1. سل
سل نوعي بيماري عفوني و مزمن است که در بسياري از کشور ها به عنوان يکي از عوامل معلوليت و مرگ، باعث مشکلات اجتماعي و اقتصادي فراواني مي شود. ساليانه ميليون ها نفر از مبتلايان به اين بيماري مي ميرند. فقر غذايي، فقدان محيط بهداشتي و جهل از عوامل مساعد کننده اين بيماري مي باشند.

بيماري سل انواع مختلفي دارد که مهمترين و شايع ترين آن، نوع ريوي مي باشد. ميکروب بيماري (باسيل کخ) از انسان به انسان ديگر سرايت مي کند ولي گاهي استفاده از شير گاو هاي آلوده نيز موجب بيماري سل مي شود. افرادي که زياد سرفه مي کنند، شبها تب دارند، لاغر و رنگ پريده شده اند بايد از نظر آلودگي به سل بررسي شوند.

ـ اجتناب از خستگي زياد، عدم استفاده از شير غيرپاستوريزه و جوشانيده نشده و دوري از تماس مداوم با گاو هاي مسلول (بهتر است هنگام ورود به طويله با دستمالي جلوي دهان و بيني را بست) از ديگر موارد جلوگيري از انتشار و بروز بيماري سل است.

کودکاني که عليه بيماري فلج واکسينه نشده اند ممکن است به اين بيماري مبتلا شوند بطوري که از هر 200 نفر مبتلا، يک نفر تا آخر عمر فلج باقي خواهد ماند.

ـ رعايت بهداشت مواد غذايي: خود داري از خوردن ميوه و سبزيجاتي که ضد عفوني نشده اند ضروري است.

ديفتري بيشتر در بين کودکان 1 تا 10 ساله بروز و انتشار مي يابد.

ـ عدم استفاده از شير نجوشيده و پاستوريزه نشده.

اگر بند ناف نوزاد با چاقوي آلوده بريده شود و يا از نخ و پارچه کثيف براي بستن بند ناف استفاده شود، کودک به کزاز مبتلا مي شود. اگر ميکروب کزاز وارد بدن مادر شود و او واکسينه نشده باشد، او نيز در معرض خطر مرگ قرار مي گيرد. زنان بارداري که واکسينه نشده اند بايد در ماه هشتم، واکسن نوبت اول کزاز را تزريق و يک ماه بعد واکسن نوبت دوم (براي اين که واکسن براي نوزاد هم مؤثر باشد، نوبت دوم بايد حداقل دو هفته قبل از زايمان تزريق شود) و سپس براي نوبت سوم، يک سال بعد تزريق واکسن انجام گيرد تا مادر تا 5 سال مصون بماند و نوزاد در موقع تولد مصونيت داشته باشد. بايد يادآوري نمود که واکسيناسيون نوزاد عليه بيماري کزاز از يک و نيم ماهگي شروع مي شود.

ـ استفاده از سرم کزاز در مورد کساني که در معرض خطر هستند و بعد انجام واکسيناسيون کامل.

سياه سرفه بيماري عفوني و بسيار خطرناک دستگاه تنفسي است که معمولا کودکان به آن مبتلا مي شوند. ميکروب اين بيماري (پرتوسيس) معمولا در گلو و ناي جاي مي گيرد و ايجاد تب و سرفه هاي بسيار شديد مي کند. اين سرفه ها گاه سبب بوجود آمدن، فتق، خونريزي در چشم، ضعيف شدن بدن و آمادگي براي ابتلا به ساير بيماري ها از قبيل سل مي شود و گاه نيز منجر به ورم مغزي و مرگ مي گردد.

ضد عفوني و گندزدايي وسايل بيماران.

سرخک در بعضي از کشورها هنوز باعث مرگ و مير عده زيادي از کودکان مي شود. ويروس اين بيماري بوسيله ترشحات حلق و بيني و با سرفه و عطسه خارج مي شود و در اثر تماس مستقيم (صحبت کردن) به افراد سالم منتقل مي گردد. شروع بيماري با تب، آبريزش از چشم و بيني، سرفه و ايجاد دانه هاي سفيد رنگ در داخل مخاط دهان مي باشد. 2 روز بعد دانه هاي قرمز رنگي در پشت گوش و محل رويش مو ها و روي پوست ظاهر مي شود و از سر شروع و به پا ختم مي شود. اين بيماري درمان خاصي ندارد رعايت بهداشت فردي در بهبودي کامل کمک مي کند.

ـ مراقبت و پرستاري از بيماران. زيرا به علت ضعيف شدن بيمار در اين دوران امکان ابتلا به ساير بيماري ها و عوارض خطرناک سرخک وجود دارد.

