در آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) ملاک‌هایی برای دوست خوب بیان گشته که به طوراختصار ذکر می‌نماییم و شما می‌توانید راجع به هر ملاک مفصلاً مطالعه و فکر نمایید:

1- کسی که به یاد خدا باشد و هدفش جز رسیدن به او نیست، (1)

2- عاقل باشد حضرت علی (علیه‌السلام) فرمودند: بیشتر این دوستی و خوبی‌ها در همراهی و دوستی با صاحبان عقل و درایت است، (2)

3- خیانت‌کار نباشد

4- ستمکار نباشد

5- سخن‌چین نباشد

امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: از سه گروه بر حذر باش شخص خیانت‌کار، شخص ظالم، انسان سخن‌چین. زیرا کسی که به نفع تو به دیگران خیانت نماید، روزی خواهد آمد که به خودت نیز خیانت کند و شخصی که به جانب‌داری از تو حق دیگران را پایمان نماید و عادت به ظلم پیدا کند بالاخره به تو نیز ظلم خواهد نمود و انسان سخن‌چین، همان‌طور که سخن دیگران را پهلوی تو می‌آورد، سخن تو را نیز نزد اغیار خواهد برد، (4)

6- آن چه برای خود می‌پسندد برای تو نیز بپسندد و آنچه را که برای خویش نمی‌خواهد برای تو نیز نخواهد. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: در مصاحبت و رفاقت کسی که آن چه را برای خودمی خواهد برای تو نخواهد، هیچ خیر و فایده‌ای وجود ندارد، (5)

آنچه نفس خویش را خواهی حرامت سعدیا / گر نخواهی همچنان بیگانه را و خویش را

7- قاطع رحم نباشد

امام باقر (علیه‌السلام) فرمودند: «پدرم امام سجاد (علیه‌السلام) مرا نصیحت فرمود که‌ای پسرم از رفاقت باکسانی که قطع رحم می‌کنند بپرهیز زیرا من آن‌ها را در قرآن شریف سه بار مورد لعن و نفرین پروردگار یافتم»، (6) شخصی که با نزدیکان خود نتواند معاشرت و هم‌زیستی صحیح داشته باشد در حالی که آنان با وی از یک خانواده و فرهنگ و گوشت و خون می‌باشند، چگونه می‌توان انتظار داشت با غیر فامیل رفاقت صمیمانه داشته باشند.

8- عیب‌جو نباشد

امام علی (ع) فرمود: «از رفاقت و نشست و برخاست باکسانی که عیب‌جو هستند و همیشه به دنبال نقاط ضعف دیگران می‌باشند، پرهیز کن زیرا دوست چنین اشخاصی از ضرر آنان سالم نمی‌ماند و خود نیزطعمه عیب‌جویی‌های آنان خواهد شد» (7)

پی‌نوشت

1) سوره کهف، آیه 28

2) غررالحکم، حرف الف

3) مثنوی معنوی، دفتر دوم، ابیات 1932- 2124

4) بحارالانوار، ج 75، ص 229

5) بحارالانوار، ج 71، ص 198

6) تفسیر نورالثقلین، ج 1، ص 45

7) غررالحکم، باب الف