1- آميبيازيس

تعريف :

اين بيماري بدنبال عفونت با آميبي بنام انتموباهيستوليتيکا که يک انگل بدون فلاژل است ايجاد مي شود. اين انگل در مناطق حاره بخصوص در نواحي با سطح اقتصادي - اجتماعي پائين فراوان  ديده مي شود . اين بيماري در دو نوع رود ه اي و خارج روده اي ظاهر مي گردد که نوع روده اي به سه شکل بدون علامت يا علائم ضعيف مثل نفخ ، يبوست و گاهي اسهال است . نوع غيرخوني که با درد شکم و اسهال ايجاد مي گردد و نوع خوني که اسهال و دل درد همراه با خون و بلغم در مدفوع وجود دارد .

اهميت و عوامل مؤثر :

انسانها تنها منبع اين انگل مي باشند و راه انتقال از طريق مدفوع - دهاني مي باشد . که از طريق يک فرد به فرد ديگر منتقل مي گردد . اين انتقال از راه آب و غذا و گاهي از طريق ارتباط جنسي در همجنس بازان منتقل مي گردد . حدود ۱۰ درصد افراد يک جامعه درگير اين انگل هستند که اين در مناطق حاره بخصوص در افريقا و آسيا به ۲۰ تا ۵۰ درصد مي رسد . اين بيماري منجر به مرگ ۴۰ تا ۱۱۰ هزار مورد در سال مي گردد . انگل در کودکان و نوجوانان و افراد با سوء تغذيه بيشتر ديده مي شود . اين بيماري انگلي سومين رتبه را بعد از بيماريهاي انگلي مالاريا و شيستوزوميا در دنيا به خود اختصاص داده است .

انگل بصورت کيستهاي کوچک از طريق آب و غذا وارد دستگاه گوارش گرديده و از آنجا در روده کوچک به شکل تروفوزوئيت در آمده و تکثير خواهد کرد و ايجاد علائم باليني براي بيمار خواهد گرديد و بعد مجدداً به شکل کيست تغيير شکل داده و از راه مدفوع مجدداً وارد محيط مي گردد و چرخه تکرار مي گردد . انگل آميب در دماي ۵۵ درجه سانتيگراد از بين مي رود ولي نسبت به اسيد معده مقاوم است .

نشانه ها :

عفونت بدون علامت در افرادي که اين انگل وارد بدن آنها مي شود نسبتاً شايع است . در نوع درگيري روده اي علائم بعد از يک تا ۲ هفته از ورود به بدن ظاهر مي شوند که شامل درد شکم ، اسهال و دل پيچه و در مدفوع خون و بلغم ظاهر مي گردد . ولي تب و از دست دادن آب بدن شايع نيست در معاينه درد در هنگام لمس شکم وجود دارد . در نوع آموبا ( Ameboma ) که نوع مزمن در ناحيه انتهاي روده بزرگ است و يک توده در قسمت پائين و راست شکم ظاهر مي گردد که با سرطان ، سل و بيماري کرون اشتباه مي شود و تشخيص از راه نمونه برداري بافتي است . در نوع خارج روده اي شايعترين نوع آبسه هاي کبدي است که در مردان ۱۰ برابر زنان است و در کودکان شايع نيست . علائم با تب ، سرفه ، درد شکم و درد در قسمت فوقاني و راست شکم ظاهر مي گردد که به شانه راست تير مي کشد و از ديگر علائم بي اشتهائي ، تهوع و استفراغ ، کم خوني و زردي مي تواند ظاهر گردد . آبسه کبدي مي تواند بداخل ريه يا پرده اطراف قلب کشيده شود که علائم ريوي - قلبي ظاهر مي شود . انگل آسيب نيز مي تواند به مغز ، لوله هاي دستگاه رحمي  منتقل گردد و علامت ايجاد کند .

عوارض :

اسهالهاي خوني آميب مرگ ومير جزئي دارد ولي نوع آموبا ، مغزي ، قلبي ، ريوي ، کبدي و تناسلي،  مرگ و مير ۲۰ تا ۹۰ درصد دارد .

کارهاي تشخيصي :

در آزمايش خون افزايش گلبولهاي سفيد ، کم خوني ، افزايش آنزيمهاي کبدي ، افزايش کلسترول ، افزايش الکالين فسفاتاز و کاهش آلبومين سرم ديده مي شود . در سرولوژي مي توان علائم وجود اين انگل را مشخص کرد . در آزمايش مدفوع علائم خون و بلغم و گاهي آميب به شکل تروفوزوئيت يا کيست را مي توان ديد . در نوع خارج روده اي گرفتن نمونه بافتي مي تواند در تشخيص کمک کننده باشد .

درمان :

با مصرف مناسب داروهاي خوراکي مي توان انواع روده اي را بطور کامل درمان کرد . نوع خارج روده اي را از طريق جراحي مي توان درمان کرد .

توصيه هاي پيشگيري :

پختن کافي غذاها و نيز پوست انداختن ميوه ها ، جوشاندن آب خوراکي ، شستن دستها ، دفع مناسب فضولات مي تواند در جلوگيري از انتقال اين انگل کمک کننده باشد .

2- هپاتیت

هپاتيت A چيست ؟

هپاتيت  A يك بيماري كبدي است .

هپاتيت باعث ايجاد تورم  در كبد مي شود و آنرا از كار صحيح باز مي دارد .شما به كبد سالم نياز داريد . كبد كارهاي بسياري انجام مي دهد تا شما زنده بمانيد. كبد با عفونتها مبارزه مي كند و جلوي خونريزي را مي گيرد . داروها و ساير سموم را از خونتان پاك مي كند . همچنين براي شما انرژي ذخيره مي كند .

  چه چيزي باعث ايجاد هپاتيت A   مي شود؟

ويروس يك نوع ميكروب است كه باعث بيماري مي شود .

 (مثلا سرماخوردگي بوسيله يك نوع ويروس ايجاد مي شود ) .

 مردم مي توانند ويروسها را به يكديگر منتقل كنند . ويروسي كه باعث هپاتيت

 A‌ مي شود به نام ويروس هپاتيت  A خوانده مي شود .

  چگونه ممكن است فرد دچار هپاتيت شود ؟

هپاتيت A  بوسيله تماس شخصي نزديك با فردي كه مبتلا به عفونت است بوجود مي آيد .

ممكن است شما در اثر موارد زير به هپاتيت A مبتلا شويد :

-    مصرف غذايي كه بوسيله فرد مبتلا به هپاتيت  تهيه شده

-   نوشيدن آبی که به هپاتيت A آلوده شده (در مناطقي از جهان كه بهداشت و نظافت پائيني دارند )

دستها را قبل از غذا خوردن بشوئيد.

 چه كساني در معرض خطر هپاتيت A  هستند ؟

هر كسي ممكن است به هپاتيت A مبتلا شود . ولي برخي از مردم در معرض خطر بيشتري هستند .

-   افرادي كه با مبتلايان به هپاتيت  زندگي مي كنند .

-   كودكاني كه در مهد كودك هستتند .

-  هنگامي كه يك مرد با مرد تماس جنسي داشته باشد.

-  افرادي كه به كشورهاي محل شيوع  هپاتيت  مسافرت داشته اند .