ابتلا به سرخجه مصونيت دائمي در شخص ايجاد مي کند ولي گاهي بيمار دچار عوارض مغزي خطرناک مي شود. خطر اين بيماري بيشتر براي زنان باردار بخصوص در سه ماه اول بارداري مي باشد که ممکن است منجر به ناهنجاري هايي مانند کري، لالي، کوري، عوارض قلبي و مغزي در جنين گردد. بهترين راه پيشگيري، تزريق واکسن به دختران بخصوص در سنين نزديک ازدواج مي باشد. ولي واکسن سرخجه هرگز نبايد به زنان باردار و زناني که احتمال دارد تا دو ماه بعد از واکسيناسيون حامله گردند، تزريق شود.

اين بيماري گاهي موجب ورم بيضه و تخمدان مي شود که در کودکان کم خطر است ولي در افراد بالغ خطر بيشتري دارد و ممکن است منجر به عقيم شدن و نازايي شود. گاهي ممکن است اوريون در کودکان به ورم مخ منجر گردد.

ـ استراحت: اوريون درمان خاصي ندارد، بهتر است مبتلايان بخصوص بالغين مذکر در بستر استراحت نمايند.

در انسان نشانه هاي هاري اغلب چند هفته بعد از اين که توسط حيوان هار گزيده شد، ظاهر مي گردد. در اين فرد ابتدا ضعف، سردرد، گلودرد، بي اشتهايي و بعد از 4-2 روز احساس خارش و درد در اطراف محل گاز گرفتگي ظاهر مي گردد که بتدريج به قسمت هاي بالاي عضو انتشار مي يابد و بعد هم اطراف صورت و گردن را گرفتار مي سازد. بعد از اين مرحله، بيمار دچار فلج عضلات ساق پا، صورت و حلق شده و سپس اغما و فوت عارض مي گردد.

در صورت امکان، حيوان حمله کننده و يا سر آن را با احتياط کامل در يک کيسه پلاستيکي قرار داده و براي آزمايش و تشخيص هاري به مراکز هاري انتقال دهيد.

بيماري يرقان بيشتر در مناطق غير بهداشتي و در بين افراد ديده مي شود. گاهي آلودگي آب و مواد غذايي منجر به همه گيري هاي شديد مي گردد. انتقال بيماري از راه هاي تزريقات خون نيز امکان دارد.

واکسيناسيون عليه هپاتيت اخيراً جزء برنامه هاي ملي بهداشت کشور قرار گرفته است.

به عقيده کارشناسان، 50 درصد از بيماري هاي قلبي و عروقي ناشي از آنژين چرکي مي باشد. در بين کودکان مدرسه اي، در بعضي از کشورها، تعداد مبتلايان به 18 در هزار مي رسد. معمولا يک تزريق عضلاني و يا يک دوره ده روز خوراکي آنتي بيوتيک که با تجويز پزشک باشد، مي تواند عفونت را در هنگام شروع بيماري آنژين از بين ببرد.

تغذيه با شير مادر به همراه غذا بخصوص استفاده از ويتامين a (در پرتقال و ميوه هاي زرد و برگ هاي سبز سبزيها وجود دارد) و انجام واکسيناسيون، کودک را از خطر ابتلاء به ذات الريه نجات مي دهد.

اسهال يکي از بزرگترين مشکلات بهداشتي در همه کشور هاي فقير و غني مي باشد، ولي در کشور هاي فقير موجب مرگ و مير تعداد زيادي از کودکان مي گردد. عوامل ايجاد کننده اسهال بيشتر عفوني هستند که در اثر عدم رعايت بهداشت فردي و محيط باعث بيماري مي شوند. ميکروب بيماري اسهال همراه با آب و يا غذاي آلوده وارد بدن مي شود و اگر تعداد ميکروب ها زياد باشند، ايجاد اسهال مي کنند. ميکروب بوسيله مدفوع از بدن خارج شده و از طريق آب، غذاي آلوده شده بوسيله دست، ظروف و مواد غذايي و آشاميدني، حشرات و چرک زير ناخن ها وارد بدن مي شود.

ـ براي اسهال واکسني وجود ندارد، فقط با رعايت بهداشت مي توان از آن پيش گيري نمود.

در صورت وخامت بيماري (بي حالي، چشم هاي فرو رفته، گريه بدون اشک، تب، تشنگي و استفراغ زياد، دفع مدفوع آبکي زياد که گاهي همراه با خون که نشانه اسهال خوني است) بايد حتما به مراکز بهداشتي ـ درماني و يا پزشک مراجعه شود.

