ميخواهيد يك جلسه ي مطالعه را شروع كنيد، اما دست و دلتان به كار نميرود و شرايط براي آغاز درس خواندن جور نميشود. مطالعه را شروع كرده ايد، اما بعد از گذشت زماني، متوجه ميشويد كه اصلا در باغ نيستيد و افكارتان در عالم ديگري سير ميكند!
به هنگام درس خواندن، سوژه هاي عجيبي از فوتبال گرفته تا خاطرات گذشته و نقشه هاي آينده، از گوشه و كنار ذهن بيرون آمده و شما را با خود همراه ميكنند.در اين شرايط، چه بايد بكنيد؟ چه موانعي براي تمركز حواس وجود دارند؟ چگونه بايد با افكار مزاحم مواجه شويد؟
موانع تمركز
عوامل متعددي ميتوانند مانع تمركز حواس باشند. اگر شرايط مكان مطالعه مناسب نباشد، اگر زمان مناسبي را براي مطالعه انتخاب نكرده باشيد، و اگر مطالعه را با هدفمندي و هوشياري شروع نكنيد، به طور حتم تمركز لازم ايجاد نخواهدشد. اهداف و انگيزه هاي شما هم نقش به سزايي در تمركز حواس دارند. داشتن انگيزه ي قوي و محكم ميتواند به شما كمك كند تا بر تمام مسايل حاشيه اي غلبه كرده و با حوصله و دقت مطالعه كنيد. اضطراب ناشي از حجم كار و ترس از قبول نشدن در امتحانات يا كنكور نيز،ميتواند عاملي براي كاهش تمركز باشد. عدم علاقهي واقعي به درس و يادگيري هم عاملي بسيار مهم در اين زمينه است. شايد مهمتر از همه ي اين عوامل، نقش و تأثير افكار مزاحم و حاشيه اي است. در هر حال نكته ي مهم اين است كه بتوانيد موانع تمركز حواس را تشخيص دهيد.
كليد: براي يافتن راه هاي ايجاد و افزايش تمركز حواس، ابتدا بايد بتوانيد مانع تمركز را تشخيص دهيد.
مرور اهداف و انگيزه ها
بارها به اهميت اهداف و انگيزه ها اشاره كرده ايم. تأكيد مي كنيم كه براي كسب نتيجه ي بهتر در درس خواندن و كنكور،لازم است انگيزه هاي دروني قوي و شفاف داشته باشيد و نكته ي مهم آن كه، لازم است هر از چند گاهي اين انگيزه ها را مرور و بازبيني كنيد. شما ممكن است آن قدر خود را درگير افكار مربوط به درس و كلاس و تست و غيره سازيد كه انگيزه هايتان مورد غفلت و فراموشي قرار گيرند. با خود تصميم بگيريد هفته اي يك بار، عهد و پيمان خود را با خودتان تازه كنيد و به خودتان قول بدهيد كه از هيچ كوششي براي موفقيت دريغ نخواهيد كرد.
كليد: مرور مستمر اهداف و انگيزه ها، شما را در افزايش تمركز حواس ياري خواهد داد.
كنترل اضطراب
اگر چه اضطراب موضوعي نيست كه در اين مختصر بتوان درباره ي آن بحث كرد، اما حداقل بايد به اين نكته اشاره كنيم كه اضطراب به خودي خود بد نيست و از نظر روان شناسان، وجود ميزاني از اضطراب براي داشتن انگيزه لازم است. مشكل زماني شروع ميشود كه شدت اضطراب افزايش يابد. اضطراب زياد، نه تنها كمكي به موفقيت نميكند، بلكه مانعي براي آن محسوب ميشود. در فضا و شرايط اضطرابزا، مكان تمركز حواس نيز از بين ميرود. بهترين راه مواجهه با اضطراب، واقع گرايي است. يعني از خود انتظاري متناسب با تواناييتان داشته باشيد. اگر توقع شما از خودتان منطقي نباشد، آن گاه ناچار خواهيد بود كه براي كسب موفقيت عجله كنيد. عجله و دستپاچگي، اضطراب شما را اقزايش داده و موجب ميشود بيشتر عجله كنيد و اين چرخه، بارها و بارها تكرار خواهد شد.
به طور حتم، قبول داريد كه تمركزحواس با اضطراب رابطه ي عكس دارند، پس يراي افزايش تمركز حواس،بايد بتوانيد اضطراب خود را كنترل كرده و كاهش دهيد. اگر نميتوانيد اضطراب خود را كنترل كنيد، به مشاور يا روانپزشك مراجعه نماييد.
كليد: اگر ميخواهيد تمركز حواس داشته باشيد، اضطراب خود را كنترل كنيد.