كودكان در مهد كودك در معرض خطر هپاتيت A هستند

 علامت هاي هپاتيت A  چيست ؟

ممكن است هپاتيت A باعث شود شما احساسي مانند سرماخوردگي داشته باشيد . ممكن است احساس خستگي ، داشتن احساس ناخوشايندي در معده ، تب ، بي اشتهايي ، دردشكم ، و اسهال داشته باشيد . برخي افراد ممكن است ادرار زردپررنگ ، مدفوع كمرنگ ، چشم و پوست زرد رنگ داشته باشند . برخي افراد ممكن است هيچ علامتي نداشته باشند .

اگر شما هر كدام از علامت هاي فوق را داريد يا فكر مي كنيد مبتلا به هپاتيتAشده ايد به پزشك مراجعه كنيد . پزشك از خون شما آزمايش بعمل مي آورد.

 هپاتيت A چگونه درمان مي شود ؟

بيشتر افرادي كه هپاتيت A‌ دارند خودبخود طي چند هفته خوب مي شوند .

شما ممكن است براي روزها تاهفته ها به استراحت در بستر نياز داشته باشيد ومصرف الكل در اين دوران ممنوع است

 پزشك ممكن است براي علائم شما دارو تجويز كند .

چگونه مي توان از ابتلا به هپاتيت A پيشگيري كرد ؟

مي توانيد از واكسن هپاتيت A استفاده كنيد  . واكسن ماده اي است كه شما زماني كه سالم هستيد مي زنيد تا ازابتلاي شما به بيماري جلوگيري کند. واكسن ها به بدن شما ياد مي دهند كه چگونه به ويروسهاي خاصي مثل ويروس هپاتيت  A حمله كند .  واكسن هپاتيت A از طريق تزريق داده مي شود . كودكان پس از سن 2سالگي  مي توانند اين واكسن را بگيرند . كودكان سن 2 تا 18 سال به 3 نوبت تزريق آن نياز دارند  .تزريق ها در عرض يكسال دربدن منتشر مي شوند . بالغين دو يا سه تزريق در عرض 6تا 12 ماه خواهند داشت . براي ايجاد ايمني شما نياز به تمامي اين تزريق ها داريد 

اگر شما يك تزريق را از دست داديد با پزشك يا درمانگاه در مورد تنظيم يك برنامه جديد تماس بگيريد.

شما مي توانيد خود و ديگران را به اين روشها در مقابل هپاتيت A محافظت كنيد .

1-  هميشه دستهايتان را پس از توالت رفتن و قبل از تهيه غذا يا خوردن غذا بشوئيد.

2-  در صورتي كه با مدفوع اشخاص تماس داريد از دستكش استفاده كنيد 

. دستتان را پس از انجام كار بشوئيد.

3-  از آب تصفيه شده آماده در مناطق آلوده استفاده كنيد 

. (از يخ يا ميوه ها و سبزيجات شسته شده با آب شير استفاده نكنيد )

   هپاتيت B چيست ؟

هپاتيت B نيز يك بيماري كبدي است و بوسيله ويروس هپاتيت B ايجاد مي شود  . شما در حالات زير ممكن است به هپاتيت B مبتلا شويد . هپاتيت  Bبوسيله تماس با خون ، مايع مني يا ساير مايعات بدن شخص آلوده منتقل مي شود . همچنين :

-   داشتن رابطه جنسي با فرد آلوده بدون استفاده از كاندوم

-   استفاده از سوزن مشترك دارويي

-   استفاده از خالکوبی  

يا وسايل نفوذ كننده آلوده در بدن كه بوسيله كسان ديگري استفاده شده است .

-   آسيب ديدن بوسيله سوزني كه خون آلوده روي آن بوده است 

(كاركنان مراقبتهاي بهداشتي به اين صورت ممكن است آلوده شوند )

-  استفاده از مسواك يا خود تراش شخص آلوده

- انتقال از مادر آلوده به هپاتيت  به كودك حين زايمان يا شيردهي شما هپاتيت B را به روشهاي زير نمي گيريد

-   دست دادن با شخص آلوده

-   بوسيدن شخص آلوده

-   نشستن در نزديكي شخص آلوده

علامتهاي هپاتيت B چيست ؟

هپاتيت B ممكن است باعث شود احساس سرماخوردگي كنيد .

ممكن است :

-   احساس خستگي داشته باشيد .

-   احساس ناراحتي در شكم داشته  باشيد.

-    تب كنيد .

-  احساس بي اشتهايي به شما دست بدهد .

-    شكم درد پيدا كنيد

-    اسهال داشته باشيد

 برخي اشخاص ممكن است :

-  ادرار زرد پر رنگ

-  مدفوع كمرنگ

-  پوست و چشمان زرد

برخي افراد علامتي ندارد . اگر شما علائمي داريد يا فكر مي كنيد به هپاتيت  B مبتلا شده ايد به پزشك مراجعه كنيد .

آزمايشات لازم براي هپاتيت  B چيست ؟

 براي كنترل هپاتيت  ، پزشك آزمايش خون براي شما خواهد فرستاد.اين آزمايشات نشان مي دهد آيا شما هپاتيتBداريد يا خيرو شدت آن چقدر است .

پزشك ممكن است بيوپسي (نمونه برداري ) از كبد براي شما انجام بدهد . بيوپسي ( نمونه برداري ) آزمون ساده اي است  . پزشك قطعه اي كوچك از كبد شما را با سوزن بر مي دارد  و نمونه را از نظر علائم هپاتيت B و آسيب كبدي بررسي مي كند .

درمان هپاتيتB

درمان مي تواند شامل :

-  داروئي به نام اينترفرون باشد .اين دارو از طريق تزريق داده مي شود 

. بيشتر افراد به مدت چهار ماه درمان مي شوند

 هپاتيت B  از طريق تزريق دارو درمان مي شود                     

- داروئی  به نام لاميوودين باشد. روزی يکبار از طريق خوراکی مصرف ميشود

.  درمان معمولاً يکسال طول می کشد

. گاهی اوقات لاميوودين و اينترفرون با هم استفاده ميشوند.                                            

- جراحی. ممکن است هپاتيت B باعث از کار افتادن کبد شما شود. در اين صورت شما نياز به کبد جديد خواهيد داشت. عمل جراحی آن به نام پيوند کبد شناخته شده است و شامل برداشتن کبد پير و تخريب شده و قرار دادن کبد تازه و سالم از فرد دهنده می باشد.

  هپاتيت c چيست؟ 

اين نيز يك بيماري كبدي است و بوسيله ويروس هپاتيت Cايجاد مي شود .هپاتيت C بوسيله تماس با خون شخص مبتلا به آن منتشر مي شود .

ممكن است شما بوسيله :

-  استفاده از سوزن دارويي مشترك

-  آسيب ديدن بوسيله سوزن خون آلوده شخص مبتلا ( كاركنان بيمارستان )

-   متولد شدن از مادر آلوده   به اين بيماري مبتلا شويد .

در موارد نادري ممكن است به روش هاي زير به هپاتيت C مبتلا شويد .

-  استفاده از خالکوبی يا وسايل آلوده نفوذكننده به بدن .

-  داشتن ارتباط جنسي با فرد آلوده ، مخصوصاً اگر شريك جنسي بيماري تناسلي داشته باشد.

 از اين روشها به هپاتيت C مبتلا نمي شويد :   

دست دادن با فرد آلوده -

-    در آغوش گرفتن فرد آلوده

-   بوسيدن فرد آلوده

-    نشستن نزديك فرد آلوده   

   پزشك مي تواند شما را از نظر هپاتيت C ارزيابي كند

اگر شما انتقال خون يا پيوند عضو قبل از سال  1992 (عدد مربوط به آمار جهانی است) داشته ايد ممكن است به هپاتيت  C مبتلا شويد .

