اسلام براي تحقق ازدواج و شکل گيري کانون خانواده که به يقين بهترين وسيله حفظ عفت عمومي و سالم سازي جامعه انساني است، دختر و پسر جوان را موظف نموده است که در شرايط خاصي ازدواج کنند و يک سلسله آداب و شرايط را مراعات نمايند تا نخستين روز زندگي خود را به دور از هر گونه پلشتي و نابهنجاري رفتاري شروع کرده باشند.
متأسفانه در عصر حاضر پيرايه ها و وصله هاي ناهمگوني بر دامن پاک و زيباي اين انتخاب نيک و خدا پسندانه يعني ازدواج، زده شده است، از جمله ولخرجيها و تشريفات عقد و عروسي و ...که گاه سرسام آور و تکان دهنده است.
بهترين الگوي ما در زمينه مجلس عقد و عروسي ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ است. از اين رو با بيان چگونگي و کيفيت برگزاري مراسم عروسي دختر پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ و توصيه هاي پيشوايان دين ـ عليهم السلام ـ در اين زمينه را به اختصار پي مي گيريم:
پيامبر(ص) با ازدواج امام علي(ع) و حضرت زهرا (س) خط بطلان بر عقايد خرافي زمان خود کشيد و سنّت خويش را بر سهولت و آساني ازدواج قرار داد.

1. آن حضرت اتاق ام سلمه را براي شب عروسي علي و زهرا ـ عليهما السلام ـ برگزيد.

2. رسول اکرم (ص) به همسرانش دستور داد تا زهرا (س) را مناسب شأنش آرايش کنند.

3. رسول اکرم (ص) دامادش را موظف فرمود، غذاي نيکويي براي اهل خود فراهم کند. البته پدر عروس تهيه گوشت و نان اين عروسي را عهده دار شد و تهيه روغن و خرما را به علي (ع) وانهاد.

4. با فراهم شدن مقدمات پذيرايي، پيامبر (ص) آستين بالا زد و خرما را در ميان روغن مي آميخت، آنگاه به علي (ع) فرمود: هر که را مي خواهي دعوت کن.[1]

5. به دستور پيامبر، مراسم عقد و عروسي زهرا و علي در مسجد برگزار شد.[2] و به دستور و سفارش ايشان بلال مردم را به سمت مسجد فراخواند،[3] تا مردم به صورت عملي شاهد شکل گيري ازدواج برترين زن جهان و برترين مرد ـ پس از پيامبر (ص) باشند و از اين شيوه الگو برداري کنند.
با چنين نگرشي مسجد تنها جاي روضه خواني و مجالس عزا نخواهد بود، از پي آمدهاي نيک اين سنّت، تشويق مردم به استقبال از مساجد است. برگزاري مراسم ازدواج در چنين مکان هاي مقدسي افزون بر اين که گوياي تقدس امر ازدواج مي باشد، سبب جذب مردم به مکان هاي مقدس است. البته بايد حفظ حرمت و شأن مساجد نيز مورد توجّه قرار گيرد.

6. برگزاري مراسم ازدواج به صورت آشکار[4] مورد سفارش قرار گرفته است.

7. وليمه دادن در عروسي امري مستحب و پسنديده است. چنان که از حضرت رسول اکرم (ص) نقل شده است که: «از سنّت پيغمبران اطعام دادن در وقت ازدواج است.»

8. پذيرايي وليمه از ميهمانان در روز.[5]
سفارش شده وليمه عروسي در روز داده شود تا آسايش کسي در معرض خطر قرار نگيرد، واقعاً انسان از اين دقت و ظرافتي که در دستورات اسلامي به کار گرفته شده، لذت مي برد، رفتار ناشايستي که بعضي از مسلمان ها در نيمه شب به راه مياندازند و آسايش و آرامش ديگران را ناديده مي گيرند، چگونه قابل توجيه است؟!!

9. به عروسي در شب سفارش شده است . امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: «عروس هاي خود را شبانه به خانه شوهر ببريد و هنگام ظهر طعام دهيد.»[6]

10. همراهي بدرقه عروس تا خانه داماد، در مراسم عروسي علي ـ عليه السلام ـ و زهرا ـ عليها السلام ـ داماد پيش از عروس، فاطمه ـ عليها السلام ـ به دنبالش و پيامبر (ص) در پي فاطمه روان بودند و مهار مرکب زهرا ـ عليها السلام ـ به دست سلمان فارسي بود. عدّه اي از زنان بني هاشم، همسران پيامبر، زنان مهاجر و انصار همراه زهرا ـ عليها السلام ـ بودند.

