همسر صالح و شايسته يكي از بزرگترين نعمتهاي الهي مي باشد و اين نعمت بزرگ عامل سعادت خانواده ها، مايه پيشرفت در امور مختلف، آرامش دلها، پرورش صحيح فرزندان و پاكي نسل مي گردد. لذا در هنگام ازدواج بايد به ملاك ها دقت گردد و انسان بايد با توسل به خداوند متعال، استمداد نمايد تا همسر صالح و نيكويي نصيبش نمايد.
امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: «هرگاه كسي از شما قصد ازدواج كرد، سزاوار است دو ركعت نماز بخواند و خدا را بخواند كه همسري عفيف و امين، با ديانت و متواضع و حافظ ناموس و اسرار ... نصيب وي بنمايد[1]» و علاوه بر آن سزاوار است انسان از هيجان زدگي، ذوق زدگي و از هوا و هوس در انتخاب همسر كاملاً اجتناب نموده و با پدر و مادر و افراد متخصص و متعهد مثل مشاوران ازدواج در اين زمينه مشورت نمايد. اما اينها، ما را از دانستن ويژگيهاي همسر خوب و اين كه چگونه همسري، مورد پسند اسلام است، بي نياز نمي كند زيرا دانستن اين موضوع هم قبل از ازدواج مفيد است تا در انتخاب همسر دقت كنيم و هم بعد از ازدواج كه در صورت مزين نمودن به اين صفات، خود را به آنها آراسته نماييم و در تحكيم بنيان خانواده و عشق و محبت سعي و تلاش نماييم. لذا به بررسي اين موضوع مي پردازيم.

- صفات مشترك همسر خوب (زن و شوهر)
1. ايمان و دينداري: امام باقر ـ عليه السّلام ـ مي فرمايند: «شخصي به محضر رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ شرفياب گرديده و در مورد ازدواج خود با آن سرور مشورت كرده حضرت فرمود: با شخصي كه اهل ديانت و تقوا باشد ازدواج كنيد.»[2]

2. اخلاق نيك: حسين بن بشار باسطي مي گويد: به امام رضا ـ عليه السّلام ـ نامه اي نوشتم كه: يكي از خويشان از دخترم خواستگاري كرده ولي بد اخلاق است اكنون چه كنم؟ حضرت فرمود:اگر بد اخلاق است دختر به او نده.[3]

3. اصالت و شرافت خانوادگي: منظور از شرافت خانوادگي، شهرت، ثروت و موقعيت اجتماعي نيست زيرا بعضي از خانواده ها ذاتاً شريف، بزرگوار،آبرومند و متدين هستند گرچه فقير باشند و بعضي خانواده ها پست، فرومايه، بي آبرو و بي دين هستند گرچه ثروتمند و داراي مقام باشند. پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي فرمايند: «دردامن و خانواده شايسته، ازدواج كنيد زيرا عِرق (نطفه و ژن ها) تأثير مي گذارد.»[4]

4. عقل و هوش: اداره و تداوم زندگي و پيمودن راه راست و حل مشكلات زندگي كار ساده اي نيست: زن و شوهر براي تحقق آنها و همچنين تربيت فرزنداني شايسته، بايد به نيروي عقل و فهم مجهز باشند. حضرت علي ـ عليه السّلام ـ فرمودند: «با انسان احمق و نفهم ازدواج نكنيد زيرا معاشرت با او بلائي عظيم است و فرزندانش نيز ضايع خواهند شد.»[5]

5. كفو همديگر بودن: كفو هم ديگر بودن يعني تناسب، همتايي، هماهنگي و هم شأني در زمينه هاي مختلف مالي، مذهبي، اخلاقي، خانوادگي، دانش و سواد، قيافه و سنخيت جسمي و روحي.
نكته مهم: همتايي صددرصد امكان ندارد. بايد كوشش شود هرچه ممكن است اين فاصله طبيعي بين افراد كمتر باشد.

6. علم و دانش: علم و دانش براي انسان يك كمال واقعي است و در سعادت انسان، تأثير بسياري دارد. با فرد باسواد و چيز فهم بهتر مي توان تفاهم كرد و زندگي با او لذت بخش تر است.

7. سلامت جسم و روح از آلودگي اعتياد و بيماري: بعضي از بيماريها، نقصها و معلوليتهاي جسمي و روحي،عميق و غيرقابل درمان هستند كه در طول عمر همراه انسان است و مانع از انجام وظايف همسري شده و به زندگي لطمه مي زنند لذا بايد از ازدواج با آنها خودداري كرد اسلام نيز از ازدواج با بيماراني كه داراي امراض جزام، جنون، وبرص باشند نهي فرموده است. و همچنين اسلام از ازدواج با افرادي كه گرفتار آلودگيهاي روحي و اخلاقي، فاسق و شرابخوار هستند نهي فرموده است.

8. زيبايي: رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمودند: «در انتخاب همسر، همانگونه كه درباره زيبايي صورت همسر تحقيق مي كنيد، درباره موي او نيز سؤال و تحقيق كنيد؛ زيرا مو، يكي از زيبايي هاست (و در زيبايي انسان نقش دارد).[6]

9. عفت و نجابت: زندگي زناشويي بر پايه انحصار و اعتماد برپا مي شود زن و شوهر قصد دارند تمام وجود يكديگر را تصاحب نمايند و ديگري در اين كانون انحصاري راه نداشته باشد.