قبل از سال 1992 ، پزشكان قادر نبودند خون را از نظر هپاتيت  C كنترل كنند و برخي افراد خون آلوده دريافت كردند.

اگر شما انتقال خون يا پيوند عضو قبل از سال 1992 داشته ايد  . بايد با پزشك در مورد كنترل از نظر  هپاتيت C مشورت كنيد .

علائم هپاتيت C چيست ؟

بسياري از بيماران مبتلا به هپاتيت C علامتي ندارند .

اگر چه ممكن است بيماران مبتلا به هپاتيتC علائمي شبيه سرماخوردگي پيدا كنند. ممكن است :

 احساس خستگي ، احساس ناراحتي در شكم ، تب ، بي اشتهايي ، درد شكم و اسهال داشته باشيد 

. برخي افراد ممكن است ادرار زرد پررنگ ، مدفوع كمرنگ ، چشم و پوست زرد داشته باشند .

اگر اين علائم را داريد يا فكر مي كنيد به هپاتيت  c مبتلا شده ايد ، به پزشك مراجعه كنيد .

آزمايشات هپاتيت C  چيست ؟

آزمايش خون هپاتيت C و شدت آن را نشان مي دهد .ممكن است نياز به بيوپسي(نمونه برداری) داشته باشيد.

3- اسهال ناشى از مصرف آنتى بيوتيك ها  

                                          

اسهال يكى از عوارض جانبى مصرف اغلب آنتى بيوتيك هاست اما معمولا خفيف است و پس از اتمام مصرف آنتى بيوتيك برطرف مى شود. اما گاهى اوقات داروهاى آنتى بيوتيك مى توانند موجب اسهال شديد و قابل توجهى بشوند كه نياز به مراقبت هاى بيشتر دارد.

آنتى بيوتيك ها براى درمان بيمارى هاى ناشى از باكترى ها بكار مى روند و بعضى از آنها برروى چندگونه باكترى مؤثر هستند. اگرچه معمولا تصور مى شود تمام باكترى ها مضر هستند، اما واقعاً اينگونه نيست. در حقيقت بسيارى از باكترى ها در بدن انسان بخصوص در روده ها وجود دارند

كه به ما در امور مهمى همچون مقابله با باكترى هاى مضر كمك مى كنند. گاهى اوقات آنتى بيوتيك ها مى توانند اين تعادل را برهم بزنند و به باكترى هاى مقام به آنتى بيوتيك اجازه رشد بدهند. به اين ترتيب در %2-1 افرادى كه آنتى بيوتيك مصرف مى كنند ممكن است يك باكترى مهاجم منجربه بروز اسهال شديد آبكى و گاهى خونى بشود. بنابراين در مواردى كه بدنبال مصرف آنتى بيوتيك دچار اسهال مى شويد اگر به اسهال شَديدِآبكى همراه خون، درد و دل پيچه شَديد، تب، تهوع و كم آبى مبتلا گشتيد حتماً سريع تر به پزشك مراجعه كنيد. در مواقعى كه اسهال شما خفيف است و ساير علايم به همراه آن نيست مى توانيد سر فرصت با پزشك تجويز كننده در مورد ادامه درمان با آنتى بيوتيك مشورت كنيد

4- اسهال باسيلي ( شيگلوز )

بيماري حاد باکتريايي است که روده بزرگ و انتهاي اثني عشر را درگير مي کند .

اسهال توأم با تب ، تهوع ، گاهي مسموميت ، استفراغ ، پيچش و زورپيچ ازعلائم آن مي باشد . در فرمهاي کلاسيک بيماري مدفوع حاوي خون و بلغم است که ناشي از زخمهاي مخاطي و آبسه هاي کوچک ناشي از هجوم باکتري مي باشد . عفونت بدون نشانه هم وجود دارد . بيماري از فرم آبکي اسهال تا اغما در کودکان متغير باشد .

· بيماري به طور خود به خود طي ۷-۴ بهبود مي يابد .

· ميزان کشندگي بيماري با تواناييهاي ميزبان و گروه باکتري درگير کننده ارتباط دارد .

· نوع ۱ شيگلا ديسانتري شديدترين حالت بيماري را ايجاد مي کند .

· در نوع خاصي از اين شيگلا در افرادي که آمادگي ژنتيکي دارند سندرم رايتر ايجاد مي شود .

* تشخيص : با کشت نمونه مدفوع و جدا کردن باکتري داده مي شود . کشت سريع نمونه ها با استفاده از محيطهاي کشت اختصاصي و مناسب از رشد نوع يک جلوگيري مي کند و بايستي براي جدا کردن آن از روشهاي خاصي کمک گرفت .

اين بيماري در تمام نقاط دنيا يافت مي شود و احتمالاً سالانه منجر به مرگ ۰۰۰/۶۰۰  نفر در دنيا مي شود . دو سوم موارد بيماري و اغلب موارد مرگ در سن زير ۱۰ سالگي يافت مي شود.

ابتلا به اين بيماري در زير ۶ ماهگي شايع نيست .

همه گيري بيماري معمولاً در مردان همجنس باز ، محيطهاي شلوغ و پرجمعيت و مکانهايي که بهداشت فردي رعايت نمي شود مثل زندانها ، مؤسسات نگهداري کودکان ، مهدکودکها ، بيمارستانهاي رواني و اردوگاههاي پناهندگان اتفاق مي افتد .

شيگلاهاي مقاوم به آنتي بيوتيک در سراسر دنيا پراکنده اند .

* مخزن : انسان تنها مخزن قابل توجه اين باکتريهاست . 

* روش انتقال : از طريق تماس مستقيم يا غيرمستقيم با بيماران يا حاملين موقت باکتري از طريق مدفوع و دهان صورت مي پذيرد . آلودگي ممکن است بعد از خوردن مقدار کمي از شيگلا ( ۱۰۰ - ۱۰ عدد )  ايجاد شود .

افراديکه دست آلوده به مدفوع خود را خوب شستشو نمي کنند و يا مدفوع در زير ناخنهاي آنها باقي مي ماند از کساني هستند که نقش اول را در انتقال باکتری به عهده دارند .

دوره کمون : ۳-۱ روز ، ولي در فرم ديسانتري به يک هفته هم مي رسد .

دوره واگيري : در دوران حاد بيماري و تا زماني که شيگلا در مدفوع وجود دارد انتقال صورت مي پذيرد . ( معمولاً تا ۴ هفته پس از شروع بيماري )

خوردن شيرمادر ، نوزادان و شيرخواران را از ابتلاي به شکل شديد بيماري محافظت مي کند .

درمان :

·درمان اختصاصي شامل جايگزين کردن آب و املاح از دست رفته به شکلهاي مناسب ومصرف آنتي بيوتيک اختصاصي که صرفاً بايستي توسط پزشک مصرف شود .

· استفاده از داروهاي ضدحرکت روده توصيه نمي شود .

· استفاده از داروهاي يبوست زا ممنوع است .

· مصرف آنتي بيوتيکها در همه گيريها به عنوان پيشگيري توصيه نمي شود .

