در منطقه‌ی خاورميانه ، ايراني‌ها دومين مصرف‌کننده‌ی لوازم آرايش هستند و متأسفانه به‌زودی مقام اول اين حوزه را كسب خواهند كرد.

دختربچه كه بوديم، گيلاسي دور لاله گوش‌هايمان مي‌انداختيم، گلبرگي روي ناخن‌هايمان مي‌چسبانديم، با شاتوت لب‌هايمان را قرمز مي‌كرديم، كفش‌هاي پاشنه‌بلند مادرمان را مي‌پوشيديم و زيبا مي‌شديم.

امروز بهترين لوازم آرايش خارجي را استفاده مي‌كنيم، آخرين ژورنال‌هاي مد را ورق مي‌زنيم، لباس مارك‌دار مي‌پوشيم، هر روز وزنمان را اندازه مي‌گيريم، مرتب به آرايشگاه مي‌رويم و.... ولي زيبا نمي‌شويم.

 ما خود را با الگوهاي رسانه‌اي مقايسه مي‌كنيم و كم مي‌آوريم. به فكر چاره مي‌افتيم و جراحي مي‌كنيم. بزرگ‌تر، کوچک‌تر، چاق‌تر و لاغرتر مي‌شويم، اما زيبا نمي‌شويم.

بلندتر، كوتاه‌تر، تنگ‌تر، گشادتر، تيره‌تر، روشن‌تر و... مي‌پوشيم اما زيبا نمي‌شويم. چرا؟علت اين امر را كارشناسان در تصوير‌سازي و الگوسازي رسانه‌ها مي‌دانند. الگو‌سازي‌اي كه اگر چه به‌ظاهر در پي ترويج بهداشت و سلامتي است، اما در حقيقت براي اهداف تجاري و سودآوري صاحبان صنايع زيبايي طرح‌ريزي شده است. صنعتي كه حوزه‌هايي چون جراحي‌هاي زيبايي، خال‌کوبی و ليزر، لوازم آرايش و پوشاك را در بر مي‌گيرد. حضور گسترده‌ی زنان در اين تصوير‌سازي موجب شده است تصور شود زنان مخاطب هدف الگوسازي رسانه‌ها هستند.

زنان بيشتر از مردان

عاطفه كريمان دختر 25 ساله‌اي است كه فكر مي‌كند زنان بيشتر از مردان به زيبايي خود مي‌پردازند. او علت را انتظارات فرهنگي متفاوت از دختران و پسران مي‌داند و مي‌گويد: « همه از دختران انتظار دارند زيبا باشند درحالی‌که چنين انتظاري از پسران وجود ندارد». مرضيه محسني نيز به اثرات تبليغات اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «تصويري كه از زنان در رسانه‌ها به‌خصوص در برنامه‌هاي ماهواره‌اي و فيلم‌هاي آمريكايي نشان داده مي‌شود، باعث شده است همه از زنان انتظار داشته باشند شبيه آن‌ها باشند. در واقع باريك‌اندامي دختران، مد شده است و تعاريف خاصي براي معناي زيبايي به وجود آمده است.

زيبايي يعني غربي بودن؛ چشم رنگي داشتن؛ لاغر و قد بلند بودن؛ بلوند بودن و... اين موضوع تلاش زنان براي زیبا شدن را افزايش مي‌دهد. چون فاصله‌ی زيادي بين خود و تصوير مطلوب احساس مي‌كنند.

الهه خوشنويس- روانشناس- نيز در اين باره توضيحات مفصلي دارد، او مي‌گويد: «واقعيت جسم تحت تأثیر محيط خارجي و ژنتيك است و جسم ایده آل تحت تأثیر هنجارهاي فردي، اجتماعي و فرهنگي قرار دارد. تفاوت اين دو است كه موجب تمايل به آرايش، جراحي و تلاش براي لاغري يا چاقي و... مي‌شود. هر قدر كه اين تفاوت بيشتر باشد موجب پايين آمدن اعتماد به نفس شخص و افزايش نياز او به تغيير ظاهر خود مي‌شود. حتي در مواردي ممكن است فرد دچار اضطراب دائمي و تنفر از بدن خود شود».

نکته‌ی ديگري كه اين روانشناس به آن اشاره مي‌كند ، محدود نبودن صنعت زيبايي به زنان است. او مي‌گويد اگرچه در ابتدا صاحبان اين صنعت روي جلب زنان متمركز شده بودند ، اما آن‌ها براي تداوم حيات خود نمي‌توانستند از مردان به‌عنوان نيمي از جامعه غفلت كنند. به همين خاطر امروزه ديگر مشتريان اين بازار محدوديت جنسي و سني ندارند و صاحبان صنايع براي پوشش همه اقشار تلاش مي‌كنند.

