اضطراب از شايع ترين حالات روحي است كه به علت هاي گوناگون تقريباً در طول زندگي اغلب افراد بروز ميكند. تمام موقعيت هايي كه ذهن با جسم فردرا تهديد ميكنند، اضطرابزا هستند. تعارض ها، ناكامي ها، خطرات آسيب بدني، به خطر افتادن عزت نفس، فشار ناشي از انجام كارهايي فراتر از توانمندي هاي آدمي و... در وي ايجاد اضطراب ميكنند. منظور از اضطراب، هيجان ناخوشايندي است كه با اصطلاحاتي مانند نگراني، دلشوره، وحشت و ترس بيان ميشود و همه ما درجاتي از آن را تجربه ميكنيم. از آنجا كه اضطراب، هيجان بسيار ناگواري است كه با علائم بدني مانند فشارخون، ضربان قلب و تنفس و... همراه است، نميتوان آن را مدت زيادي تحمل كرد. معمولاً روش هاي گوناگون براي كنار آمدن با موقعيت هايي اضطرابزا وجود دارد اما توجه به نكات زير ميتواند نقش مهمي در كاهش اين فشار رواني داشته باشد.
بدن فرد مضطرب به گونه اي تحت فشار رواني قرار ميگيرد و تغييرات فيزيولوژيكي كه اين فشار رواني ايجاد ميكند، ميتواند بزرگترين نقش را در تخريب يادگيري داشته باشد.
محيط دروني و بيروني در ايجاد اضطراب و شدت آن بر افراد مؤثر دست. افكار منفي، عدم اعتماد به نفس، نداشتن انگيزه، كلاس هاي شلوغ، ايجاد ارتباط ضعيف و حتي نور كم محيط و... ميتوانند فشار رواني ايجاد كرده و منجر به عدم موفقيت تحصيلي شوند و تكرار در عدم موفقيت، كاهش اعتماد به نفس را ايجاد خواهد كرد. افراد بر اثر فشار رواني و اضطراب گاهي دچار تنگي نفس ميشوند و دم و بازدم آنها معمولاً به صورت سطحي انجام ميگيرد و موجب ميشود كه فرد دي اكسيد كربن خود را به طور كامل تخليه نكرده و اكسيژن كافي دريافت نكند و بدين ترتيب سطح اضطراب بيشتري را احساس نمايد. در واقع محيط دروني و بيروني افراد به طور جداگانه يا با تأثير بر هم بر شدت اضطراب اثرگذار هستند.
گاهي اوقات خاطرات و تداعي ما از يك موضوع ميتواند بر شدت ترس و نگراني ما بيفزايد. براي اكثر مردم كلمه امتحان يادآور جلساتي است با قوانين خشك و انعطاف ناپذير و با نتايجي سرنوشت ساز و به همين دليل عليرغم تلاش هايي هم كه دارند، درجاتي از ترس و نگراني را هم تجربه ميكنند.
به طور خلاصه موارد ذكر شده براي دانش آموزاني كه خود را براي رقابت و شركت در آزمون هاي مختلف آماده ميكنند، وضعيت مطلوبي نيست. پس چه بايد كرد؟
روش هاي كاهش اضطراب بسته به ميزان و درجه آن متفاوت است اما آنچه مسلم است هرچيزي كه در ايجاد آرامش فرد مؤثر است ميتواند به نوعي اضطراب را كاهش دهد، يا از بين ببرد.
به خاطر داشته باشيد كه هيچگاه از عامل اضطراب فرار نكنيد، چون به صورت يك ترس و نگراني در تمام عمر شما باقي خواهد ماند و در مراحل بعدي زندگي نيز موانعي بر سر راه شما خواهد بود.
به عنوان مثال، اجتناب از ارائه كنفرانس در مقابل ديگران به دليل داشتن اضطراب راه درمان نخواهد بود. بنابراين به توانائي هايي كه داريد و تلاشي كه ميكنيد اعتماد داشته باشيد. انسانهايي كه براي خود ارزش قائلند، اعتماد به نفس بيشتري خواهند داشت و كمتر دچار اضطراب ميشوند. به خاطر بسپاريد شما به دليل توانائي هاي منحصر به فردي كه داريد، واقعاً بينظير هستيد. هرگز خود را با ديگران مقايسه نكنيدو به جاي آن به دنبال توانائي در خود بگرديد و به خود اعتماد داشته باشيد.
سعي كنيد تنفس را آگاهانه و ارادي انجام دهيد تا دم و بازدم شما به خوبي صورت گيرد. اغلب در جريان اضطراب يك سري افكار منفي در ذهن شما ايجاد ميشوند كه نقش تخريبي در آرامش شما دارند بنابراين بهتر است از ورود هرگونه فكر منفي به ذهن درباره خود و ديگران ممانعت كرده و به جاي آن به تصويرهاي ذهني مثبت بپردازيد.
به خاطر بسپاريدكه ورزش كردن به طور منظم بدن را در وضعيتي نگه ميدارد كه در مواجهه باشرايط اضطرابزا خونسردي و آرامش خواهيد داشت. اهميت ورزش در تاثير فيزيولوژيكي آن بر بدن است كه فراهم كننده آرامش خواهد بود. پس در هيچ شرايطي ورزش را فراموش نكنيد.
انقباض عضلات يكي از علائم اضطراب است. در چنين شرايطي براي دقايقي هرچند كم سعي كنيد، عضلات خود را منبسط و شل كنيد و آرامشورزي (Relaxation) را تمرين كنيد تا كنترل بيشتري روي اعضاي بدن خود داشته باشيد.
بايد پذيرفت كه امتحان جزئي ازفرآيند آموزش است و آن را امري كاملاً طبيعي براي خود جلوه دهيد.
چنانچه برنامه ريزي درسي شما درست و منطبق با شرايط شما نباشد و نتوانيد به آن عمل كنيد، به تدريج موجبات استرس و نگراني شما را فراهم خواهد كرد. به ياد داشته باشيد كه بايد درست برنامه ريزي نمود و به آن عمل كرد.
به جاي ترس از فراموشي مطالب خوانده شده، آنها را بارها و بارها مرور كنيد، چنانچه فرد با اضطراب هاي شديد مواجه يا اضطراب وي به واسطه بيماريهاي جسمي مانند تيروئيد، كمخوني و... ايجاد شده باشد، لازم است با مراجعه به پزشك متخصص و استفاده از داروهاي مناسب، درمان شود.
از سويي ديگر پدران و مادران لازم است همواره به فرزندانشان يادآوري كنند كه بايد هر كار را با نام و توكل به خدا آغاز نمايند. زيرا ياد خدا آرامش دهنده قلب هاي بيقرار است.
تأكيد شما بايد بر نوع و ميزان توانائي هاي فرزندتان باشد تا اعتماد به نفس او را افزايش دهيد.
عملكرد او را فقط و فقط با خودش مقايسه كنيد و در صورت پيشرفت او را تشويق نمائيد.فراهم نمودن محيط فيزيكي و عاطفي مناسب در خانواده مهمترين كمكي است كه ميتوان به فرزند ارائه كرد.ساعت خواب و نوع تغذيه او را به نحوي تنظيم نمائيدكه فرزندتان دچار خستگي و كمبود مواد ضروري بدن نگردد. چرا كه هر دو مورد با يادگيري رابطه مستقيم دارند.
به فرزندانتان آموزش دهيد كه دعا باعث آرامش و رسيدن به موفقيت ميشود، اما شرط استجابت دعا تلاش خود فرد است.
به آنان بياموزيد كه شرط موفقيت پشتكار است.