آموزش همگاني مبني بر پيش‏گيري از اعتياد از مهم‏ترين راه ‏هاي پيش‏گيري از سقوط در دام اين بلاي خانمان‏ برانداز است . اين مطلب در شماره ‏ي گذشته مطرح شد . در اين نوشتار به اين مطلب اشاره مي‏شود كه اكرام فرزندان، محبت‏ به آن‏ها كه نتيجه‏ ي آن ايجاد رابطه ‏اي صميمي و گرم ميان والدين و فرزندان مي‏باشد، از ديگر راه‏ هاي اساسي پيش‏گيري از اعتياد به حساب مي ‏آيد . رابطه ‏ي منطقي كه در اين خصوص وجود دارد، پيچيده نيست; زيرا هرگاه ثابت ‏شود كه بي‏ توجهي به فرزندان و عدم ايجاد رابطه ‏اي عاطفي ميان والدين و فرزندان و يا بروز طلاق در زندگي، عامل مهم گرايش به ناهنجاري‏هاي اجتماعي و از جمله اعتياد است; آن گاه به اين اصل مسلم پي خواهيم برد كه اگر حرمت فرزندان از سوي والدين حفظ شود و رابطه‏ ي ميان آن‏ها از خميرمايه و رنگ و لعاب عطوفت و مهرباني و احترام معنا يابد، سقوط فرزندان در دام اعتياد، احتمالي نزديك به صفر پيدا خواهد كرد .
در اين خصوص، رواياتي كه در متون ديني وجود دارند و سيره ‏ي ائمه ‏ي اطهار ( عليهم السلام) گويا و كافي به نظر مي‏رسند .
امام صادق ( عليه السلام) فرمود: «خداوند، مرد را به خاطر شدت محبت ‏به فرزندش مورد رحمت‏ خود قرار مي‏دهد»
توجه به اين نكته ضروري است كه داشتن محبت‏ يك بعد قضيه است . و اظهار محبت‏ بعد گسترده ‏تر و مهم‏تري است .
به همين اساس، توصيه‏ ي اسلام آن است كه اين محبت اظهار شود تا در خاطر طفل باقي بماند . بوسيدن اطفال و رعايت تساوي در بين آن‏ها از توصيه‏ هاي ديگري است كه در اين زمينه وجود دارد:
رسول خدا (صلي الله عليه و آله) فرمودند: «فرزندان خود را ببوسيد، زيرا هر بوسه ‏اي مرتبه ‏اي در بهشت، و هركدام با فاصله‏ ي پانصد سال از يكديگر مي‏باشد; و در اين خصوص جان كلام را در اين روايت از رسول خدا ( صلي الله عليه و آله) مي ‏يابيم كه فرمود: «فرزندان خود را اكرام كنيد و آداب آن‏ها را نيكو نماييد كه مورد رحمت و بخشش قرار خواهيدگرفت.»(1)
اكرام از كرامت است و در زبان فارسي نمي‏توان معادلي دقيق براي كرامت پيدا كرد . با قدري مسامحه مي‏توان آن را بزرگواري و عزت نفس (2) معنا كرد . توصيه‏ ي بالا از رسول خدا ( صلي الله عليه و آله) بر اين دو اصل مبتني است كه فرزندان خود را بزرگوارو با عزت نفس پرورش دهيد و آداب نيكو و پسنديده به آن‏ها بياموزيد .

با توجه به آن‏چه گفته شد كه بدون شك جرعه ‏اي از درياي آموزه ‏هاي اسلام در زمينه ‏ي تعليم و تربيت و اكرام و احترام فرزند مي‏باشد، اين نكته مسلم مي‏شود كه هرگاه والدين آموزه ‏ها و تعاليم اسلام را در خصوص طفل قبل، از تولد و در بدو تولد در سنين اوليه‏ ي زندگي طفل رعايت كننده، هرگز فرزندشان احساس خلا عاطفي نخواهد كرد; در نتيجه پا به هر دايره‏ اي نخواهد گذاشت، به هر ندايي لبيك نخواهد گفت; هنجارهاي اجتماعي و اخلاقي را از ناهنجاري‏ ها باز خواهد شناخت و هرگز براي گريز از مشكلات و كمبودهاي عاطفي و ترميم شخصيت‏ شكسته شده ‏اش به دامان ناهنجاري‏ها و از جمله اعتياد در نخواهد غلتيد .

هرگاه دنياي غرب در مواجهه و مبارزه با تبهكاري‏ ها و از جمله ناهنجاري‏ هايي مانند اعتياد خود را موفق نبيند، آن گاه به تعاليم و آموزه‏هاي اسلام روي خواهد آورد و سپس رمز و راز اين همه توصيه‏ ي ايمني و اخلاقي را در قبل از تولد و بدو تولد و سنين اوليه‏ ي طفل بررسي و تجزيه و تحليل خواهد كرد و آن گاه به اين مطلب دست‏ خواهد يافت كه هرگاه والدين اين توصيه‏ ها را مراعات كنند، طفل در حصن و حصاري محكم، از ناهنجاري‏ها و از جمله اعتياد مصون خواهد ماند .

در روايات سفارش شده است كه با افراد صالح و شايسته و اهل فضل و عاقل و با وفا و راست‏گو رفت و آمد كنيم و از مراوده با افراد ستم‏گر، فاسق و خائن و تن پرور و دروغ‏گو و بخيل و چاپلوس و احمق پرهيز نماييم . هركدام از اين‏ها موضوع رواياتي است كه جهت اطلاع بيش‏تر مي‏توان به متون روايي و كتاب‏هاي مربوطه مراجعه نمود .

بديهي است هراندازه تعاليم و باورهاي مذهبي شخصي با فطرت هم‏خواني بيش‏تري داشته باشد، او را در چنين بحران‏هايي بيش‏تر ياري مي‏كند .

اول: ضعف اراده‏ ي معتاد . شخص معتاد از اراده‏ اي ضعيف برخوردار است . به طوري كه براي ترك اعتياد، لازم است او را ياري رساند و اراده ‏اش را تقويت نمود . اين تقويت اراده بايستي در دوره‏ هاي پس از اعتياد هم تداوم يابد . متاسفانه به دليل نوساناتي كه در اراده‏ ي معتاد سابق (معتادي كه اعتياد را ترك كرده است) پيش مي ‏آيد و احيانا ارتباطي كه با رفقاي قبلي پيدا مي‏كند، مجددا به دام اعتياد مي ‏افتد.

معتاد، بيماري است كه بايستي با روش ‏هاي علمي به درمان او پرداخت; نه مجرمي كه مجازات حق اوست .