تقويت رواني
همان گونه كه عواملي ميتوانند موجب تضعيف رواني دانش آموزان شوند،در مقابل ميتوانيد براي تقويت رواني خود نيز راه ها و روش هايي را بيابيد. روحيه ي تسلط و جسارت را در خود تقويت كنيد. اميدوار و بااراده باشيد. سعي كنيد تا حد امكان ضعف هاي پايه اي را در دروس جبران نماييد.رفع اشكال هاي درسي را به طور جدي و پيگير دنبال كنيد. خودتان را براي موفقيت هاي هر چند كوچك،مورد تشويق قرار دهيد، بر تواناييهاي خودتان تمركز داشته باشيد.
اين نوع شارژهاي روحيه اي، براي همه ضرورت دارد. به جاي اين كه پدر و مادر و يا ديگران، شما را با حرفها و يا جوايز و هدايا و تهيه ي امكانات تقويت كنند، خودتان براي تقويت رواني اقدام كنيد، چرا كه در اين صورت انگيزه هاي درونيتان هم افزايش يافته و اين خود، منجر به افزايش تمركز حواس خواهدشد.
كليد: براي تقويت رواني خودتان، هميشه راهها و روش هايي داشته باشيد و منتظر تأييد و تشويق ديگران نمانيد.
شناسايي افكار مزاحم
دومين موانع تمركزحواس، افكارمزاحم نقش مهمتري دارد. اين افكار به دليل تاثير ناخودآگاهي كه دارند، مشكلات بيشتري ايجاد ميكنند. دانش آموزان بسياري اين مشكل را دارند كه در حين مطالعه، كنترل مسير ذهن را از دست داده و با گذشت دقايقي از مطالعه، متوجه ميشوند كه ذهن آنها به صورت ناخودآگاه در مسير و يا مسيرهاي ديگري وارد شده است.
با افكار مزاحم چه ميتوان كرد؟ نه سركوب كردن افكار مزاحم و نه تلاش براي فرار از آنها، راه هاي خوبي براي مواجهه نيستند. اگراين افكار را از در بيرون كنيد، از پنجره باز خواهندگشت. بهترين كار اين است كه افكار مزاحم را شناسايي كنيد. شناسايي افكار مزاحم، شما را براي تسلط و غلبه بر آنها ياري ميدهد. چگونه اين كار ممكن است؟
براي شناسايي افكار مزاحم بايد ذهن خود را در مسير اين افكار قرار دهيد. اگر به هنگام يك فعاليت ذهني اصلي مانند درس خواندن، جرقه ي سوژه هاي ديگري هم زده شد، سعي كنيد به صورت خودآگاه، هر سوژه را دنبال نماييد. يعني به صورت عملي سعي كنيد به جاي راندن افكار مزاحم، آنها را بشناسيد. يك كار بسيار خوب آن است كه اين سوژه ها هرنوع، اعم از بد و خوب- را بنويسيد. حتي اگر بتوانيد هر سوژه را با جزئياتش بنويسيد، استفاده ي بيشتر و بهتري خواهدداشت. فقط كافي است يك هفته به طور جدي و مستمر به اين توصيه عمل كنيد. بعد ازيك هفته، ليستي مختصر يا مفصل ازافكارتان خواهيد داشت. اين كار حتي اگر وقتگير هم باشد، ارزش دارد، چرا كه به شما كمك خواهد كرد راه درس خواندن را راحتتر و مسلطتر طي كنيد. افكار مزاحم و حاشيه اي ذهن خود را شناسايي كنيد.
غلبه برافكار مزاحم
براي غلبه بر افكار مزاحم به تناسب موضوع افكار، راه هاي مختلفي وجود دارد. بعد ازشناسايي افكار مزاحم، بايد ببينيد كه هركدام از آنها براي شما چه اولويتي دارند. بعضي از اين افكار، خيلي ساده و پيش پا افتاده هستند و به راحتي ميتوان با آنها كنار آمد. تعدادي، سوژه هاي مهم ولي نه چندان محرمانه اند. بعضي ازافكارهم محرمانه و كاملا شخصي هستند. به طور كلي، براي غلبه برافكارمزاحم، اين مسير را توصيه ميكنيم:
الف: درمورد بعضي ازموضوعات ميتوانيد زمان هاي مشخصي را براي فكركردن به آنها اختصاص دهيد. قسمت هاي كوچكي ازوقت خود را براي كلنجار رفتن با افكار مزاحم كنارگذاشته و هر وقت هنگام درس خواندن سر و كله ي سوژه هاي مزاحم در ذهنتان پيدا شد، فكركردن به اين سوژه را به زمان درنظرگرفته شده حواله دهيد.
ب: اگر باز نتوانستيد با افكار مزاحم كنار بياييد برخورد آمرانه و تحكم آميز با خود بكنيد. يعني به خود دستور بدهيد كه الآن و اين لحظه زمان مناسبي نيست و بايد در زمان خود به سوژه هاي مورد نظر بيانديشيد. اين روش را بايد تمرين كنيد تا دستورهاي تحكم آميزي كه به خودتان ميدهيد، اثر داشته باشند.