همچنين مدل‌ها ديگر تنها غربي نيستند. اكنون پوست برنزه، موهاي تيره با بافت آفريقايي، خال‌کوبی‌های هندي و زيورآلات سرخپوستي نيز مشتريان خاص خود را دارند. باوجود آنكه هنوز برتري با مدل‌هاي غربي است ، اما صاحبان صنايع زيبايي دريافته‌اند كه براي تضمين رونق تجارت خود نيازمند ارائه‌ی مدل‌هاي متنوع هستند و تبليغات روي اين مدل‌ها چنان قدرتمندانه پيش مي‌رود كه روز به‌روز به مشتريان آرايشگاه‌ها، فروشگاه‌ها و مراكز جراحي افزوده مي‌شود.

جراحي؛ پرهزينه‌ترين راه زيبايي

جراحي‌هاي زيبايي را مي‌توانيم به دو دسته‌ی اصلي تقسيم كنيم؛ جراحي‌هاي زيبايي كه در ناحيه گردن و صورت انجام مي‌شود از جمله بيني، پلك‌ها، كشيدن پوست صورت و گردن و جراحي‌هايي كه به‌منظور تنظيم حدود بدن روي تنه و اندام‌ها انجام مي‌شوند. آرايش، خال‌کوبی و ليزر:

بكش و خوشگلم كن!

شايد تصور شود كه با اين شرايط بايد بازار توليد لوازم آرايش در ايران پر رونق باشد اما در حقيقت چنين نيست و لوازم آرايش وارداتي باوجود هشدارهاي مسئولان وزارت بهداشت، همچنان مشتريان پر و پا قرص بيشتري نسبت به توليدات داخلي دارند. صنعت زيبايي در ايران باوجود داشتن بازار مصرف، هنوز نتوانسته است جايگاه مطلوبي بيابد.

از سوي ديگر در كنار لوازم آرايش اين روزها تاتو و خال‌کوبی در آرايشگاه‌هاي زنانه متداول شده و مشتريان مخصوص خود را يافته است اما مريم پاداش، متخصص پوست و زيبايي، گسترش گرايش افراد به تاتو و خال‌کوبی را غيرضروري و گاهي خطرناك مي‌داند و مي‌گويد: توصيه مي‌شود افراد به هيچ عنوان از اين شیوه‌ی مداخله در چهره استفاده نكنند. تاتو و خال‌کوبی هم براي مردان و هم براي زنان با خطرات گوناگوني مانند احتمال ابتلا به بيماري‌هايي مانند ايدز، انواع هپاتيت، سفليس و عوارضي از جمله اگزما، ايجاد گوشت يا بافت اضافه در موضع يا تورم همراه است.

اين متخصص پوست مي‌افزايد: تقريباً بيش از نيمي از افرادي كه تاتو مي‌كنند پس از مدتي از انجام اين عمل پشيمان مي‌شوند و در پي يافتن راه‌‌حلي براي بازگشت به شرايط سابق هستند. در صورتي كه همه‌ی عوارض ناشي از تاتو قابل‌ترمیم و از بين رفتن نيست.

 در حال حاضر درمان با ليزر تنها راه علمي، بهداشتي براي كساني است كه از خال‌کوبی‌های خود پشيمان شده‌اند كه اين كار نيز كاملاً بي‌خطر نيست.

ايراني، ايراني بپوش

به عقیده‌ی جامعه‌شناسان لباس در فرآيند هويت‌يابي انسان‌ها اهميت فوق‌العاده‌اي دارد. در جامعه‌ی ما، شايد همين اهميت موجب تكاپوي مسئولان كشور براي ساماندهي لباس و پوشش مردم و به‌خصوص خانم‌ها شده است.

عماد افروغ علت شكل‌گيري طرح سامان‌دهي لباس و مد را ، عرضه نشدن لباس متناسب با نمادهاي ايراني و بر اساس طراحي ايراني مي‌داند و مي‌گويد: «در بازار لباس ايران رقابتي وجود ندارد. در صورتي كه ما بايد نمايشگاه بين‌المللي مد و سالني براي مدهاي فصلي داشته باشيم ، تا از موضع مدهاي حوزه‌هاي تمدني كشورهاي اسلامي و شرقي و كشور خودمان دفاع كنيم و آن‌ها را به نمايش بگذاريم.»