5- التهاب كبدي (ويروسي)

هپاتيت يا التهاب كبدي به برخي بيماريهايي گفته مي شود كه موجب اختلال موقت يا دائمي عملكرد كبد مي شوند اين التهاب ممكن است علل مختلف داشته باشد كه ويروسها از مهمترين علل آن هستند . ويروسهاي عامل التهاب كبد انواع مختلف دارند كه برخي مانند ويروسهاي هپاتيت D,C,B از راه خون ومايعات بدن انتقال مي يابند و برخي مانند ويروسهاي هپاتيـت A , E از راه آب و غذاي آلوده منتقل مي شوند . هپاتيت نوع A معمولاً در كودكان رخ مي دهد و اغلب خفيف و حتي بدون زردي و مانند يك سرماخوردگي معمولي است و مزمن نمي شود . رعايت بهداشت فردي و پرهيز از آب و غذايي كه احتمال آلودگي دارد در پيشگيري از اين نوع التهاب كبد موثرند .

هپاتيت هاي B,C معمولاً‌ در جوانان و بزرگسالان رخ مي دهد و در حدود يك سوم مبتلايان به نوع B هيچ علامتي از جمله زردي ندارند .

يك درصد از مبتلايان به هپاتيت B و 70% از مبتلايان به هپاتيت C دچار عفونت مزمن مي شوند كه ممكن است به نارسايي كبدي و حتي سرطان منجر شود . پرهيز از اعتياد و روابط جنسي نامشروع ورعايت بهداشت و نكات ايمني در تزريقات در پيشگيري از اين نوع از التهاب كبد موثرند .

براي پيشگيري از ابتلاء افراد خانواده مبتلايان به هپاتيت هاي A,B واكسن هاي موثري وجود دارد كه با مراجعه به مراكز بهداشتي – درماني و تجويز پزشكان قابل دسترسي هستند

6- بيماري برگشت معدي - مري ( ريفلاکس يا شالازي )

تعريف : هنگامي که دريچه پائيني معدي - مري کفايت خود را از دست مي دهد باعث برگشت محتويات معده به سمت مري مي گردد .

علل و عوامل مستعد کننده :

·           التهاب مري **سيگار کشيدن **داروها **افزايش حجم معده بدليل خوردن غذاي زياد **خوابيدن بعد از غذا **به جلو خم شدن بعد از غذا خوردن **افزايش فشار روي معده بدليل چاقي زياد **حاملگي **لباس تنگ **سرفه کردن **گريه کردن شديد **دفع مدفوع همراه يبوست **

علائم و نشانه ها :

· استفراغ زياد بعد از تغذيه در شيرخواران **سرفه هاي مزمن **خس خس سينه **عفونتهاي تنفسي مکرر **تأخير در رشد قد و وزن گيري مناسب **استفراغ همراه با خون **فقر آهن **درد زير جناغ سينه **بي قراري در شيرخواران **بي اشتهايي مزمن **خم شدن گردن در شيرخواران **مرگ **ناگهاني در شيرخواران ***برگشت مواد ترش و شور در دهان **درد سينه شبيه دردهاي قلبي **آسم مزمن **گرفتگي صدا در صبح **کاهش وزن ناگهاني بدنبال ايجاد عوارض سرطانی در ناحيه معده با مري

راههاي تشخيص :

·اندوسکوپي و گرفتن نمونه پاتولوژي بهترين راه تشخيص است . **اندازه گيري PH  ناحيه انتهاي مري     **تست برنشتاين **فلورسکوپي با باريم

توصيه هاي درماني :

· حالت خوابيدن طاق باز يا روي دست بخصوص در شيرخواران

· بالا نگه داشتن سر بر روي تختخواب ۱۵-۱۰ سانتي متر و يا حالت نيمه ايستاده بخصوص در شيرخواران

· استفاده فورمولا با غلظت بالاتر در شيرخواران

· کاهش وزن در افراد چاق

· حذف عوامل فشار بر روي معده

· نکشيدن دخانيات

· عدم مصرف غذاهاي چرب ، الکل ، قهوه ، تنقلات ، آب پرتقال و بعضي از داروها

·عدم مصرف حجم زياد مايعات هنگام غذا خوردن

· استفاده از داروها با تشخيص پزشک

·درمان جراحي

7-زخم معده

مخاط معده در معرض عوامل خطر آفرين زيادي شامل : اسيد معده ، آنزيم هاي گوارشي ، صفرا ، باکتريها وداروها می باشد . مخاط معده توسط يک سيستم دفاعي پيچيده محافظت مي شود . ترشح اسيد معده با ديدن غذا ، بوئيدن غذا ، چشيدن غذا . ورود غذا به معده و اتساع معده تحريک مي شود . به علاوه ترشح آنزيم هاي خردکننده و هضم کننده پروتئين ها نيز با ورود غذا به معده تحريک مي شود .

درد سوزشي در ناحيه معده که با غذا خوردن بهتر مي شود و با گرسنگي و روزه داري بدتر مي شود، به طور معمول در بيماران دچار زخم معده يا اثني عشر ( دوازدهه ) وجود دارد . گاهي بيماران براي توصيف درد از اصطلاح گرسنگي استفاده مي کنند .

درد ناشي از اثني عشر معمولاً ۳-۵/۱ ساعت بعد از غذا ايجاد شده و غالباً بوسيله مصرف ضد اسيدها يا غذا برطرف مي شود .

گاهي بيماران اظهار مي کنند که نيمه شب به خاطر درد شکم از خواب بيدار مي شوند .

 در کسانيکه دچار زخم معده هستند معمولاً درد با مصرف غذا ايجاد مي شود . تهوع و کاهش وزن نيز با شيوع بيشتري در آنها ديده مي شود .

آسيب مخاط معده نقطه شروع بيماري زخم معده يا اثني عشر است .

عفونت معده با يک باکتري بنام هليکوباکترپيلوري ( H -  پيلوري ) و آسيب ناشي از مصرف بعضي مسکن ها علت هاي اصلي بيماي زخم معده يا اثني عشر است . بدنبال آسيب ناشي از آنها ، اسيد معده که معمولاً دچار ترشح اضافي نيز شده است باعث بيشتر صدمه زدن به مخاط و پيشرفت بيماري مي شود .

عفونت با   H - پيلوري در نقاط مختلف دنيا متفاوت است .

در کشورهاي در حال توسعه تا ۸۰٪ جمعيت احتمالاً تا زير ۲۰ سالگي به آن آلوده مي شوند . احتمال آلوده شدن به اين باکتري با افزايش سن زياد مي شود .

وضعيت هاي زندگي غيربهداشتي ، وضعيت نامطلوب اجتماعي - اقتصادي آب و غذاي غيرتميز ، تماس با محتويات معده افراد آلوده به باکتري عواملي هستند که با افزايش خطر عفونت با اين باکتري همراهند .

عفونت با اين باکتري باعث التهاب مزمن معده مي شود . ۱۵-۱۰٪ اين افراد دچار زخم معده يا اثني عشر مي شوند .