ج: در مورد بعضي ازسوژه هايي كه خيلي محرمانه نيستند ميتوانيد با پدر و مادر يا افراد قابل اعتماد ديگر صحبت كنيد. اين ميتواند به آرامش شما كمك كند.
د:بعضي ازسوژه ها ممكن است خيلي جديتر باشند، در اين جا نيز استفاده از خدمات مشاوره اي را توصيه ميكنيم.
كليد: سعي كنيد با روش هاي ممكن تكليف هر يك ازسوژه هايي را كه افكار مزاحم تلقي ميشوند روشن كنيد.
اين جا اكنون
يك راه ايجاد تمركز و غلبه بر افكار مزاحم، آن است كه اين جا و اكنوني فكر كنيد. بايد با تمرين خود را عادت دهيد كه به هنگام مطالعه، همه چيز را كنار بگذاريد. مثلا خود را درگير مسايل حاشيه اي نكنيد و اگر مساله اي هم بوده، با شروع مطالعه، ضمن تحكم به خود، مورد را فيصله يافته بدانيد. درگير نكردن خود با مسايل حاشيه اي در ايام امتحانات و كنكور- به خصوص روزهاي آخر اهميت بيشتري مييابد.
مصداق ديگر تفكر «اين جا- اكنون» دل كندن از محرك هاي محيطي است. اگر قبل از مطالعه با كسي صحبت ميكرديد، تلويزيون ميديديد يا به كاري مشغول بوديد، وقتي زمان مطالعه فرارسيد، به خودتان وعده ندهيد كه حالا اگر مطالعه را به موقع هم شروع نكرديد، اشكالي ندارد و بعدا زمان از دست رفته را جبران خواهيدكرد. مهمترين نتيجه ي تفكر «اين جا- اكنون» اين است كه فرصتهاي موجود را به اميد استفاده بهتر از زمان باقيمانده ي آينده از دست ندهيد.
اين موضوع، درسي براي زندگي هم محسوب ميشود. بايد ياد بگيريم هر كاري را در زمان خود و با حوصله و تمركز انجام دهيم و موقع انجام يك فعاليت، خود را با سوژه هاي ديگر، درگير نسازيم. موقع درس خواندن، فقط درس بخوانيم، موقع غذا خوردن، فقط غذا بخوريم وموقع عبادت، فقط عبادت كنيم.
كليد: «اين جا و اكنوني» فكر و عمل كنيد. زمان درس خواندن، فقط درس بخوانيد وهمهي سوژههاي ديگر را از خود دور كنيد.
شوق يادگيري
اگر به فعاليت هايي كه براي درس خواندن يا كنكور انجام ميدهيد، به عنوان يك اجبار نگاه كنيد، كمتر از تلاش خود بهره خواهيدگرفت. روحيه ي منفي، در تقويت محرك هاي مزاحم و حاشيه اي، نقش زيادي دارد.
يادگيري يك لذت است، لذتي كه بيشتر ما، آن را فراموش كرده ايم. اگركسي لذت يادگيري راچشيده باشد،هم بهتر ياد ميگيرد و هم شوقش براي يادگيري فزوني مييابد. درس خواندن به خصوص براي كنكور ميتواند هم يك اجبار و هم يك لذت باشد، اما به طور حتم، اگر جنبه ي لذت بخش بودن آن بيشتر باشد، كارها بهتر پيش خواهدرفت و اين خود در ايجاد روحيه ي مثبت وكاهش محرك هاي مزاحم، بسيار تاثيرگذار خواهدبود. بالاخره زماني كه براي درس خواندن و يك سال تحصيلي صرف ميكنيد، تمام خواهدشد. اين دست شما است كه كدام جهت را براي درس خواندن انتخاب كنيد. با داشتن شوق يادگيري، از زمان و فرصتها استفاده ي بهتري خواهيدكرد.
كليد: شوق يادگيري را در خود تحريك و تقويت كنيد تاعطشتان براي درس خواندن و يادگيري بيشتر شود.
نتيجه گيري
براي يافتن راه هاي ايجاد و افزايش تمركز حواس، ابتدا بايد بتوانيد مانع تمركز را تشخيص دهيد.
مرور مستمر اهداف و انگيزه ها، شما را در افزايش تمركز حواس ياري خواهد داد.
اگر ميخواهيد تمركز حواس داشته باشيد، اضطراب خود را كنترل كنيد.
براي تقويت رواني خودتان، هميشه راه ها و روش هايي داشته باشيد و منتظر تاييد و تشويق ديگران نمانيد.
سعي كنيد با روشهاي ممكن تكليف هر يك ازسوژه هايي را كه افكار مزاحم تلقي ميشوند، روشن كنيد.
اين جا و اكنوني، فكر و عمل كنيد. زمان درس خواندن، فقط درس بخوانيد و همه ي سوژه هاي ديگر را از خود دور كنيد.
شوق يادگيري را در خود تحريك و تقويت كنيد تا عطشتان براي درس خواندن و يادگيري بيشتر شود.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید