بعد از انعقاد عقد نكاح و گره خوردن دو شخصیت زن و مرد با یكدیگر و ساختن یك خانواده، تعامل و رفتار متقابل زوجین با یكدیگر نقش منحصری در بقا و تكامل و تعالی خانواده ایفا می كند كه ابتدا گفتار و رفتار شوهر را با زن مورد مطالعه و بررسی قرار می دهیم، سپس به حق شوهر بر زن می پردازیم.

حسن معاشرت

هیچ تردیدی نیست كه اولین خواسته زن حسن معاشرت شوهر با اوست؛ یعنی زبان خوش و رفتار خوب. این حداقل واسته ای است كه زنان در تعامل زناشویی و همسرداری سخت بدان نیازمند هستند و اسلام نیز بدان اهتمام داشته و حتی حسن معاشرت مرد با زن را نشانه ایمان و تقوای او قرار داده است كه چنانچه مرد با اهل خانه سوؤ رفتار داشته باشد، دچار عذاب الهی خواهد شد.

در كتاب من لایحضره الفقیه، ج 3، ص 281 از امام صادق (ع) روایت شده است كه: «خداوند به مردی كه با زوجه خود حسن رفتار داشته باشد، لطف و مرحمت خواهد داشت؛ چرا كه خداوند مرد را قیم بر زن قرار داده است» و همچنین از رسول خدا(ص) نقل شده است: «بهترین شما كسانی هستند كه بهترین برای زنان خود باشند و من بهترین برای زنان خود هستم» و در روایت دیگری آمده است: «بهترین شما، بهترین برای خانواده اش است و من بهترین شما برای خانواده خود هستم.»

برخورد شوهر با همسر در محیط خانواده بسیار اهمیت دارد تا آنجا كه مبنای عذاب اول قبر بدرفتاری با اهل خانه است و هیچ كس، هر قدر كه ایمان داشته باشد از این عذاب خلاصی ندارد.

سعدبن معاذ و بدرفتاری با خانواده سعدبن معاذ، رئیس قبیله اوس در مدینه بود. او از اصحاب و یاران نزدیك پیامبر (ص) بود و در جنگهای بدر، احد و خندق همراه آن حضرت شركت داشت. سعد بسیار مورد احترام پیامبر می بود و حضرتش ایشان را حاكم در قضیه بنی قریظه قرار داد. سعدبن معاذ در سال پنجم هجرت پس از جنگ خندق در اثر جراحتی كه در بازوی خود داشت دچار خونریزی شدید شد. هنگامی كه پیامبر(ص) از زخم سعد با خبر شد به عیادتش آمد و او را در آغوش گرفت و در حالی كه خون دست سعد به سر و صورت رسول خدا(ص) می پاشید، سر او را به دامن نهاد و پارچه سفیدی روی او كشید كه هرگاه صورتش را می پوشانید پاهایش برهنه بود و اگر پایش را می پوشانید، صورتش برهنه می ماند، آنگاه برای او دعا كرد: «بار خدایا! سعد در راه تو جهاد كرده و پیامبرت را تصدیق كرد، روح او را به خوبی بپذیر».

سعد در اثر زخم تیری كه به دستش رسیده بود در37 سالگی درگذشت و در بقیع، پای دیوار خانه عقیل بن ابی طالب به خاك سپرده شد. وقت صبح كه رسول خدا(ص) از خواب برخاست، جبرئیل نازل شد و عرضه داشت: «یا رسول ا...، چه كسی از امت تو از از دنیا رفته است كه ملائكه آسمان روح او را به یكدیگر مژده می دهند»؟ حضرت فرمود: «خبر ندارم

جز آنكه سعد معاذ مریض بود» سپس به مسجد تشریف بردند و پرسیدند: «سعد چه شد»؟ مردم گفتند: وفات كرد. حضرت نماز صبح را خواند و از مسجد به سوی منزل سعد رفت. وقتی كه وارد شد دید خانواده سعد مشغول غسل دادن او هستند، سپس جنازه را در تابوت گذاشتند. حضرت طرف جلو تابوت را گرفت و در بیرون از منزل برزمین گذاشت و جنازه سعد را تا اول بقیع تشییع كرد.

حضرت فرمود: «قسم به آن كسی كه جانم در دست اوست! تابوت او را ملائكه حمل كردند و هفتاد هزار فرشته برای تشییع جنازه سعد فرود آمدند كه تا كنون به زمین نیامده بودند».

برای سعد قبری در پای دیوارخانه عقیل بن ابی طالب حفر كردند. سپس رسول خدا (ص) شخصا داخل قبر شد و لحد قبر را چید و فرمود: «گل نرم بدهید». آنگاه تمام شكافهای میان خشتها را محكم و مسدود كرد و فرمود: «هر چند می دانم به زودی خراب می شود ولی خدا دوست دارد كه بنده اش هر كاری انجام می دهد محكم كند». در این هنگام قبر ساخته و

با ریختن خاك با زمین هموار شد. مادر سعدبن معاذ كه در كناری نشسته بود، گفت: «هنیئا لك الجنه» (بهشت بر تو گوارا باد). در میان بهت و تعجب همگان ناگهان پیامبر فرمود: «مادر سعد! خاموش باش. از خدا چه توقع داری؟ قبر، فشار سختی به سعد داد كه اگر قرار بود كسی از این فشار خلاصی یابد سعد نیز می باید از آنان باشد.» مردم با تعجب بیشتری پرسیدند: یا رسول ا...، درباره سعد رفتاری كردید كه درباره هیچ كسی چنین نكردید؛ چرا كه جنازه اش را با پای برهنه و بدون عبا تشییع نمودید.

حضرت فرمود: «چون فرشتگان چنین بودند، من هم از آنان پیروی كردم و دستم در دست جبرئیل بود، هر جا را او می گرفت، من نیز می گرفتم». تعجب مردم از حد گذشته بود و پرسیدند: با این همه احترام و تجلیل فرشتگان الهی، چگونه قبر، سعد را فشار داد؟

حضرت فرمود: «این مهم به خاطر بدرفتاری و بداخلاقی سعد با خانواده اش بوده است كه در طول زندگی مشترك، حسن معاشرت با خانواده خود نداشت». (طبقات، ج 3، ص 4 به بعد)

هیچ مرد مسلمانی كه واقعا ادعای ایمان دارد حق ندارد به همسر خود توهین كند و یا در بین جمع خانواده او را تحقیر كند. یقین بدانید نشانه ایمان مرد خوش رفتاری با زن است و زن خانه باید از روی عشق و علاقه، شوهرش را دوست بدارد، نه این كه از باب ضرورت شوهر داشتن او را تحمل كند.