11. رسول اکرم (ص) در شب عروسي حضرت زهرا ـ عليها السلام ـ به دختران عبد المطلب و زنان مهاجرين و انصار سفارش کردند که همراه فاطمه ـ عليها السلام ـ باشند و خوشحال بوده و بخوانند و تکبير گويند و ستايش خداوند به جاي آورند و از گفتن آن چه خوشنودي خداوند در آن نيست، بپرهيزند. طبق نقل تاريخ در اين جشن ام سلمه، عايشه، حفصه، معازه خدمت حضرت زهرا (س) اشعاري خواندند، بنابر اين جشن باشکوه و به ياد ماندني برپا شد، و مؤمنين در شادي رسول خدا (ص) سهيم شدند.[7]

توصيه هاي ديگر
1ـ دختر و پسر جواني که پيش از ازدواج با هم به توافق رسيده اند و افق فکري و فرهنگي خويش را نزديک به هم يافتند، مي توانند در نحوه برگزاري مراسم نيز به توافق برسند و در صورتي که اطرافيان در صدد برگزاري نامطلوب مراسم بر آمدند، آنان را از هدف و برنامه خويش آگاه سازند و به آنان بفهمانند که حاضر نيستند به خاطر خوش گذراني عدّه اي انگشت شمار اولين برگ زرين از عمر مشترکشان را با گناه آلوده نمايند.

2ـ عروس و داماد سعي کنند مجلس زنانه را از مردانه کاملاً جدا کنند تا از اختلاط مرد و زن در منازل خصوصي، تالار و سالن هاي عمومي جلوگيري نمايند. از پخش آواز، غنا و موسيقي هاي مطرب و غير مشروع و رقاصي و بي عفتي ها دوري کنند. در فيلمبرداري و عکاسي مراعات حدود شرع شده، هرگز والدين عروس و داماد و خود زوجين شقاوت خويش را با برانگيختن خشم خداوند در نخستين روز شکل گيري زندگي خود سبب نشوند.

3ـ پيشنهاد مي شود در برگزاري اين مراسم از مداحان و مولودي خوان ها دعوت شود، تا با خواندن اشعار نغز، پربار و عبرت آموز در مقام و منزلت اهل بيت ـ عليهم السلام ـ فضاي معنوي و شادي بخش ايجاد کنند. دعوت از سخنراناني که در اين زمينه مي توانند جمع حاضر را شاد و خندان نگاه دارند، اجراي نمايش کمدي، گفتن جوک و لطيفه هاي خنده دار و .... نيز از جمله راه کارهاي ديگر نشاط در مجالس عقد و عروسي است.

4ـ مستحب است، مراسم عروسي روز جمعه باشد. چنان که از حضرت علي ـ عليه السلام ـ نقل شده که روز جمعه روز خواستگاري و نکاح است.

5ـ از گرفتن مراسم عروسي در روز هاي مکروه پرهيز کنيد، از جمله:
الف ـ هنگامي که قمر در عقرب است، امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: «کسي که هنگام قمر در عقرب ازدواج کند، نيکي نمي بيند». سه شب آخر ماه قمري که ماه ديده نمي شود، طبق بعضي روايات، ازدواج و آميزش در چنين وقتي، موجب سقط جنين خواهد شد.[8]

--------------------------------------------------------------------------------
[1] . ر.ک: شيخ عباس قمي، بيت الاحزان في ذکر احوالات سيده نساء العالمين فاطمه زهرا (س) ، (قم: انتشارات سيد الشهداء، 1404ق)، صص 35ـ 33، محمدي اشتهاردي، ترجمه بيت الاحزان، صص 59ـ 58.
[2] . همان، ص5.
[3] . ر.ک: محمد مهدي اشتهاردي، ازدواج و شيوه همسرداري از ديدگاه اسلام، (تهران، انتشارات کتاب يوسف، 1378)، ص 5.
[4] . النوري الطبرسي، مستدرک الوسائل، ج14، ب 43، ح 16523 و ح 16500، ص 213.
[5] . الحر العاملي، وسائل الشيعه، ج20، ب 37، ح 25114، ص 91.
[6] . محمد مهدي اشتهاردي، ازدواج آسان، قم، انتشارات نبوي، 1371، ص 242.
[7] . بابايي آملي، ابراهيم، داستان ازدواج معصومين ـ عليهم السلام ـ ، بنياد پژوهش هاي علمي و فرهنگي نور الأصفياء، چ سوم، صص 112ـ 108.
[8] . ازدواج آسان، صص 250ـ 241.
علي بهرامي