عفونت با اين باکتري  ( H -  پيلوري ) باعث افزايش خطر سرطان در معده مي شود

8- زخم هاي معده ناشي از مصرف طولاني مدت داروهاي شبه آسپيرين

استفاده طولاني مدت از دسته داروهاي ضدالتهابي غيراستروئيدي ( NSAIDs ) که مشهورترين دارو در اين گروه آسپيرين مي باشد گاه موجب عوارض شديد گوارشي مثل زخم ها و خونريزي در معده مي گردد . افرادي بيشتر در معرض خطر قرار دارند که بيش از يک سال از اين داروها استفاده مي کنند مثلاً بيماراني که مبتلا به روماتيسم مفصلي بوده و براي کاستن از درد و التهاب در مفاصل خود ، هر روز مقدار زيادي آسپيرين يا داروهاي شبه آسپيرين مصرف مي کنند . اين داروها با مهار توليد پروستاگلاندين ( نوعي واسطه شيميائي که از مخاط معده محافظت مي کند ) موجب بروز عوارض گوارشي مي گردند . در واقع آسپيرين مانع عملکرد آنزيمي مي گردد که واسطه شيميائي سابق الذکر را در بدن توليد مي نمايد . مطالعات اخير نشان داده است که دو نوع از اين آنزيم در بدن وجود دارد و آسپيرين هر دو نوع را مهار مي کند . با توليد داروهاي جديد که تنها آنزيم مؤثر در ايجاد التهاب و درد را مهار کرده و روي توليد پروستاگلاندين ها و در نتيجه عملکرد طبيعي مخاط معده تأثيري ندارد ، اميدهاي زيادي براي رفع مشکلات بيماران مبتلا به دردهاي مفصلي مزمن بوجود آمده است . براي شروع درمان روماتيسم مفصلي مدت هاست که آسپيرين و داروهاي شبه آسپيريني به همراه نرمش ها و ورزش هاي خاص ، جايگاه ويژه اي داشته است . بايد دانست که آسپيرين به هيچ وجه از پيشرفت بيماري آرتريت روماتوئيد جلوگيري نمي کند بلکه تنها اثر کاهنده بر التهاب و درد مفاصل دارد . امروزه مشخص شده که ساير داروهاي مؤثر در درمان روماتيسم مفصلي ، عوارض بيشتري نسبت به مصرف طولاني مدت آسپيرين ندارند .

ميزان عوارض اين داروها از فرد به فرد متفاوت بوده وعلاوه بر زخم هاي معده از اين عوارض نسبتاً شايع ولي نه چندان شديد نيز مي توان نام برد : درد شکم ، اسهال ، تهوع ، احتباس مايعات .

نکته ناگوار اينکه به علت اثرات ضددرد اين داروها ممکن است زخم هاي معده بوجود آمده کمتر ايجاد درد نمايند و تا وقوع خونريزي ، شخص متوجه اين زخم ها در معده خود نگردد .

با توجه به مطالب گفته شده امروزه تمايل فراواني براي استفاده از داروهاي جديد ضددرد و التهاب بوجود آمده است گر چه هيچگاه نبايد فراموش کرد که حتي مصرف داروي در دسترس مانند آسپيرين بدون تجويز پزشک مي تواند مشکلات فراواني براي شخص ايجاد نمايد

9-سرطان روده بزرگ

پس از اينکه غذا جويده و بلعيده شد وارد معده مي شود . در معده تا حدودي تجزيه شده و به روده باريک راه مي يابد . روده باريک در واقع بزرگترين قطعه در دستگاه گوارش مي باشد و طول آن حدود ۶ متر مي باشد . روده باريک تجزيه مواد غذايي را ادامه داده و قسمت عمده مواد غذايي را جذب مي نمايد . سپس روده باريک به روده  بزرگ ( کولون ) متصل مي شود که يک لوله عضلاني بطول حدود ۵/۱  متر مي باشد . در ابتداي روده بزرگ آب و املاح و مقدار جزيي مواد غذايي جذب مي شوند . در انتها روده بزرگ به راست روده و از آنجا به مقعد ختم مي شود که نقش اساسي در دفع مواد زايد را بر عهده دارند .

روده بزرگ چند قسمت دارد و سرطان در هر کدام از اين قسمتها مي تواند شروع شود . هر کدام از اين قسمتها ديواره ايي متشکل از چندين لايه دارند که مي توانند منشاء سلولهاي سرطان اوليه باشند .

سرطان روده بزرگ و راست روده ممکن است بتدريج و در طي ساليان دراز رشد نمايد . امروزه مي دانيم که اکثر اين سرطانها در ابتدا بصورت پوليپ ( تومورهاي خوش خيم که از ديواره به داخل روده رشد مي کنند )‌ تظاهر مي نمايند . برداشتن بموقع اين پوليپها مي تواند نقش مهمي در جلوگيري ازسرطان داشته باشد .

بيش از ۹۵٪ از سرطانهاي روده بزرگ و راست روده از نوع آدنوکارسنيوم مي باشند.

سرطانهاي روده بزرگ ( شامل راست روده ) سومين سرطان شايع در بين مردان و زنان در امريکا مي باشد ولي بنظر مي رسد مجموعاً ميزان مرگ و مير ناشي از سرطان روده بزرگ در طي ۱۵ سال گذشته کاهش يافته است . شايد دلايل آن عبارتند از : تعداد کم بيماران ، تشخيص زودرس و درمانهاي جديدتر

* مهمترين عوامل خطرساز بيماري :

علل و عوامل اصلي ايجاد بيماري سرطان روده بزرگ ناشناخته هستند ولي عوامل خطرساز آن تقريباً شناخته شده اند

همانطور که مي دانيم عوامل خطرساز فقط احتمال ابتلا به بيماري را افزايش مي دهند. اين عوامل خطرساز عبارتند از

۱- سابقه خانوادگي

۲ - بعضي از نژادها

۳ - سابقه قبلي سرطان روده بزرگ ؛ يعني حتي اگر قبلاً سرطان روده بزرگ کامل برداشته شده باشد احتمال بروز موارد جديد در روده بزرگ وجود دارد .

۴ - سابقه پوليپ هاي روده بزرگ بخصوص اگر بزرگ و متعدد باشند .

۵ - سابقه بيماريهاي روده بزرگ مانند کوليت اولسرو . در اينصورت از همان جواني بفکر ارزيابي بيماري خود باشيد و گهگاه آزمايشات لازم را انجام دهيد .

۶- سن بالاتر از ۴۰ سال

۷ - رژيم غذايي محتوي چربي زياد ( بخصوص با منابع حيواني ) و فيبر کم

۸ - فعاليت بدني ناچيز

۹ - وزن بالا و چاقي : وجود چربي اضافي دور کمر در مقايسه با چربي اضافي رانها و باسن احتمال ابتلا را بيشتر تشديد مي نمايد .

۱۰ - مصرف دخانيات : سيگاريها ۳۰ تا ۴۰ درصد بيشتر از غيرسيگاريها احتمال مرگ و مير با ابتلا به سرطان روده بزرگ دارند .

۱۱ - مصرف الکل

* علائم بيماري :

· بيماري اغلب در مراحل اوليه کاملاً بدون علامت مي باشد .

· دفع مدفوع خوني

· دل پيچه

· احساس پري شکم

· تغيير در اجابت مزاج بصورت باريک شدن قطر مدفوع

· کاهش وزن بدون علت

·  درد مقعد

· کم خوني

* پيشگيري :

مصرف زياد سبزيجات ، ميوه جات و اجتناب از غذاهاي پرچرب نقش بسيار مهمي در پيشگيري از سرطانهاي روده بزرگ دارد . ورزش منظم بسيار کارساز مي باشد که البته بايد روزانه و حداقل ۳۰ دقيقه باشد .

افرادي که داراي عوامل خطرساز فوق الذکر مي باشند بايد در همان سنين جواني بفکر ارزيابيهاي کاملتر باشند و بطور منظم تحت آزمايشات توصيه شده پزشک خود قرار گيرند . بخصوص از نظر خون مخفي در مدفوع که اينکار در حال حاضر از طريق کيتهايي که در داروخانه ارائه مي شود امکان پذير است .

* درمان :

مانند بسياري از سرطانهاي ديگر هر چه سريعتر و در مراحل ابتدايي تر تشخيص داده شود شانس بهبود کامل پس از درمان بيشتر است .

