پيرامون زنان در حادثه كربلا در دو محور سخن مي‏توان گفت:يكي آنكه آنان چند نفر و چه كساني بودند،ديگر آنكه چه نقشي داشتند.

زناني كه در كربلا حضور داشتند،برخي از اولاد علي«ع»بودند،و برخي جز آنان،چه از بني هاشم يا ديگران.

زينب،ام‌کلثوم، فاطمه،صفيه،رقيه و ام هاني،از اولاد«ع»بودند،فاطمه و سكينه،دختران سیدالشهدا«ع» بودند،رباب،عاتكه،مادر محسن بن حسن،دختر مسلم بن عقيل،فضه نوبيه،كنيز خاص امام حسين«ع»و مادر وهب بن عبد الله نيز از زنان حاضر در كربلا بودند.

پنج نفر زني كه از خيام حسيني به طرف دشمن بيرون آمدند،عبارت بودند از:كنيز مسلم بن عوسجه،ام وهب زن عبد الله كلبي،مادر عبد الله كلبي،مادر عمر بن جناده،زينب كبري«ع».

زني كه در عاشورا شهيد شد،مادر وهب بود،بانوي نميريه قاسطيه،زن عبد الله بن عمير كلبي كه بر بالين شوهر آمد و از خدا آرزوي شهادت كرد و همان‌جا با عمود غلام شمر كه بر سرش فرود آورد،كشته شد.

در عاشورا دو زن از فرط عصبيت و احساس،به حمايت از امام برخاستند و جنگيدند:

يكي مادر عبد الله بن عمر كه پس از شهادت فرزند،با عمود خيمه به طرف دشمن روي كرد و امام او را برگرداند.

ديگري مادر عمرو بن جناده كه پس از شهادت پسرش،سر او را گرفت و مردي را به‌وسیله آن كشت،سپس شمشيري گرفت و با رجزخواني به ميدان رفت،كه امام حسين«ع»او را به خيمه‏‌ها برگرداند.

دلهم،دختر عمر(همسر زهير بن قين) نيز در راه كربلا به‌اتفاق شوهرش به كاروان حسيني پيوست.

زهير بيشتر تحت تأثير سخنان همسرش حسيني شد و به امام پيوست.

رباب،دختر امرء القيس كلبي،همسر امام حسين«ع»نيز در كربلا حضور داشت،مادر سكينه و عبد الله.

زني از قبيله بكر بن وائل نيز حضور داشت،كه ابتدا با شوهرش در سپاه ابن سعد بود،ولي هنگام حمله سپاهيان كوفه به خيمه‏هاي اهل بيت،شمشيري برداشت و رو به خيمه‏ها آمد و آل بكر بن وائل را به ياري طلبيد.

زينب كبري و ام كلثوم،دختران امیرالمؤمنین«ع»،همچنين فاطمه دختر امام حسين«ع» نيز جزو اسيران بودند و در كوفه و...سخنرانی‌های افشاگر داشتند.

مجموعه اين بانوان، همراه كودكان خردسال،كاروان اسراي اهل بيت را تشكيل مي‏دادند كه پس از شهادت امام و حمله سپاه كوفه به خيمه‌‏ها،ابتدا در صحرا متفرق شدند،سپس به‌صورت گروهي و اسير به كوفه و از آنجا به شام فرستاده شدند.