از نظر بهداشت رواني، افرادي كه در ازدواج خود موفق بوده‌اند كمتر دچار بیماری‌های رواني می‌شوند.بنابراين ازدواج می‌تواند عامل مهمي براي پرهيز از خطا و سببي براي سلامت تن و روان باشد به‌طوری كه در بين كساني كه به بیمارستان‌های روان‌پزشکی مراجعه می‌کنند افراد مجرد بيشتر به چشم می‌خورند(سید فاطمی، 1378)

افراد مجرد، زنان بيوه و كساني كه متاركه کرده‌اند در مقايسه با اشخاص متأهل بيشتر دچار مرگ و ميرهاي زودرس می‌شوند و اين موضوع در مورد كليه ملل و در تمام ساختارهاي اجتماعي صادق است.اين اظهارنظرها دلالت بر آن دارد كه ازدواج و تأهل اثر مهمي بر وضع رواني و سبك زندگي انسان دارد و افراد متأهل در مقايسه با افراد مجرد از تعادل رواني بالاتري برخوردار هستند (يزداني، 1378). همچنين تحقيقات نشان داده است كه ميزان افسردگي افراد مجرد بيشتر از افراد متأهل است(فرهادي، 1378)

خصوصيات ازدواج موفق:

همان‌طور كه ذكر شد، ازدواج بر سلامت رواني افراد در كليه ملل و جوامع با هر ساختاري تأثیر مثبتي دارد ولي نه هر ازدواجي ، بلكه همچنان تأکید شد ازدواجي كه با موفقيت همراه باشد.

پيامبر گرامي اسلام نيز همسر خوب و شايسته را بزرگ‌ترین نعمت زندگي دانسته‌اند، نه هر همسري را. بنابراين ازدواج‌های موفق مشوق رشد و شكوفايي اشخاص است ولي ازدواج‌هایی كه با موفقيت همراه نباشد با مشكلات فراوان از قبيل ناكام كردن، تعارض و تنها گذاشتن طرفين توأم خواهد شد .وقتي هم تعارض زناشویی شروع می‌شود، زن و شوهر به خاطر بی‌اطلاعی از مکانیسم‌های خانواده و ندانم كاري به مشكل دامن می‌زنند.

درباره خصوصيات ازدواج موفق ملاک‌ها و مشخصات مختلفي ارائه شده است.دكتر ”اسپرجيون“ روان‌پزشک معروف انگليسي معتقد است ازدواج موفق بايد چهار نياز اساسي انسان را برآورده سازد:

1- تأمین كننده نيازهاي جنسي باشد.2- بين طرفين ارتباط و تعامل توأم با تفاهم وجود داشته باشد و در موقعیت‌های گوناگون ستايش و قدرداني از يكديگر را ابراز دارند. 3- زوجين زمینه‌های تشويق جهت رشد و شكوفايي يكديگر را فراهم می‌سازند.4- دو طرف علاوه بر عشق و محبت به يكديگر ،به ازدواج نيز عشق می‌ورزند و در حفظ بنياد خانواده پيوسته تلاش می‌کنند(نوابي نژاد،1379)

به‌طور خلاصه می‌توان برخي از خصايص ازدواج موفق را اين چنين برشمرد:

1- زن و شوهر خود را خوشبخت می‌دانند.

2- ارضاي كامل متقابل نيازهاي فيزيكي و عاطفي اساسي انجام می‌گیرد.

3- هر يك از همسران زندگي ديگري را بارور می‌گرداند.

4- محيط زناشویی، شخصيت هر كدام از دو طرف را ارزشمند و ارجمند می‌گرداند و به هر يك امكان می‌دهد و كمك می‌کند كه به‌عنوان يك شخص استعدادهاي ذاتي خود را شكوفا سازند و تحقق بخشند.

5- پشتيباني متقابل دارند؛ هيچ يك از زن و شوهر”خود“ يا ”من“ ديگري را تهديد نمی‌کنند و از بودن با همديگر احساس آرامش می‌کنند.

6- نسبت به هم درك و فهم متقابل دارند(شعاري نژاد، 1371)

7- خانواده محل ارزيابي مشكلات و كمبودها و اقدام در جهت رفع آن‌هاست.

8- سرچشمه دوستي، رفاقت و حمايت كننده رواني، اقتصادي و فرهنگي است.

9- تشكيل خانواده وارد بر فرد را خنثي و تعديل می‌کند.