بطور کلي سه نوع درمان اصلي شامل جراحي ، راديوتراپي و شيمي درماني براي سرطان روده بزرگ وجود دارد که ممکن است برحسب ميزان پيشرفت بيماري ۲ تا ۳ نوع آنها همزمان و يا يکي پس از ديگري انجام شود .

جراحي درمان اصلي در سرطان روده بزرگ بحساب مي آيد . گاهي در روند برداشت قسمتي از روده بزرگ از سمت روده به سوراخي که در پوست شکم تعبيه مي شود متصل مي شود تا مدفوع از اين طريق خارج شود که به اين سوراخ کلستولي گفته مي شود . نگهداري کلستومي شرايط و آموزش خاص مي طلبد .

راديو تراپي قبل از جراحي در مورد تومورهاي بزرگ مي تواند انجام شود تا حجم تومور کاهش يابد و جراحي را تسهيل نمايد از طرفي بعد از جراحي نيز در مورد سلولهاي سرطاني که ممکن است د رطي جراحي توسط جراح برداشته نشوند انجام مي شوند .

البته استفاده اصلي از راديو تراپي در سرطان روده بزرگ زماني است که توده سرطاني به بافت يا عضو داخلي چسبيده باشد و براي از بين بردن سلولهاي سرطاني باقيمانده احتمالي استفاده مي شود

10- سرطان معده

معده يکي از اعضاي موجود در شکم و بخشي از دستگاه گوارش مي باشد و مانند هر کدام از اعضاي ديگر مستعد ابتلا به سرطان مي باشد .

پس از اينکه غذا جويده و بلعيده شد از طريق لوله اي به نام مري از دهان وارد معده مي شود . معده عضوي کيسه مانند و داراي ۵ قسمت مختلف مي باشد که ترشحات مختلفي براي هضم اوليه غذا ترشح مي کنند . سرطان در هر کدام از اين مناطق پنجگانه ممکن است شروع شود و گاهي علائم و ميزان بهبودي برحسب محل ابتلا تفاوت مي کند .

ديواره معده از پنج لايه تشکيل شده است . داخلي ترين لايه که حائز اهميت خاص مي باشد لايه مخاطي ناميده مي شود و اکثر سرطانهاي معده نيز از اين قسمت شروع مي شود . هر چه سرطان به بافتهاي زيرين نفوذ نمايد احتمال بهبودي کاهش مي يابد .

سرطان معده در طي ساليان و با آرامي رشد مي کند ولي قبل از اينکه سرطان بمعناي واقعي ايجاد شود ، تغييراتي در لايه هاي معده ايجاد مي شود . اين تغييرات اوليه بندرت علائم ايجاد ميکنند و تشخيص داده نمي شوند .

سرطان معده از طرق مختلف گسترش مي يابد . مي تواند از طريق ديواره خود معده به بافتها و اعضاي مجاور راه يابد . همچنين مي تواند از طريق غدد عروق لنفاوي گسترش يابد . در مراحل پيشرفته نيز مي تواند از طريق خون ساير اندام و اعضا را درگير کند . شايعترين سرطان معده بنام آدنوکارسينوم مي باشد . البته انواع ديگر با شيوع کمتر عبارتند از : لنفوم و تومورهاي کارسينوئيد . البته طبيعتاً نوع درمان اين نوع سرطانها با هم تفاوت مي کند .

اکثريت مبتلايان به سرطان معده در دهه ۶۰ يا ۷۰ سن خود تشخيص داده مي شوند .

طبق تحقيقات در ايالات متحده ، تعداد ۲۲۷۱۰ نفر با سرطان معده در سال ۲۰۰۴ تشخيص داده خواهند شد .

سرطان معده در ساير کشورهاي جهان نيز ممکن است شيوع بالاتري داشته باشد. البته در سالهاي اخير بعلت استفاده از يخچال و استفاده کمتر از نمک براي نگهداري غذاها احتمال ابتلا به سرطان معده کاهش يافته است . يکي ديگر از علل کاهش ابتلا درمان مناسب و مفيد براي باکتري هليکوباکترپيلوري مي باشد که بنظر مي رسد نقش زيادي در ابتلا به سرطان معده دارد.

متأسفانه در مراحل ابتدايي علائم چنداني ديده نمي شود و شايد بهمين دليل سرطان معده در مراحل ابتدايي بسختي تشخيص داده مي شود .

* علائم شايع :

· کاهش اشتها و کاهش وزن

. درد معده

· علائم مبهم سوء هاضمه مانند پري ، آروغ زدن ، ‌تهوع

· احساس پري حتي پس از خوردن مقادير اندک غذا

· تهوع و استفراغ

· سوزش سردل و علائم شبيه به زخم معده

· تورم معده

البته شايان ذکر است که بسياري از اين علائم منحصر به سرطان معده نمي باشند و دربسياري از بيماريهاي ديگر معده نيز ديده مي شوند ، اما وجود اين مشکلات اگر بصورت طولاني باشد خصوصاً در افراد بالاي ۵۰ سال ، احتياج به ارزيابيهاي بيشتري توسط پزشک دارد.

اگر شک به سرطان معده وجود داشته  باشد ، پزشکان دست به ارزيابيهاي بيشتري مي زنند تا سرطان معده را در مراحل اوليه تشخيص بدهند . ازانواع اين روش مي توان به اندوسکوپي ، عکسبرداري از ريه ( بيشتر بمنظور تشخيص ميزان درگيري بافتهاي مجاور معده انجام مي شود ) ، MRI و آزمايشات اوليه اشاره نمود که هر کدام از اينها با توجه به صلاحديد پزشک معالج و در زمان مقتضي انجام مي شود .

* عوامل افزايش دهنده خطر :

بايد توجه داشت وجود عوامل خطر همواره به معني ابتلا به بيماري نيست و تنها شرايط را براي ابتلا به بيماري بيشتر مي کند .

· عفونت با هليکوباکترپيلوري که منجر به گاستريت مزمن شود . البته بسياري از افرادي که اين ميکروب را با خود دارند هيچگاه مبتلا به سرطان معده نمي شود .

·رژيمهاي غذايي شامل غذاهاي دودي ، گوشتي نمک اندود ، ترشيها و غذاهاي محتوي نشاسته بالا و فيبر پايين . ( استفاده از غذاهايي که شامل غلات زياد باشند ، ماهي و سبزيجات تازه محتوي ويتامين A و C احتمال ابتلا به سرطان معده را کاهش مي دهند . )

·کشيدن سيگار

·مصرف الکل

· سابقه جراحي بر روي معده که قبلاً بمنظور کنترل زخم انجام شده باشد .

· سرطان معده در مردان دوبرابر زنان ديده مي شود .

· در سنين بالاتر از ۵۰ سال بشدت افزايش مي يابد .

·در نژادهاي بخصوصي بيشتر ديده مي شود

· سابقه سرطان معده در افراد درجه يک فاميل

* پيشگيري :

· استفاده از رژيمهاي غذايي مناسب که در بالا به بعضي از آنها اشاره شد .

· الکل ننوشيد و سيگار نکشيد

·به علائم سوء هاضمه طول کشيده دقت کنيد و با پزشک خود مشورت کنيد .

·آزمايشهاي توصيه شده توسط پزشک را مرتب انجام دهيد .

شايان ذکر است ميزان موفقيت در درمان بيماري چندان زياد نيست ، لذا پيشگيري مي تواند نقش بسيار مهمي داشته باشد .

