به اعتقاد روان شناسان نگرش و برداشت افراد از رويدادها بسيار مهم و تعيين كننده است. ممكن است افراد، مشكلات مشابهي را در زندگي خود تجربه كنند امّا اين كه چه تحليل و برداشتي از آن دارند، در حالات رواني آن‌ها بسيار مؤثر است. افرادي كه نگرش منفي به زندگي دارند و همه چيز را تاريك و غيرقابل تحمّل می‌دانند، عملاً زندگي براي آن‌ها سخت و دشوار خواهد شد. از تعبيرات شما هم استفاده می‌شود كه كلاً در مورد زندگی‌تان نگرش منفي داريد و احساس شكست و نااميدي می‌کنید.

شما بايد باورهاي نامعقول خود را شناسايي و اصلاح كنيد. تنها در اين صورت است كه می‌توانید از زندگي خود لذت برده و به شادي و موفقيت راه يابيد.

1. يكي از عوامل ناراحتی‌های انسان و چيزي كه زندگي را براي وي غيرقابل تحمّل می‌کند، «بايد انديشي» يا به قول كارن هورناي، حكومت بايدها است. به اعتقاد وي سه «بايد» مولّد مشكلات اصلي انسان هستند:

الف. شرايط زندگی‌ام بايد به نحوي باشد كه به همه خواسته‌هایم برسم. در غير اين صورت زندگي برايم ارزشي ندارد.

ب. همه بايد با من منصفانه برخورد كنند و احترام مرا نگه دارند.

ج. من بايد تأييد ديگران را جلب كنم و در همه كارهايم موفق باشم. به‌احتمال زياد شما هم انتظار داريد كه از نظر اقتصادي مثل ديگران باشيد و به همه خواسته‌ها و آرزوهایتان برسيد، و در خانواده همه با شما خوب برخورد كنند. وقتي می‌بینید كه مثل ديگران نيستيد و يا كسي به شما چيزي می‌گوید، فوراً ناراحت می‌شوید و احساس شكست و نااميدي می‌کنید.

بهترين راه حل اين است كه از «بايد انديشي»‌دست برداريد و نحوه نگرش خود را به حوادث و رويدادهاي زندگي اصلاح كنيد. اين تفكرات خود را كه «من بايد در زندگی‌ام كاملاً موفق باشم»، «من از نظر اقتصادي بايد هيچ مشكلي نداشته باشم»، «من بايد خانه شخصي داشته باشم»، را این‌گونه اصلاح كنيد: «اگر چه من دوست دارم كه در زندگی‌ام موفق باشم و از نظر اقتصادي هم مشكلي نداشته باشم، ولي شرايط هميشه بر وفق مراد من نيست.» وقتي ساختار تفكر شما عوض شد و «بايد انديشي» حالت انعطاف پذير به خود گرفت، تا حدود زيادي مشكلات شما حل خواهد شد. زيرا در اين صورت از نظر روحي آمادگي تحمّل مشكلات و سختی‌های زندگي را خواهيد داشت.

2. توقع و انتظارات بيش از حد از خود نداشته باشيد؛ يكي از عواملي كه زندگي را براي انسان سخت و غيرقابل تحمل می‌کند، داشتن انتظارات نابجا از خود و اطرافيان است. اگر شما توقع داريد كه فوراً منزل شخصي داشته باشيد و همسر شما شغل پُر درآمدي داشته باشد و خود را با ديگران مقايسه كنيد، اين كاملاً اشتباه است. شرايط زندگي هيچ دو نفري كاملاً مثل هم نيست. هركسي شرايط خاص خود را دارد.

3. به ابعاد مثبت زندگي خود نيز توجه داشته باشيد؛ اگرچه شما از نظر اقتصادي دچار مشكلاتي هستيد كه شما را رنج می‌دهد و از اين لحاظ وضعيت خود نامطلوب‌تر از ديگران می‌بینید، امّا توجه داشته باشيد كه جنبه‌های مثبتي نيز در زندگي شما وجود دارد كه در ديگران نيست. نعمت سلامتي و روابط شايسته و حاكي از صميميت و محبت در خانواده شما مورد غبطه بسياري از كساني است كه از بيماري و اختلافات و روابط ناسالم در خانواده خويش رنج می‌برند. شما بايد خدا را شكر كنيد كه اگر از نظر اقتصادي مشكلاتي داريد، از نظر جسمي سالم هستيد و مهر و صفا و صميميت در خانواده‌تان موج می‌زند.

4. مشكلات زندگی امتحان الهي است، بايد با صبر و تحمّل از اين آزمون موفق به در آييد؛ به‌ظاهر قضيه نگاه نكنيد. به نتايج معنوي و آثار اخروي رويدادهاي زندگي خويش نيز توجه داشته باشيد. زندگي هميشه با رنج و مشكلات آميخته است. و اساساً مشكلات در زندگي نوعي آزمون الهي است. خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ و... لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً؛ شما را با اندكي از ترس، گرسنگي و آفت در مال‌ها و جان‌ها و میوه‌ها می‌آزماییم... تا معلوم گردد كه چه كس عمل شايسته انجام می‌دهد».

در روايت نيز آمده است كه: «ان الله اذا احبَّ عبداً غطَّهُ في البلاء غطّاً؛ خداوند وقتي بنده‌ای را دوست بدارد، او را با سختی‌ها و مشكلات مواجه می‌سازد» لذا می‌بینیم پيامبران و اولياي الهي بيش از ديگران در زندگي خود با مشكلات روبرو بوده‌اند.

از اين منظر، سختي و مشكلات زندگي زمینه ترقّي و رشد معنوي است و بايد شما خوشحال باشيد كه خداوند شما را شایسته اين مقام دانسته است. هستند افرادي كه هيچ مشكل اقتصادي ندارند و به‌ظاهر افراد خوشبخت به نظر می‌رسند امّا در واقع زندگی‌شان سراسر پوچ و بی‌معنا است و هيچ نتيجه و پاداش اخروي ندارند. از همين روز رسول خدا فرمود: «الفقر فخري».

5. هميشه به خداوند توكل داشته باشيد؛ نقش توكل در زندگي بسيار راهگشا است. انسان اگر واقعاً به خدا توكل نمايد، خداوند مشكلات زندگي او را برطرف می‌کند. خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ؛ هر كس بر خدا توكل كند، خدا او را كفايت می‌کند.» در روايت نيز آمده است كه: «مَن توكَّلَ علي الله كفاهُ مئونتهُ و رزقَهُ من حيثُ لايحتسب؛ كسي كه بر خدا توكل كند، خداوند مخارج زندگي و رزق او را از جايي كه گمان نمی‌رود، تأمين می‌کند».

6. سعي كنيد با كمك و مشورت دوستان زندگي خود را بهبود بخشيد؛ انسان هميشه به مشورت ديگران نيازمند است. كساني كه در زندگي خود موفق هستند و در زمینه‌های مختلف پيشرفت داشته‌اند، در اثر تلاش خود و مشورت و نظرخواهي از ديگران بوده است.

توجه و دقت به مضمون اين آيه روحیه اميد را در انسان تقويت می‌کند: «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً، إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً؛ پس حتماً با سختي آساني است، حتماً با سختي آساني و گشايشي است».