10- خانواده بی‌اعتمادی، بی‌انگیزگی، تكرار كار و كسالت ناشي از آن را نيز رفع می‌کند.(نوابي نژاد، 1379)

عوامل مؤثر بر ازدواج موفق :

ازدواج موفق با خصوصياتي كه برشمرديم به عوامل متعددي بستگي دارد كه می‌توان آن‌ها را به‌طور خلاصه این‌چنین ذكر كرد: 1- تناسب در تحصيلات 2- تناسب در سن 3- تناسب در عقيده و اخلاق 4- تناسب در تمايلات جنسي 5- تناسب و هماهنگي فكري و عاطفي (شفيع آبادي، 1378)6- تناسب در ايمان و اعتقادات مذهبي 7- تناسب در زمینه‌های تربيتي و فرهنگي خانواده 8- تناسب در وضعيت اقتصادي و اجتماعي خانواده (نوابي نژاد، 1374) 9- تناسب در مكان جغرافيايي 10- تناسب در توانایی‌های ذهني(نوابي نژاد، 1379) و ..

نقش و ضرورت مشاوره در ازدواج :

ازدواج همان‌طور كه ذكر شد ، يكي از مهم‌ترین حوادثي است كه در زندگي هر آدمي رخ می‌دهد لذا واجد توجهي در خور اهميت آن است.نظر به اهميت ازدواج و تشكيل خانواده و تأثیر آن در تداوم و استحكام خانواده و تربيت فرزندان و داشتن زندگي سالم توأم با رضايت و خوشبختي و احساس موفقيت ، ضرورت دارد دختران و پسران هنگام ازدواج از خدمات مشاوره ازدواج بهره‌مند شوند و از اين طريق با اهداف، وظايف و حقوق يكديگر به‌خوبی آشنا شوند.امروزه دختران و پسران جوان در آستانه ازدواج با بهره گيري از خدمات مشاوره ازدواج می‌توانند با گام‌های راسخ‌تر و آرامش و اطمينان بيشتري در راه پرپيچ و خم ازدواج و تشكيل خانواده گام نهند و در نهايت در اين امر موفق باشند.

متأسفانه در جامعه ما در برخي از موارد دختران و پسران بدون مطالعه و آگاهي كافي با برخورداري از احساس و ذوق منهاي دقت در ابعاد گوناگون اخلاقي، جسمي و رواني با يكديگر ازدواج می‌کنند.همچنين بعد از تشكيل خانواده نيز در صورت ايجاد تعارض‌های زناشویی به دليل بی‌اطلاعی و نداشتن آگاهي كافي و ندانم كاري به اين مشكلات دامن می‌زنند همين عوامل و بی‌اطلاعی‌ها ضرورت انجام مشاوره را در تمام مراحل ازدواج و تشكيل خانواده دو چندان كرده است.

امروزه ارزش خدمات مشاوره ازدواج و خانواده درماني نه فقط در درمان كاركردهاي غلط و نامطلوب زن و شوهر، كه در پيشگيري از بروز بسياري از نابسامانی‌ها در زندگي زناشویی و حفظ و ابقاء و يا انتقال ویژگی‌های رفتاري مطلوب و شرايط و موقعیت‌های پويا و رشد دهنده در زندگي خانواده شناخته شده است.

انواع مشاوره ازدواج:

توجه به روند ازدواج نشان می‌دهد كه هر يك از مراحل آن به مشاوره مخصوص آن مرحله نياز دارد.مراحل مشاوره ازدواج عبارت‌اند از (روشن،1378) :

1- مشاوره قبل از ازدواج:

هدف اصلي مشاوره در اين مرحله، كمك به افراد جهت انتخاب زوج مناسب است.اين مرحله مهم‌ترین مرحله مشاوره ازدواج است، زيرا جنبه پيشگيري دارد و در صورت هدايت صحيح موجب تأمین بهداشت رواني خانواده می‌شود.

2- مشاوره در حين ازدواج:

هدف از مشاوره در اين مرحله، تحكيم پایه‌های زوجين است.شناخت زوجين از يكديگر، به دست آوردن اطلاعات درباره روانشناسي زن و مرد، چگونگي رفتار صحيح آن‌ها با يكديگر و جلوگيري از بروز اختلاف نظرها و عميق شدن آن از اهداف اين مرحله مشاوره است.

3- مشاوره بعد از ازدواج:

زوجين در اين مرحله، يعني شروع زندگي مشترك مسائل فرهنگي، عقيدتي، اجتماعي و سنن مورد قبول يكديگر را عملاً تجربه می‌کنند و ممكن است قادر به حل پاره‌ای از تعارضات و اختلافات نباشند، بنابراين مشاوره در اين مرحله براي راهنمايي آن‌ها و پيشگيري از بروز اختلاف مفيد خواهد بود .