* درمان :

در مراحل ابتدايي ، جراحي و برداشتن تومور اوليه مي تواند بسيار مؤثر باشد . حتي زمانيکه سرطان گسترش يافته باشد مي توان براي جلوگيري از خونريزيهاي طولاني و انسداد معده از روش جراحي استفاده نمود .

شيمي درماني نيز ممکن است در افرادي که سرطان در آنها گسترش يافته باشد استفاده شود و مؤثر باشد .

استفاده از راديو تراپي بخصوص همراه با شيمي درماني برحسب صلاحديد پزشک استفاده مي شود .

در ادامه ممکن است پزشک آزمايشات پيگيري را بطور منظم انجام دهد که از آن جمله مي توان به آزمايش خون اشاره کرد . لذا بايد توجه داشت که علائم جديد حتي جزئي را پس از درمان بايد به پزشک گزارش کرد تا وي بتواند بدرستي برنامه هاي آينده خود را تنظيم نمايد .

بايد توجه داشت که هيج کس نمي تواند ميزان بهبودي و پاسخ هر فرد را به درمان بطور دقيق پيش بيني کند چرا که نوع سرطان و نحوه پاسخ بدن به درمان هر فرد به فرد ديگر مي تواند متفاوت باشد و در اين بين حالات روحي و رواني مناسب مي تواند در درمان بسيار مؤثر باشد و نبايد فراموش شوند .

نکاتي که بايد مورد توجه قرار گيرند :

تحقيقات نشان داده اند که رژيم هاي غذايي مهمترين عامل در ابتلا به سرطان معده هستند و در کشورهايي که استفاده از گوشت قرمزبيشتر است ابتلا به سرطان معده نيز بيشتر است و بايد توجه داشته باشيد که استفاده از گوشت قرمز بيش از ۱۳ بار در هفته احتمال سطان معده را دوبرابر مي کند بخصوص اگر گوشت بصورت کبابي و يا کامل و زياد از حد پخته شود .

استفاده از غذاهاي محتوي ويتامين C  ، ويتامني E و بتاکاروتن بعلت خاصيت آنتي اکسيداني در جلوگيري از ابتلا به سرطان معده بسيار مؤثر هستند

11- سندرم روده تحريک پذير

* سندرم روده تحريک پذير ( IBS ) چيست ؟

سندرم روده تحريک پذير ، يک اختلال شايع گوارشي است که ويژگي اصلي آن تغيير در اجابت مزاج و درد شکمي است . نکته مهم ، آن است که در سندرم روده تحريک پذير هيچ اختلال عضو شناخته شده اي با معاينه باليني و بررسي تشخيصي معمول يافت نمي شود و هيچ شاخص قطعي براي سندرم روده تحريک پذير وجود ندارد . بنابراين تعريف بيماري بر اساس معيارهاي باليني ، و به تشخيص پزشک خبره گذاشته مي شود .

 تظاهرات باليني

IBS   بيماري جوانان است و اغلب مبتلايان ، در سنين کمتر از ۴۵ سالگي به سر مي برند ولي ممکن است افراد مسن نيز درگير شوند . زنان ، ۲ تا ۳ برابر مردان به اين بيماري مبتلا مي شوند . شايع ترين شکايت بيماران ، درد شکم همراه با تغيير اجابت مزاج به صورت يبوست ، اسهال يا هر دو است . درد در IBS مي تواند در قسمت هاي مختلف شکم احساس شود . ممکن است در قسمت بالاي شکم ، پايين شکم يا پهلوها حس شود . معمولاً درد ، دوره اي است و با دوره هاي تشديد يا تخفيف همراه است اما در بعضي بيماران ، درد دائمي مي شود . شدت درد ممکن است خفيف و قابل تحمل باشد يا آن قدر شديد باشد که فرد به طور دوره اي توان رفتن به سرکار را نداشته باشد . به هر حال درد شکمي تقريباً در تمامي بيماران فقط در ساعات بيداري وجود دارد و غالباً با مصرف غذاهاي خاص يا استرس عاطفي افزايش مي يابد و به عکس با دفع گاز يا مدفوع کاهش پيدا مي کند .

  تغيير اجابت مزاج

شايع ترين نشانه باليني IBS است . مهم ترين حالت ، يبوست همراه با اسهال و به صورت متناوب ، و به صورت دوره اي است .

يبوست ممکن است دوره اي باشد اما در نهايت ، پايدار و مقاوم به مسهل ها  مي شود . همچنين اغلب بيماران احساس دفع ناکامل مدفوع دارند در نتيجه تند تند به دستشويي مي روند و زور زدن هاي يپاپي آنان سبب ايجاد مشکلاتي در راست روده و مقعد مي شود . اسهال در بيماران ممکن است نشانه اصلي باشد . اسهال به صورت حجم هاي کوچکي از مدفوع شل است . در اصل اغلب حجم مدفوع زياد نشده اما بيمار به طور مکرر براي دفع آن بايد به دستشويي برود . اسهال شبانه در اين بيماران هرگز ديده نمي شود و اگر فردي اسهال شبانه داشت حتماً  پزشک به مشکلات عضوي فکر مي کند .

اسهال ممکن همراه با دفع مقادير زياد بلغم و ترشحات چسبناک ( شبيه خلط سينه ) همراه باشد و در پاره اي از موارد بلغم و نه اسهال ، شکايت اصلي بيماران را تشکيل مي دهد . خونريزي همراه مدفوع هرگز در IBS ديده نمي شود مگر بيمار به دليل اشکال دفعي ، همزمان بواسير يا شقاق داشته باشد . به هر حال در صورت وجود خون در مدفوع ، هميشه بيمار و پزشک بايد مراقب وجود بيماريهاي عضوي باشند و بررسي بيشتري انجام گيرد .

اسهال در IBS همراه با سوء جذب مواد تغذيه اي نيست و باعث کاهش وزن نمي شود بنابراين در صورت همراهي کاهش وزن در بيمار مبتلا به اسهال بايد به تشخيص IBS شک نمود .

اتساع شکم ، نفخ ، آروغ زدن يا دفع گاز زياد از مقعد شکايت شايع بيماران مبتلا به سندرم روده تحريک پذير است . مطالعات نشان مي دهد که در واقع در اغلب بيماران ، گازهاي روده اي افزايش نيافته اند بلکه حساسيت بيش از حد بيمار به مقدار اندک گاز باعث احساس بيش از حد گاز در روده شده است .

  شکايات گوارشي فوقاني

بسياري از بيماران از سوء هاضمه ، سوزش سردل ، تهوع و استفراغ شکايت دارند . گرچه خود IBS ممکن است دستگاه گوارش فوقاني را درگير نمايد اما اين علائم ممکن است نشانه وجود همزمان زخم يا جريان بيش از حد اسيد از معده به مري باشد و ممکن است در مواردي پزشک انجام بررسي دستگاه گوارشي فوقاني را لازم  بداند .

  * آيا کوليت عصبي همان سندرم روده تحريک پذير است ؟

اصطلاح کوليت نشانگر وجود التهاب در کولون است ، در صورتي که در بيماري IBS هيچ اختلال عضوي مشخص ( از جمله التهاب کولون ) وجود ندارد بنابراين اين کلمه يک غلط مصطلح است ، بايد از عنوان آن خودداري کرد .

* آيا بيماران دچار IBS مشکل روحي - رواني دارند ؟

بيماري مشخص رواني در بيماران IBS   يافت نشده اما افراد مبتلا به IBS اغلب افرادي حساس و زودرنج هستند و بيش از ساير افراد ، به استرس هاي عاطفي - رواني حساسيت نشان مي دهند . اضطراب و افسردگي در بيماران  IBS شايع تر است و در پاره اي از موارد نياز به مشاوره با روانپزشک وجود دارد . از طرفي سابقه آزارهاي جسمي ، روحي و جنسي در افراد مبتلا به IBS بيشتر از ساير افراد ديده مي شود .