در صورتي که از پودرهاي بسته بندي شده آماده O.R.S استفاده مي شود، بايد مقدار آب براي حل کردن پودر دقيقا به همان ميزاني باشد که در دستور روي پاکت نوشته شده است. در صورتي که پودر آماده در دسترس نباشد مي توان از محلول قندي ـ نمکي خانگي استفاده کرد (8 قاشق چايخوري شکر، 1 قاشق چايخوري نمک در يک ليتر آب که برابر 4 ليوان 250 سي سي معمولي است). محلول «اُ . آر. اس» را نبايد به شير، سوپ، آب ميوه يا نوشابه اضافه نمود. مقدار مصرف محلول براي کودکان زير دو سال بعد از هر مدفوع آبکي 4/1 تا 2/1 فنجان و براي کودکان بزرگتر 2/1 تا 1 فنجان بزرگ است که بايد تا زمان بند آمدن اسهال (5-3 روز) ادامه داشته باشد. در صورتي که کودک استفراغ مي کند، 10 دقيقه صبر کنيد و بعد کم کم به او مايعات بخورانيد.

علائم اوليه بيماري عبارتند از: تب، التهاب غدد لنفاوي، اسهال، استفراغ، کاهش وزن، بي اشتهايي، تعريق شبانه، سردرد، سرفه و سپس دوره پنهاني بيماري شروع مي شود که شخص ظاهرا سالم است ولي نتيجه آزمايش مثبت خواهد بود. اين دوره ممکن است حدود 8 سال و در کودکان تا 2 سال طول مي کشد. در مرحله بعد غدد لنفاوي در دو يا چند نقطه بدن بصورت قرينه، متحرک و بدون درد ظاهر مي شود و بدنبال آن ضايعات و زخم هاي پوست و مخاط بروز مي کند. مرحله آخر که مرحله «ايدز» نام دارد، مرحله بروز عفونت هاي فرصت طلب، تومورهاي سرطاني و جنون ايدز است که بعلت آسيب به سلول هاي مغزي، هوش و عقل انسان زايل شده و سرانجام مرگ حاصل مي گردد.

خوشبختانه در کشور ما به علت اعتقادات مذهبي و عوامل فرهنگي و پايبندي به اصول خانوادگي، انتشار اين بيماري محدود گشته است. بيشتر افراد آلوده در ايران، بيماران هموفيلي، معتادان و مسافران خارج از کشور مي باشند.

انگل ها موجودات زنده اي هستند که در داخل يا خارج از بدن موجودات ديگر زندگي مي کنند و زندگي خود را از وجود آن ها تأمين مي کنند. راه هاي ورود انگل ها به بدن مختلف است. بعضي از انگل ها از راه دهان وارد بدن مي شوند (کرمک، آسکاريس، ژيارديا، کرم کدو) بعضي از انگل ها از راه پوست وارد بدن مي شوند (مالاريا، سالک، شيستوزوما، کرم هاي قلابدار) و بعضي ديگر عموما روي پوست بدن زندگي مي کنند مانند کک و شپش.

ـ درمان صحيح و سريع به منظور پيشگيري از نقص عضو وسيع تر و پيش گيري از انتشار بيماري.

ـ سم پاشي محل زندگي مبتلايان، رختخواب و لباس هاي مبتلايان، بعد از شستشوي کامل در معرض سرما و يا گرماي شديد قرار گيرد.

به علت تخم گذاري گال ماده در زير پوست، خارش هاي شبانه و زخم هاي موضعي و عفونت ايجاد مي گردد. انتقال بيماري از انسان مبتلا از راه مستقيم و غير مستقيم (استفاده از رختخواب و لباس زير افراد بيمار) انجام مي گيرد.

ـ سم پاشي محل زندگي هيره.

ـ برگ ها کاهو بايد جدا جدا شده و با فشار آب و دست کشيدن بر سطح آن ها شسته شوند تا تخم هاي انگل از آن ها جدا شود.

ـ عدم استفاده از مواد غذايي غير بهداشتي.

استفاده از آب و غذاي بهداشتي.

عامل بيماري ممکن است در انسان يا حيوانات بخصوص سگ و گربه و يا در خاک موجود باشد. انتقال بيماري از راه مستقيم و غير مستقيم بوسيله تماس با بيماران و يا استفاده از شانه، روسري، کلاه، ملحفه، وسايل حمام، حوله و وسايل آلوده آرايشگران و يا از راه شنا در استخرهاي عمومي و آبهاي راکد انجام مي گيرد.

ـ اختصاصي بودن وسايل حمام (حوله، کيسه، ليف) شانه، برس، البسه (کلاه، روسري، لباس هاي زير) و ملافه.