استفاده از چوب در معماري

 چوب، يکي از بهترين و سودمندترين مواد خام در طبيعت است كه تأثیر بسزايي در پيشرفت ساخت و ساز داشته است.

چوب ابتدا ماده‌اي حياتي براي ساخت ابزارهاي اوليه، خانه و قايق براي حرکت در رودها بود. سپس، براي ساخت اکثر اشياء و ابزارهاي سودمندي که انسان قرن‌ها براي پيشرفت زندگي خود به آن‌ها متکي بود، به کار رفت و سرانجام به‌عنوان يکي از قديمي‌ترين و ابتدايي‌ترين مصالح ساختماني موجود در طبيعت شناخته شد که بشر در طول تاريخ از آن بهره برده است. در واقع چوب تنها مصالح ساختماني است که از منابع قابل تجديد به دست مي‌آيد و مصالح خوبي براي مناطق زلزله خيز به شمار مي‌رود.

برخي ويژگي‌ها چوب را به ماده‌اي بدون جايگزين براي استفاده در ساختمان‌سازي تبديل کرده است:

1- قابليت شکل‌پذيري و فرم​گيري: چوب را مي‌توان در حالت‌هاي گوناگون به‌راحتی فرم داد يا با ابزار و دستگاه‌های مختلف، شکل مورد نظر را بر روي آن ايجاد کرد. در سازه‌هاي بزرگ و پل‌ها، با استفاده از تخته‌هاي چند لايي مي‌توان تيرهاي گوناگون ايجاد کرد که نيازهاي سازه‌اي را برطرف کند؛ همچنين در ساخت يک صندلي راحتي نيز مي‌توان فرم مناسب براي استقرار بدن را ايجاد کرد.

 2- ظرفيت حرارتي بالا: چوب داراي ظرفيت حرارتي بسيار بالايي است، بنابراين در برابر نور خورشيد دماي سطح آن به‌راحتی بالا نمي‌رود. اين خاصيت باعث مي‌شود اعضاي قطور چوبي در برابر آتش مقاومت زيادي داشته باشند به‌طوری که زمان زيادي طول مي‌کشد تا قسمت‌هاي مرکزي آن‌ها بسوزد. درهاي ضد حريق چوبي، بر اساس همين خاصيت، بر درهاي فلزي برتري يافته‌اند زيرا در زمان آتش‌سوزي زمان زيادي طول مي‌کشد تا در چوبي به‌قدری داغ شود که ديگر قابل استفاده نباشد.

چوب خشک جاذب صداست و مي‌تواند به‌عنوان عايق مناسب براي صدا در فضاهاي گوناگون استفاده شود.

3- مقاومت حرارتي: بر اساس آنچه در بالا گفته شد، چوب مقاومت زيادي در برابر انتقال انرژي گرمايي دارد و مي‌تواند به‌عنوان عايق مناسبي در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار گيرد. همچنين چوب در مقابل تغييرات دمايي واکنش کمي داشته و تغيير طول آن بسيار ناچيز است؛ در حالي كه اين موضوع در مورد فلزات و مواد پلاستيکي نتيجه‌اي کاملاً متفاوت دارد.

 4-آکوستيک: چوب خشک جاذب صداست و مي‌تواند به‌عنوان عايق مناسب براي صدا در فضاهاي گوناگون استفاده شود.

5- وزن مخصوص کم: چوب به‌عنوان مصالحي سبک در سازه ساختمان‌ها، مي‌تواند علاوه بر کاهش هزينه‌هاي ساخت، شرايط مربوط به آيين‌نامه‌هاي زلزله را رعايت کند. وزن هر مترمکعب چوب خشک بين 550 تا 850 کيلوگرم است. اين كم‌وزني همچنين باعث بالا رفتن سرعت و کاهش هزينه‌هاي ساخت مي‌شود.

 6- رنگ و بافت:

چوب داراي ظاهري زيباست كه اغلب داراي رنگ‌هاي آرامش‌بخش يا کلاسيک است و مي‌توان از آن براي فضاهاي مختلف استفاده كرد. به‌طوری که تنها نياز به جلادهنده دارد و مانند ساير مصالح نيازمند پوشش رنگي نيست.

7- قابليت بازيافت: قطعات چوبي به‌طور کامل قابل بازيافت هستند و هیچ‌گونه ضايعاتي در طبيعت به‌جا نمي‌گذارند.

 • چوب داراي معايبي نيز هست که روش‌هاي گوناگوني براي رفع آن‌ها به کار مي‌رود:

1-حمله آفات و حشرات: يکي از مشکلات اصلي چوب از قديم، حمله آفات و حشرات به آن بوده که بسيار مخرب نيز هست. امروزه روش‌هاي مختلفي براي فرآوري و اشباع چوب وجود دارد که مانع از نفوذ حشرات در آن مي‌شود. برخي از اين روش‌ها در کارخانه‌هاي چوب‌بري استفاده مي‌شود، مانند شناورسازي در مواد شيميايي حاصل از قطران زغال سنگ يا مواد مشابه. در کارهاي ساختماني و تزئيني، علاوه بر استفاده از چوب اشباع شده، از پوشش‌هاي گوناگون جهت افزايش مقاومت در برابر حشرات نيز استفاده مي‌شود.

2- آتش‌سوزي: سطح چوب در برابر آتش و حرارت به‌راحتی مي‌سوزد. هرچند مرکز چوب در امان است اما دود حاصل از اين سوختن مي‌تواند بسيار خطرساز باشد. امروزه روغن‌ها و رنگ‌هاي ضد آتش جهت پوشش سطوح گوناگون ساخته شده كه به‌راحتی قابل تهيه هستند. اين پوشش‌ها مقاومت سطح چوب را در برابر حرارت تا چند ساعت زياد مي‌کند.

 چوب داراي ظرفيت حرارتي بسيار بالايي است، بنابراين در برابر نور خورشيد دماي سطح آن به‌راحتی بالا نمي‌رود. اين خاصيت باعث مي‌شود اعضاي قطور چوبي در برابر آتش مقاومت زيادي داشته باشند

 چوب و معماري پايدار

چوب به‌عنوان مصالحي مناسب در خدمت معماري پايدار قرار دارد. بناهاي چوبي علاوه بر اينکه در زمان بهره‌برداري به علت کاهش مصرف سوخت، اثرات کمتري بر محيط زيست مي‌گذارند، به‌راحتی قابل بازيافت بوده و ضايعاتي در طبيعت نخواهند داشت. قطعات ساختمان‌هاي چوبي تا 80 درصد قابل بازيافت و استفاده مجدد است.

ساير ضايعات ساختمان‌هاي چوبي نيز در ساخت کاغذ، تخته‌هاي فشرده و نئوپان استفاده مي‌شود.

يادتان باشد، چوب از منبعي تجديدپذير تهيه مي‌شود و اين موضوع در مورد مصالحي چون سنگ و آهن صادق نيست. بنابراين به نظر می‌رسد چوب تنها ماده‌اي است که در آينده معماري و ساختمان‌سازي نقشي تعيين کننده خواهد داشت.