* براي بيمار مبتلا به IBS چه بايد کرد ؟

مهم ترين مسآله در تشخيص IBS افتراق دادن آن از بيماريهاي عضوي با علائم مشابه است . بيماريهاي عضوي مثل سوء جذب يا بيماري التهابي روده مي توانند ايجاد اسهال خوني کنند و با توجه به درمان کاملاً متفاوت اين بيماري ها با IBS ، بايد بتوان به دقت آنها را از IBS تفکيک کرد . در بيماريهاي عضوي کاهش وزن ، تب ، دفع خون يا اسهال شبانه ممکن است وجود داشته باشد که به هيچ وجه در IBS ديده نمي شود . همچنين شروع بيماري در سنين بالاتر از۴۵ سال ، سير پيشرونده بيماري يا عدم قطع اسهال با وجود ناشتا ماندن طولاني ميتواند به نفع بيماري عضوي باشد و نياز به پيگيري و بررسي دقيق دارد و بايد بيمار براي معاينه دقيقه به پزشک متخصص گوارش  مراجعه کند و در صورتي که پزشک در شرح حال و معاينه باليني نکته اي به نفع اختلال عضوي پيدا نکرد ، براي اطمينان خاطر ، بعضي از آزمايش هاي اوليه شامل شمارش تعداد سلول هاي خوني ، سرعت رسوب گلبولي ، تست هاي کارکرد تيروئيد  آزمايش کامل مدفوع ممکن است ضرورت پيدا کند . در اغلب بيماران ، انجام رکتوسيگموئيدوسکوپي ( مشاهده قسمت انتهايي دستگاه گوارش تحتاني با آندوسکوپ مخصوص ) به همراه نمونه برداري از اين ناحيه الزامي است . بسته به نظر پزشک ممکن است روش هاي تشخيصي ديگر مثل رويت دستگاه گوارش فوقاني با آندوسکوپ ، رويت کل  دستگاه گوارش با کولونوسکوپ يا عکسبرداري از کل روده باريک ضروري باشد و در بعضي موارد ، سونوگرافي شکم يا آزمايشات اختصاصي تر مدفوع يا خون توصيه مي شود .

  درمان

مهم ترين مساله در درمان بيمار آن است که بيمار اطمينان حاصل کند که بيماري وي خطرناک نيست ، علامتي به نفع بدخيمي وجود ندارد و سير بيماري ، پيشرونده نيست ، ارتباط صحيح پزشک با بيمار ، مهم ترين نکته در درمان مناسب بيمار است . در قدم بعدي بايد به بيمار گوشزد کرد که از مصرف غذاهايي که علامت هاي وي را تشديد مي کند خودداري کند ، قهوه ، کلم ، نخود ، لوبيا و بادمجان بعضي از اين غذاها هستند . در بعضي از بيماران ، شير و لبنيات باعث تشديد علائم بيماري مي شوند که بايد به بيمار گوشزد کرد که شير بدون لاکتوز مصرف کند .

در بيماراني که يبوست شکايت غالب است ، مصرف غذاهاي پرفيبر با داروهاي افزاينده حجم مدفوع مثل سبوس يا پسيليوم مي تواند مفيد باشد اما در بعضي بيماران اين داروها باعث افزايش نفخ و اتساع شکم مي شوند .

در بيماراني که اسهال ،‌ شکايت غالب است مصرف اندک داروهاي ضداسهال مثل ديفنوکسيلات يا لوپراميد مي تواند مفيد باشد اما درمان با اين داروها بايد به عنوان يک درمان موقت تلقي شود و رژيم غذايي جايگزين آن شود .

داروهاي آنتي کلي نرژيک مي توانند نشانه هايي چون درد را به طور موقت برطرف کنند . بهترين اثر آنها زماني ظاهر مي شود که قبل از درد قابل پيش بيني ( مثلاً دردي که به دنبال غذاخوردن ايجاد مي شود ) مصرف شوند . دي سيکلومين و هيوسين از اين دسته هستند .

  داروهاي ضد افسردگي

اين داروها غير از تأثير بر اختلالات خلق مي توانند در کاهش درد بيمار بسيار مؤثر باشند و ممکن است در کاهش علائم مربوط به نفخ ، اسهال يا يبوست هم نقش بسزايي داشته باشند ، البته انتخاب نوع دارو کاملاً به تجربه پزشک معالج و بر اساس علامت غالب بستگي دارد

12- سيروز کبدي

سيروز نتيجه نهايي آسيب به سلولهاي کبدي مي باشد که اين پاسخ برگشت ناپذيربوده و در واقع پاسخ عمده کبد به انواع گوناگون تهاجمات طولاني مدت التهابي ، سموم ،‌مواد متابوليک و الکل و غيره و ... مي باشد . در ابتدا سلولهاي کبدي مورد تهاجم مواد آسيب زا قرار مي گيرند و از بين مي روند که به اين روند نکروز سلولي گفته مي شود .

در برابر اين نکروز سلولهاي کبدي شروع به بازسازي مي نمايند ماحصل اين وقايع تشکيل يک بافت سفت و سخت به نام فيروز مي باشد . که جايگزين بافت طبيعي کبد مي شود .

* علل سيروز : سوء مصرف الکل و هپاتيت نوع C  در کشورهاي غربي شايعترين علت اين بيماري بوده اما علت عمده آن در کشورهاي جهان سوم هپاتيت نوع B  مي باشد .

سيروز الکلي چيست ؟ اين نوع سيروز بطور شايع در افراد الکلي ديده مي شود . سيروز الکلي ممکن است با هپاتيت الکلي همراه باشد . در چنين مواردي اختلال کارکرد سلولهاي کبد غالباً در حد قابل توجهي است و ممکن است با پرهيز از مصرف الکل بهبود يابد . داده هاي موجود حاکي است که عفونت ناشي از ويروس هپاتيت C  در بيماران الکلي ممکن است بيماري شديدتري ايجاد کند که پيشرفت سريعتري دارد

* علائم بيماري سيروز چگونه است ؟

علائم اين بيماري خطرناک ناشي از اختلال کار کبد مي باشد که بطور خلاصه شامل موارد زير مي باشد .

۱) تجمع مايع در حفره ، شکم که باعث تورم شکم شده و آنرا آسيت مي نامند .

۲) زردي که ابتدا در سفيدي چشم و سپس در قسمت هاي ديگر بدن گسترش مي يابد .

۳ ) بزرگي طحال که مشکلات مختص به خودش را دارد .

۴ ) خونريزي از واريس هاي مري که بصورت خونريزي شديد و استفراغ خوني مي باشد .

۵ ) علاوه بر اينها سيروز مي تواند به سرطان کبد تبديل شود .

۶ ) کاهش پروتئين هاي خون بخصوص آلبومين و اختلال در ساخت فاکتورهاي انعقادي و کاهش ظرفيت سم زدايي کبد .

* درمان : درمان اين بيماري مهلک بسيار مشکل مي باشد . در موارد مربوط به الکل بايد مصرف آن قطع شود . پزشکان با توجه به عوارض سيروز به درمان آن مي پردازند . در افراد دچار بيماري پيشرونده و پيشرفته کبد که با هيچ روش ديگري قابل درمان نيستند بهترين راه فعلاً پيوند کبد مي باشد