10. تأمين نياز جنسي: آمادگي روحي و جسمي در موضوع مباشرت و آميزش جنسي بسيار حساس و مورد سفارش پيشوايان ديني مي باشد از اين جهت بر هر زن و مردي لازم است حقوق همديگر و نيازهاي جنسي خود را كاملاً مراعات نموده و يكدگير را كاملاً اشباع نمايند.

- اوصاف زنان شايسته
1. اگر شوهر در زندگي يادآور خدا شد او را همراهي و اگر خدا را فراموش كرد، يادآور او شود و به او تذكر دهد.

2. در حفظ دين و تقوا و انجام وظايف الهي و اجتماعي، شوهرش را ياري كند.

3.كم خرج باشد و مهرش سنگين نباشد.

4. ودود و خوش زبان و مهربان باشد و مانند مادري مهربان از او پرستاري و محافظت كند.

5. ولود باشد؛ نازا و عقيم نباشد.

6. خانه را محل استراحت شوهر قرار دهد و هنگام بروز مشكلات و ناراحتيها دلداريش دهد.

7. از زحمات شوهر و چيزهايي كه به منزل مي آورد تشكر و قدرداني نمايد.

8. هيچگاه از شوهر چيزي را مطالبه نكند كه قدرت تهيه آن را ندارد.

9. هنگام خروج شوهر از منزل، خودش و اموال شوهرش را حفظ كند و هنگام ورود او، با خوشحالي به استقبال او برود.

10. در منزل و براي شوهرش آرايش كند و بهترين لباسها را بپوشد و برايش دلبري كند.

11. هنگام خروج از منزل سنگين و با وقار و بدون آرايش خارج شود و با مردان بيگانه گرم نگيرد و شوخي نكند.

12. در حضور شوهر از مردهاي ديگر تعريف و تمجيد نكند.

13. اگر مرتكب اشتباهي شد فوراً از شوهر عذر خواهي كند.

14. اسباب خوشنودي شوهر را فراهم كند و موجب خشم و عصبانيت شوهر نشود و اگر عصباني شد رضايت او را جلب كند.

15. اگر شوهر فرمان داد، اطاعت كند و اگر قسم خورد، باور كند و تكليف خود را انجام دهد.

16، اهل قناعت باشد تا در زندگي شوهر خود را به زحمت نيندازد.

17. چنانچه از شوهر كار ناروايي سرزد، عفو و اغماض نمايد.

18. خانه را لطيف، پاكيزه و زيبا و مرتب نگه دارد و در زندگي اقتصاد و ميانه روي را رعايت كند و از اسراف و تبذير و ولخرجي اجتناب كند. و در غذا پختن خوش سليقه و كاردان باشد. به سليقه شوهرش توجه كند.

19. در تغذيه، بهداشت و سلامت جسم و روح بچه ها كوشا باشد و در معالجه، درمان و پرستاري از آنها جديت نمايد.

20. امانتدار، راز نگه دار و راستگو باشد[7].

- اوصاف مردان شايسته
1. ديندار باشد.

2. خوش اخلاق باشد.

3. عاقل، با تدبير، زرنگ و فعال است و خوب زن داري و بچه داري مي كند.

4. براي تأمين رفاه و آرايش خانواده اش كوشش مي كند و داراي صفات عالي بخشش و سخاوت است.

5. نظيف، پاكيزه و خوش لباس است.

6. در زندگي ميانه رو مقتصد است و پولهايش را بيهوده خرج نمي كند.

7. به همسرش احترام مي گذارد و از زحمات او قدرداني مي كند.

8. همسرش را بسيار دوست دارد و به او اظهار دوستي و محبت مي كند.

9. لغزشهاي همسرش را مي بخشد.

10. به زنان بيگانه نگاه نمي كند و از آنها تعريف و تمجيد نمي كند.

11. در كارهاي منزل به همسرش كمك مي كند.

12. عصباني نمي شود و اگر شد خشم خود را فرو مي برد و به همسرش آزار نمي رساند و ناسزا نمي گويد[8].

--------------------------------------------------------------------------------
[1] . جواهر الكلام، محمد حسين نجفي، ج 29، ص39، دارالاحياء التراث العربي بيروت، چاپ هفتم.
[2] . فروع كافي، شيخ كليني، تصحيح علي اكبر غفاري، ج5، ص332، انتشارات اسلاميه تهران، 1391 قمري.
[3] . وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، تصحيح رباني شيرازي، ج14، ص54، انتشارات اسلاميه تهران، محرم 1384.
[4] . جوانان و انتخاب همسر، علي اكبر مظاهري، ص115، دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، چاپ سوم.
[5] . وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، تصحيح رباني شيرازي، ج14، ص56، انتشارات اسلاميه تهران، محرم 1384.
[6] . بحارالانوار، محمد باقر مجلسي، ج103، ص237، انتشارات اسلاميه تهران.
[7] . ر.ك آئين همسر داري، آيت الله اميني انتشارات اسلامي.
[8] . ر.ك: آئين همسرداري، آيت الله اميني، انتشارات اسلامي.
عباس آيينه چي