مهم‌ترین عامل در رفتار درست یا نادرست در برخورد دو جنس، خانواده است. خانواده نقش تعیین‌کننده در این زمینه دارد. پدر و مادر از بدو تولد فرزندشان باید در اندیشه شکل‌دهی رفتار اجتماعی او باشند. باید در این فکر باشند که نوزاد امروزشان، به‌سرعت رشد خواهد کرد و به عنوان کودک و نوجوان و جوان و سرانجام بزرگ‌سال، وارد اجتماع خواهد شد. باید از همان ابتدا در اندیشه فردای او باشیم و او را برای زمان خود آماده کنیم. مسامحه در این زمینه و تکرار این باور که کودک خود بزرگ می‌شود و خود بسیاری از مسائل زندگی را خواهد آموخت، مشکلاتی برای خانواده و جامعه ایجاد خواهد کرد که جبران آن‌ها به سادگی امکان‌پذیر نیست.

یکی از مهم‌ترین موادی که در زمینه «تربیت اجتماعی» می‌باید در نظر داشته باشیم آماده ساختن فرزندمان برای رودررو شدن با جنس مخالف است. باید او را برای این رودررویی و برخورد اجتماعی، آماده کنیم. نه می‌توانیم فرزندانمان را به‌گونه‌ای تربیت کنیم که از هر فردی از جنس مخالف بگریزد و خود را در تاریک‌ترین نقطه خانه مخفی کند و نه اینکه می‌توانیم آن را به حال خود رها کرده و منتظر پیشامد روزگار بنشینیم، بلکه باید از سال‌های اولیه زندگی فرزندمان تصویر و تصور روشنی از نحوه برخورد با جنس مخالف را برایشان ترسیم کنیم.

تربیت رفتار اجتماعی فرزندانمان، مستلزم حداقل دو عامل مهم است:

▪ اول شناخت صحیح و درست از الگوی مناسب رفتار اجتماعی،

▪ دوم ارائه صحیح این الگو به فرزند.

ما در اینجا برخی از این مشکلات را که ناشی از خانواده است، مورد بحث قرار می‌دهیم:

 برداشت نادرست از شرع و محدود ساختن مطلق نوجوان در برخورد با جنس مخالف

شرع مقدس اسلام در رعایت رفتار و پوشش فرد مسلمان حدودی را تعیین کرده است. پوشیده بودن بدن زن و مجاز بودن برای عدم پوشش کفین و وجه و نیز مجاز نبودن مرد و زن در سخن گفتن با یکدیگر به‌گونه‌ای که احتمال «ریبه» یا گناه در آن وجود داشته باشد، به عنوان حداقل حدودی که می‌باید رعایت شود، برای مسلمانان شناخته شده است. از این محدودیت نمی‌توان استنباط کرد که زن و مرد، دختر و پسر نباید یکدیگر را ببینند و نیز نمی‌توان حکم کرد که حرف زدن آنان با یکدیگر به طور مطلق حرام است. به عبارت دیگر در صورتی که ما شرع مقدس را بشناسیم و در همان حد آن را رعایت کنیم و از افراط در آن خودداری ورزیم، عملی معقول و به لحاظ تربیتی صحیح، انجام داده‌ایم.

بنابراین در اولین گام سعی کنیم حکم خدا را رعایت کنیم نه فتوای خود و یا آموزش‌های نادرستی را که به نام دین از افراد غیرمسئول و یا عوام شنیده‌ایم، به کار بندیم و این سخن یکی از بزرگان را به یاد داشته باشیم که می‌فرمود اگر ما بیشتر از آنچه شرع می‌خواهد، از دیگران بخواهیم، کمتر به دست می‌آوریم.

گذشته از مطلب فوق که همان شناخت صحیح احکام الهی است، می‌باید به عنصر بسیار مهم دیگری نیز در این زمینه بپردازیم و آن نقش ما در تربیت دینی فرزندانمان است. از قدیم گفته‌اند که دختر و پسر مانند آتش و پنبه هستند، اگر در کنار هم قرار بگیرند آتش پنبه را خواهد سوخت. این ضرب‌المثل در طول سالیان دراز الگویی برای عمل تربیتی در خصوص دختر و پسر بوده است. با همین دید است که خانواده‌ها دختر و پسر را از هم جدا نگه می‌داشته و می‌دارند. این ضرب‌المثل علی‌رغم اینکه به عنوان یک الگوی عمل تربیتی به کار گرفته شده است، ولی باید توجه داشت که از لحاظ تربیت صحیح انسانی و اسلامی، دیدگاه درستی را مطرح نمی‌کند.

باید بدانیم که اگر سطح ارزشی نوجوان و جوان را تا حد یک شیء مانند آتش و یا پنبه، پایین بیاوریم و آن دو را آن‌چنان بی‌اراده و بی تصمیم جلوه دهیم که توان خویشتن‌داری و تقوا از آنان سلب شده باشد، بدون شک به جریان تربیتی آنان آسیب جدی وارد کرده‌ایم.

نوجوانان و جوانان باید خود را چنان باارزش و بااراده و عزم تصور کنند که خویشتن را از درون کنترل کنند و آنان نیز چنین انتظاری را در خود نپرورانند که حتماً می‌باید دیگران آن‌ها را کنترل کنند و آنان را چون آتش و پنبه از یکدیگر جدا سازند.

آنان باید به‌گونه‌ای بار بیایند که حتی اگر در شرایطی کاملاً دور از چشم افراد، امکان برای آنان نیز فراهم باشد، به لحاظ تقوایی، خود را نگه بدارند و دست از پا خطا نکنند. چنین فردی به لحاظ تربیتی فردی است مطلوب، نه آن که می‌باید دائم مورد مراقبت قرار گیرد و هر لحظه که مفری بیابد، بلافاصله بلغزد و از حدود ارزشی پا را فراتر بگذارد. نوجوان را باید به‌گونه‌ای تربیت کرد که اگر به درون دریای گناه و لغزش فرو رود، چون مرغابی، آب بر اندامش ننشیند و خشک بیرون بیاید؛ این امکان‌پذیر نیست، مگر به وسیله ارزش دادن به نوجوان.

به این ترتیب باید توجه داشته باشیم که تنها ما نیستیم که فرزندمان را مؤمن و متقی و خویشتن‌داری بار می‌آوریم. او خود است که ایمان می‌آورد، تقوا پیشه می‌کند و خود را نگاه می‌دارد. ما در این مورد تنها راهنمای او هستیم.

منبع: برگرفته از کتاب تحلیلی تربیتی بر روابط دختر و پسر در ایران