عوامل تربيتي در بين عواملي كه به رشد شخصيت كودك و نوجوان كمك ميكند، بسيار اهميت دارند. در سايه برنامه تربيتي منظم، هدفدار، روزآمد و مبتني بر فرهنگ و جغرافيايي خود است كه ميتوان به پرورش نسلي مسئوليت پذير اميدوار بود.
روش هاي تربيتي پس از خانواده بيشتر در مدرسه ها مطرح ميشود. البته نوع برخورد افراد جامعه خود بحثي جداگانه را طلب ميكند. مدرسه زمينه را براي رشد تفكر عقلاني كودك فراهم كرده و او را براي پذيرش ارزش ها و هنجارهاي جامعه آماده ميكند يا وي را در جهت هنجارشكني و ارزش گريزي سوق ميدهد.

در بازديد از يكي از كانون هاي اصلاح و تربيت بنا بر گفته يكي از مسئولان آن، عموم بزهكاران در آن مركز در يكي از مقاطع تحصيلي از مدرسه اخراج شده يا قطع رابطه كرده اند. مدرسه ميتواند به دلايل زير در سوق كودك و نوجوان به سمت بزهكاري مؤثر باشد كه در زير به آنها اشاره ميشود:

شعر معروف «درس معلم ار بود زمزمه محبتي/جمعه به مكتب آورد طفل گريزپاي را» اشاره به اهميت نقش معلم در تربيت افراد دارد. شايد بسياري از دانش آموزان درس و مدرسه گريز در سايه كوشش معلمان به سعادت رسيده و عكس مطلب نيز دور از انتظار نيست. معلم ميتواند مستقيم و غيرمستقيم الگوي مناسبي براي رفتار شاگردانش باشد. عموم افراد بسياري از نقاط قوت فعلي خود را مرهون راهنمايي معلم گذشته خود ميدانند.

شاهد مثال آنكه اكثر والدين آنقدر كه در مقطع ابتدايي و راهنمايي نسبت به برنامه درسي فرزندان خود حساس هستند در مقطع متوسطه نيستند. در مدرسه نيز بايد همه اعضاي مجموعه آموزشي هدف واحدي را تعقيب كنند تا شاگردان دچار تضادهاي رفتاري نشوند.

همچنين شخص راهنمايي دهنده بايد آگاه و بادانش كافي باشد. مشاوران بايد صادق، امين و رازدار بوده و به كار خود تسلط كامل داشته باشند. راهنمايي در زمينه هايي چون رشته تحصيلي در متوسطه يا دانشگاه يا ساير مسائل، تمام آينده كودك و نيز آينده يك عضو مسئوليت پذير آينده كشور است.اين امر مي بايست در نهايت ظرافت و دقت و با تكيه بر اطلاعات درست انجام شود.

نكته گفتني ديگر آنكه لازم است تا هم پدر و هم مادر با هماهنگي كامل به اين ارتباط بينديشند. به والدين عزيز توصيه ميشود تحت هر شرايطي در جهت تقويت و تعميق اين ارتباط بكوشند كه اگر كوتاهي شود شايد براي هميشه دير شده باشد.