در درازاي تاريخ بشر، نام مادر در ميان نام‌های ساير موجودات يكي از واژه‌های مقدس بوده كه عالی‌ترین مفاهيم انساني را در خود جاي داده است؛ عفت و پاک‌دامنی، محبت و مهرورزي، ايثار و فداكاري، شفقت و بردباري، صفايي و پاک‌دلی، عطوفت و احساس و...
از جمله آْن مفاهيم عالي و ارزنده انساني مادرانند كه در هريك حقايق فطري عظيمي نهفته است؛ حقايق ایمانی‌ای كه از دريچه تقوي و خدا جويي می‌توان كُنه آن را درك كرد.
از همين جاست كه تعريف مادر در فرهنگ اسلامي نسبت به ساير فرهنگ‌ها در هر زمان و مكان، متفاوت است.
احساس مادري يكي از غرايز فطری‌ای است كه در وجود هر انسان اعم از مسلمان و غیرمسلمان ديده می‌شود اما اين احساس در قلب مادران غير مؤمن به‌مقتضای نفساني آن و در قلب مادران مؤمن به‌مقتضای ايماني آن وجود دارد.
رابطه ايماني-انساني اي كه يك مادر و يك فرزند مؤمن را به هم پيوند می‌دهد، با رابطه يك مادر و يك فرزند غير مؤمن اصلاً قابل مقايسه نيست. به خاطري كه در قلب مادران مؤمن دو احساس باهم يكجا می‌شود:احساس عاطفي و احساس ايماني؛ زماني كه اين دو احساس باهم يكجا می‌شود، عواطف انساني تحت تأثير احساسات ايماني قرار گرفته و طبيعت انسان را دگرگون می‌سازد.
ويژگي آموزه‌های انساني پيامبر بزرگوار اسلام (هزاران درود و سلام به روح مطهرش باد) كه در برخي احاديث خود را "آموزگار" معرفي می‌کند، در همين نقطه است كه نفس را با روح آشتي داده و ميان غرايز اين دو، رابطه‌ای را تأمين كرده و در روزگار خويش عملاً آن را در جامعه تطبيق نموده است.
در روزگار پيامبر مادراني را درمي يابيم كه احساس و عواطف آن‌ها كاملاً متفاوت از مادران امروزي است؛ به گونه مثال:"خنساء" مادري است كه در جنگ قادسيه چهار فرزند جوانش را به استقامت و پايداري در مقابل دشمن تشويق و ترغيب می‌کند تا آنكه هر چهار فرزندش شهيد می‌شوند. وقتي نعش‌های آنان را به نزد وي می‌آورند، براي آن‌ها فريادي برنمیآرد و اشكي نمی‌ریزد، بلكه سپاس پروردگار را اداء می‌کند به اينكه او را به قتل فرزندانش در راه خويش افتخار بخشيده است.
صبر و شكيبايي خنساء در مقابل جسد چهار فرزند جوانش كه با خاك و خون آلوده‌اند، به‌صراحت نشان می‌دهد كه اين احساس مادري، از نوع احساسي است كه فقط از راه ايمان، حقيقت آن را می‌توان درك كرد.
در اينجا پيوند مادري خنساء به فرزندانش بخشي از پيوند ايماني بزرگ وي با پروردگار و پيامبرش می‌باشد. رشته ایمانی‌ای كه خنساء را به پيامبر پيوند داده، تمام روابط عاطفي ديگر را در قبال فرزندانش متحول ساخته است.
