متخصص مالي تا يک متخصص آشپزي، يک متخصص مالي شويد.
ممکن است نتيجه گيري کنيد که بهترين تصميم براساس محاسباتتان اين است که تخصص مالي را پيش بگيريد. بعد ممکن است با خودتان بگوييد، "صبر کن، من اصلاً دوست ندارم يک متخصص مالي شوم." بااينکه محاسباتتان شما را به يک سمت مي کشاند اما علايقتان به سمت نقطه مخالف آن هدايتتان مي کند.
بهترين راه براي شروع گرفتن تصميمي که مي خواهيد با آن زندگي کنيد اين است که چند سوال مهم از خودتان بپرسيد.
- آيا همه اطلاعات لازم براي گرفتن يک تصميم درست را دارم؟
- چه انتخاب هايي پيش روي من است؟
- اگر تصميم نادرست بگيرم چه مي شود؟
- اگر تصميمي که مي گيرم نادرست باشد چه احساسي خواهم داشت؟
- آيا تابه حال لازم بوده در گذشته تصميم مشابهي بگيرم؟ اگر اينطور است، نتيجه آن چه بوده؟
- ادراک و شهود من در اين باره چه ميگويد؟
گرفتن تصميم
کسانيکه قادرند سريع تصميمات درست بگيرند در همه مراحل زندگيشان با ارزش تلقي مي شوند. در بيزنس کسانيکه مي توانند تصميمات درست بگيرند رهبران بهتر و تواناتري به شمار مي روند. در فوتبال بازيکنان خط حمله مهمترين موقعيت را دارند چون تصميم گيري نهايي با آنها است. حتي در خانه خودتان هم مي بينيد که کسي که اکثر تصميمات را مي گيرد کسي است که امور خانه را برعهده مي گيرد. داشتن مهارت تصميم گيري صحيح ارزش بسيار بالايي در زندگي دارد.
"... وقتي بايد تصميم سريعي بگيريد و مي دانيد که اين احتمال وجود دارد که اين تصميم اشتباه باشد، بدترين کاري که مي توانيد بکنيد اين است که بنشينيد آنجا و بترسيد و اميدوار باشيد." -- استيون ييتس
ارزشهاي خود را بشناسيد – وقتي چيزهايي که برايتان ارزشمند هستند را بشناسيد، تصميماتتان ساده تر خواهند شد. اگر به خانواده تان بيشتر از پول ارزش مي گذاريد آنوقت تصميم اينکه کاري انتخاب نکنيد که زمان استراحتتان کنار خانواده را نگيرد بسيار ساده تر به ذهنتان خواهد رسيد. رمز کار اينجا اين است که درمورد چيزهايي که برايتان ارزشمند است با خودتان صادق باشيد. روي ديزني، برادر والت ديزني که در سالهاي اخير امور مالي ديزني را اداره مي کرد، مي گويد، "وقتي بدانيد ارزشهايتان چيست، تصميم گرفتن ديگر سخت نخواهد بود."
اطلاعات – تا مي توانيد سريع درمورد مسئله موردنظر اطلاعات جمع کنيد. ممکن است بخواهيد از کسي اطلاعات بگيريد اما وقتي تصميمي آينده شما را تعيين مي کند فقط روي توصيه هاي آنها تکيه نکنيد. درعوض براي گرفتن تصميمتان از اطلاعات آنها استفاده کنيد.
آرام باشيد – حفظ آرامش و خونسردي يکي از بهترين چيزهايي است که مي توانيد در تصميم گيري هاي مهم داشته باشيد. تصميم گرفتن در آرامش مطمئناً خيلي بهتر خواهد بود چون قادر خواهيد بود همه اطلاعات لازم را به خوبي بررسي کرده و احساسات گمراه کننده و نامربوط را از خودتان دور کنيد.
"بعضي وقت ها مهم نيست از کدام طرف حصار پايين مي پريد. مهم همان پايين پريدن است! بدون تصميم گيري قادر به پيشرفت نخواهيد بود." – جيم ران
شجاعت مي خواهد – تصميم گيري سريع شجاعت مي خواهد. اينکه بتوانيد سريع فکر کنيد و با نشانه هاي احتمالي يک تصميم گيري نادرست کنار بياييد نيازمند شجاعت است. با گرفتن سريع تصميمات کوچک از روي غريزه شروع کنيد و بعد نتيجه را بررسي کنيد. با ياد گرفتن اينکه براي هر موقعيت کوچکي که در آن هستيد تصميم بگيريد و بعد بررسي نتيجه آن قدم اول را برداريد.
نتيجه دلخواهتان را بشناسيد – مهمترين دليل براي گرفتن يک تصميم در قدم اول اين است که نياز به يک نتيجه خاص است. مشکلي که معمولاً طي فرايند تصميم گيري اتفاق مي افتد اين است که نتيجه دلخواه به طور کامل واضح نيست. بايد بدانيد که مي خواهيد تصميمتان به چه نتيجه اي منتهي شود.
ياد بگيريد با تصميماتتان زندگي کنيد – بايد ياد بگيريد که تصميمات بد را پشت سر بگذاريد. وقتي تصميمتان نتيجه اي که مي خواهيد را در بر داشت جشن بگيريد و از تصميمات بدتان هم درس بگيريد. خيلي وقتتان را صرف تصميمات بدتان نکنيد و سعي کنيد آنها را از فکرتان بيرون بيندازيد و بعد به عقب برگرديد و ببينيد چطور مي توانيد تصميم را مديريت کنيد که بهترين نتيجه را به دنبال داشته باشد.
استيو ييتس در مجله شانس گفته است، "تاجران موفق وقت زيادي را صرف اندوه خوردن براي تصميمات گذشته نمي کنند. اگر تصميمي اشتباه از آب درآمد از آن سريع مي گذرند. پس وقتي قرار است تصميمي را سريع بگيريد و ميدانيد اين امکان وجود دارد که اشتباه از آب دربيايد، بدترين کاري که مي توانيد بکنيد اين است که بنشينيد همانجا و بترسيد و اميدوار باشيد. بايد محکم باشيد، جلو برويد و انجامش دهيد."
گرفتن تصميمات مهم در زمان کم نياز به قدرت و کنترل بيشتر در زندگيتان دارد. همچنين به اين معناست که اين فرصت را خواهيد داشت که اطمينان ديگران را جلب کنيد. اينکه بتوانيد تصميمات مهم بگيريد زندگي و کارتان را بهتر خواهد کرد. تصميم گيري مهارتي است که براي موثر بودن در زندگي بايد ياد بگيريد و وقتي ديناميک هاي تصميم گيري را ياد بگيريد و چيزهايي که ياد گرفته ايد را در زندگيتان پياده کنيد درست در مسير موفقيت افتاده ايد.