محبت نیاز اساسی کودکان

نیاز به محبت و یا به عبارت کامل‌تر نیاز به محبت متقابل (اینکه فرد هم بتواند مورد محبت واقع شود و هم بتواند به دیگران محبت نماید) از نیازهای اساسی انسان به شمار می‌رود. بر اساس تحقیقات روانشناسی این نیاز در سراسر زندگی فرد، خصوصاً در سال‌های اولیه زندگی نقشی مؤثر دارد. چنانکه رشد و سلامت شخصیت کودک همان اندازه که به نیازهای بدنی مبتنی است، نیازمند به محبت می‌باشد. (1)

علاقه به فرزند یک امر طبیعی است، کمتر پدر و مادری پیدا می‌شود که قلبا فرزند خود را دوست نداشته باشند، ولی دوست داشتن تمامی کودکان دارای ارزش است. انسان‌های رشد یافته که درجاتی از کمال را طی نموده‌اند تمامی کودکان را دوست دارند، چون تمامی هستی را جلوه‌های خداوندی می‌دانند و کودکان نیز یکی از جلوه‌های خداوندی‌اند.

"کودکان به محبتی نیازمندند که آثار آن را در رفتار والدین (بزرگ‌ترها) مشاهده و لمس نمایند. محبت‌های قلبی والدین نسبت به کودکان باید در نوازش‌ها، بوسه‌ها، در آغوش گرفتن‌ها، تبسم‌ها و حتی آهنگ محبت‌آمیز سخنان والدین مشاهده شود. ممکن است والدین فرزند خود را دوست داشته باشند، اما این محبت را اظهار نکنند، این نوع محبت تأثیر چندانی ندارد و گاه اثر منفی دارد چون تفکر کودک در سطح عینیات می‌باشد و هر چیزی را که مشاهده و لمس کند برایش معنی و مفهوم پیدا می‌کند. (3) "

بنابراین والدین باید دوست داشتن و علاقهٔ خویش را در رفتار نشان داده و ابراز نمایند، محبت را باید از دل به زبان و عمل آورد تا کودک آن را با تمام وجود احساس و لمس کند.

پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: "هرگاه یکی از شما کسی را دوست دارد باید او را آگاه گرداند."(3)

امام صادق (ع) فرمود: حضرت موسی از خدای متعال سؤال کرد افضل اعمال چیست؟ فرمود: "دوست داشتن فرزندان بهترین اعمال است، زیرا آفرینش آنان بر توحید است و اگر مرگشان فرارسید به رحمت من، داخل بهشت خواهند شد."

(4)

و نیز امام صادق (ع) فرمود: "خدا بنده‌اش را به واسطهٔ شدت محبتی که نسبت به فرزند خود دارد، مورد مرحمت قرار می‌دهد."(5)

فضل بن عمر می‌گوید بر امام کاظم (ع) وارد شدم دیدم آن حضرت فرزند [علی بن موسی‌الرضا] را در دامان خود نشانده او را می‌بوسد و زبانش را می‌مکد و گاه بر شانه‌اش می‌گذارد و گاه او را در آغوش می‌گیرد و می‌گوید: پدرم فدای تو باد. چه بوی خوشی داری و چه اخلاق پاکیزه‌ای و چه روشن و آشکار است، فضل و دانشت. (6)

اظهار محبت و علاقه پیامبر (ص) به کودکان

مهر و عطوفت رسول اکرم (ص) شامل همه کودکان می‌شد، رسول اکرم (ص) وقتی از سفری مراجعت می‌فرمودند و در راه با کودکان مواجه می‌شدند به احترام آنان می‌ایستادند، کودکان می‌آمدند، حضرت بعضی را در آغوش می‌گرفتند و بعضی را بر پشت و دوش خود سوار می‌کردند و به اصحاب خویش نیز توصیه می‌فرمودند که چنین کنند، بچه‌ها از این صحنه‌های مسرت‌آمیز بی‌اندازه خوشحال می‌شدند و این خاطرات شیرین را هرگز فراموش نمی‌کردند. (7)

روزی پیامبر (ص) نشسته بودند، حسن (ع) و حسین (ع) وارد شدند، حضرت به احترام آن‌ها از جای برخاستند و به انتظار ایستادند، کودکان در راه رفتن ضعیف بودند، لحظاتی چند طول کشید، نرسیدند. آن حضرت به طرف کودکان پیش رفتند و از آنان استقبال نموده آغوش باز کرده و هر دو را بر دوش خود سوار نمودند و به راه افتادند و در همان حال فرمودند:

"فرزندان عزیز، مرکب شما چه خوب مرکبی است و شما چه سواران خوبی هستید."(8)

گاهی مادران، کودکان خردسال خویش را به پیامبر گرامی اسلام (ص) می‌دادند که برای آن‌ها دعا کند، اتفاق می‌افتاد که احیاناً آن کودکان جامهٔ ایشان را آلوده می‌کردند، مادران ناراحت و شرمنده می‌شدند و حضرت به آنان می‌فرمود: ادرارش را قطع مکنید و کودک را به حال خود می‌گذاشت تا ادرارش تمام شود، سپس برایش دعا می‌کرد یا نامی برای او انتخاب می‌نمود و بدین ترتیب باعث سرور و شادی پدر و مادر طفل می‌گشت، و آن‌ها احساس نمی‌کردند که پیامبر از ادرار فرزندشان ناراحت شده باشد. (9)

پی‌نوشت‌ها:

1 ـ نقش نیازهای روانی در بهداشت روانی و آموزش و پرورش ـ علی میرزابیگی.

2 ـ اسلام و تعلیم و تربیت، ج 2، ص 197، ابراهیم امینی.

3 ـ بحارالانوار، ج 71، ص 182.

4 ـ مستدرک الوسائل، ج 2، ص 615.

5 ـ وسائل، ج 15، ص 98.

6 ـ محجه البیضإ، ج 3، ص 366.

7 ـ همان.

8 ـ بحارالانوار، ج 43، ص 285.

9 ـ مکارم الاخلاق، ص 25.

نویسنده: محمدرضا مطهری

منبع: پیام زن