از همين جاست كه قرآن كريم در آيات متعدد، مسلمانان را به جايگاه بلند مادر متوجه ساخته و به شخصيت آن ارج می‌نهد؛ در آيه چهاردهم سوره لقمان می‌فرماید:"و فرمان داديم انسان را (به نيكوكاري) در مقابل پدر و مادر؛ در شكم برداشته است او را مادر در حالي كه سستي بالاي سستي را احساس می‌کرده است". همين مفهوم در آيه 15 سوره احقاف با اندكي تفاوت تكرار می‌شود: "و امر كرديم آدمي را به نيكوكاري در قبال پدر و مادر، در شكم برداشته است او را مادر به‌دشواری و زاده است او را به‌دشواری، و (از) مدت بارداري (الي) جدايي از شيرخوارگي سي ماه است". همان‌طور در آیه‌های 23 و 24 سوره "الأسري"می‌فرماید: "فيصله كرد پروردگار تو كه عبادت مكنيد مگر فقط او تعالي را و با پدر و مادر نيكو كاري كنيد؛ اگر برسد به نزد تو يكي از آن‌ها يا هر دوی‌شان در كلان سالي (دريابي ايشان را در حالي كه عمرشان به پختگي رسيده است)، پس مگو ايشان را "اف" (کلمه‌ای كه سبب رنجش خاطر آن‌ها شود) و بانگ مزن بر ايشان و بگو با آن‌ها سخن نيكو، و پست كن با ايشان بازوي تواضع را از جهت مهرباني، و بگو: اي پروردگار من ببخشاي بر آن‌ها چنانچه پرورش كردند مرا در خردسالی".
قرآن كريم در آيات فوق، احسان و نيكو كاري را در حق والدين فرض گردانيده و در رابطه به مادر به‌طور خاص تأكيد نموده كه نسبت به پدر مستحق احسان است.
پروردگار به خاطري كه پيوند انساني را در محيط خانواده تحكيم بخشيده و آن را حفظ نموده باشد قانوني را وضع كرده تا از يك طرف نظام خانوادگي از هم نپاشد و از سوي ديگر والدين و فرزندان در تمام مراحل زندگي، خوش بخت بوده و به حقوق يكديگر رسيدگي نمايند.
قرآن كريم، از نخستين مرحله حيات در شكم مادر و بعد از آن در عهد كودكي تا نوجواني سخن می‌گوید كه هريك از پدر و مادر چگونه مشقت‌ها و مشكلات را به خاطر فرزند خويش متحمل می‌شوند؟ به‌خصوص مادر كه در سه مرحله بارداري، وضع حمل و شیر دادن طفل، دردها و رنج‌ها را به انواع گونه گون آن احساس می‌کند؛ دردهاي عضلاتي هنگام بارداري، درد ولادت در وقت وضع حمل، بی‌خوابی و گرسنگي و پرهيز نمودن از غذاهايي كه طبيعت هر انسان به آن تمايل دارد از جمله نقاط عمده‌ای‌اند كه هر مادر به خاطر فرزندش آن را قبول كرده است؛ در پهلوي اين همه مهر و محبت و احساسي كه مادر در عهد كودكي نثار فرزند می‌کند و آن هم برخاسته از پيوند عاطفي و ایمانی‌ای است كه عظمت آن را عقل نمی‌توان درك كرد، انسان را به عظمت حقوق پدر و مادر بالاي فرزندشان متوجه می‌سازد.
در رابطه به جايگاه مادر در آيين مقدس اسلامي، ابو داوود و ترمذي از طريق معاويه بن حيدة حديثي را نقل کرده‌اند كه می‌گوید:از پيامبر اكرم صلي الله عليه و سلم پرسيدم كدام يك از پدر و مادر بيشتر مستحق نیکی‌اند، فرمودند:(مادرت)؛ گفتم: بعد از وي؟ فرمودند: (مادرت)؛ گفتم:بعد از او؟ فرمودند:(مادرت)؛ گفتم:بعد از وي؟ فرمودند:(پس از آن پدرت؛ و بالترتيب ساير اقارب). همين حديث را امام بخاري و امام مسلم از طريق ابوهريره روايت کرده‌اند.
اين حديث در تفسير آيات فوق از پيامبر اكرم صلي الله عليه و سلم نقل شده كه حق مادر را بالاي فرزند در مقايسه با حق پدر، سه برابر بيشتر نشان می‌دهد.
در روايت ديگري كه امام بخاري و ترمذي از عبدالله بن عمر آن را نقل کرده‌اند، پيامبر اكرم صلي الله عليه و سلم فرموده است: (رضاي پروردگار در رضاي والدين است و خشم پروردگار در خشم والدين).
حقوق و جايگاهي را كه دين مقدس اسلام براي مادر قائل شده است اگر واقعاً مسلمانان به آن در عمل باور داشته باشند، در جامعه اسلامي هرروز، روز مادر است.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید