شب اول عروسي يا شب زفاف اوّلين شبي است که يک دختر و پسر، تغيير کيفيتي و کمّيتي در زندگي خود مي دهند و با انجام آداب عروسي و زناشويي، نام شوهر و همسر ـ عروس و داماد ـ را بر خود مي نهند، و زندگي جديد را با همتاي خود آغاز مي کنند. قدرت تکويني زفاف به گونه اي است که با توجّه به جاذبه وانهاده در ضمير انسان، در وهله اول مستحب شمرده مي شود، و با احتمال آلودگي به گناه، واجب به حساب مي آيد. از اين رو ازدواج از سنّت نبي اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ است و ايشان فرموند: «ازدواج از سنّت من است و هر کس از سنّت من سرپيچي کند، از من نيست»[1]

آداب شب زفاف[2]
1. از آداب مستحبّي شب زفاف، نماز و دعا است. اين شب يکي از اوقاتي است که دعا و طلب حاجتي در آن، پيش از انجام اعمال زناشويي مستجاب است. امام باقر(ع)مي فرمايد: «هنگامي که عروس را نزد تو آوردند، خودت وضو بگير و به او نيز بگو وضو بگيرد، دو رکعت نماز بخوان، و به او نيز بگو که دو رکعت نماز مستحبي بخواند، سپس حمد و ثناي پروردگار عالم را انجام بده و صلوات بر محمّد و آلش بفرست، آن گاه دعا کن و به حاضرين بگو «آمين» بگويند و اين دعا را بخوان:
«اَللّهُمَّ ارزقني اُلفَها و وُدَّها وَ رِضاها، وَ ارضِني بِها، و اجمَع بَينَنا بِأَحسَنِ اجتماعٍ وَ انس وَ ائتِلافٍ، فَاِنَّکَ تُحِبُّ الحَلالَ وَ تُکرِهُ الحرامَ؛[3] خدايا، دوستي و محبّت و خوشنودي او را روزي من گردان، و مرا به او خشنود ساز و بين ما و او به پيوند نيک و صميمانه جمع کن، چرا که تو حلال را دوست داري و حرام را ناپسند مي داني».
هم چنين از ايشان نقل شده است که: هنگامي که خواستي با همسرت همبستر شوي، متوجّه خدا باش و بگو: « اَللّهُمَّ ارزُقني وَلَداً وَاجعَلهُ تَقيا زَکياً لَيسَ في خَلقِهِ زيادَهٌ وَلا نُقصانٌ واجعَل عاقِبَتهُ اِلي خير؛[4] خدايا فرزندي به من عطا فرما، و او را پرهيزگار و پاک گردان، جسمش را کامل و موزون قرار بده، و عاقبت امرش را ختم به خير بفرما»

2. اجتناب از شرکت شيطان در انعقاد نطفه: در شب زفاف و يا هر وقت ديگر که همسران مي خواهند با هم همبستر شوند، «بسم الله» بگويند، و مراقب باشند که در آن هنگام از هر گونه گناه دور باشند، حتّي فکر گناه نکنند، تا شيطان در نطفه آنان شريک نشود؛ زيرا نطفه پايه اوّل ساختار فرزند آينده را تشکيل مي دهد. امام صادق(ع)دستور فرموده اند که هنگام همبستر شدن گفته شود:
«اَعوذَُ بِالله السَميع العَليم مِنَ الشّيطانِ الرَّجيم؛ پناه مي برم از خداي شنوا و دانا، از شيطان رانده از درگاه خدا».[5]

3. توصيه هاي پيامبر(ص) به حضرت علي(ع) : هنگامي که عروس به خانه تو وارد شد:
3ـ 1. کفش هاي او را در آور، تا بنشيند.
3ـ 2. پاهاي او را بشوي.
3ـ 3. از آن آب، از در خانه تا انتهاي آن بپاش (چنين کاري موجب رفع و دفع انواع فقر شده و باعث نزول برکت هاي بسيار خواهد شد.)
3ـ4. تا هفت روز، عروس را از خوردن شير، سرکه، گشنيز و سيب ترش منع کن (زيرا رحم زن بر اثر خوردن اين چهار غذا، سرد شده براي باروري آماده نمي شود.)
3ـ5. در آغاز و وسط و آخر ماه (قمري) آميزش نکن.
3ـ 6. بعد از ظهر آميزش نکن.
3ـ 7. هنگام آميزش سخن نگو.
3ـ 8. هنگام آميزش به فکر زن ديگري نباش.
3ـ 9. شب عيد فطر و قربان آميزش نکن.
3ـ 10. آميزش در شب دوشنبه و آغاز شب سه شنبه و شب پنجشنبه و هنگام ظهر و پنج شنبه و هم چنين شب جمعه و بعد از ظهر جمعه خوب است.[6]
3ـ 11. بدون وضو آميزش نکن.
دستورات فوق اوامر ارشادي است يعني بهتر است که اين گونه عمل شود. و جنبه وجوبي ندارد. در برخي از آن ها توجه به انعقاد نطفه است يعني اگر نطفه اي در آن شرايط منعقد شود مي تواند زمينه ساز مشکلاتي باشد.

4. آميزش در محيط سر پوشيده: در شب زفاف در محيطي سرپوشيده بايد انجام گيرد، و نيز لازم است مسائل خصوصي و اسراري که در اين رابطه وجود دارد، براي کسي نقل نشود، و با اين کار حريم حياء و عفّت و غيرت اسلامي را حفظ کنند.[7]
پيامبر اکرم(ص) فرمودند: «سوگند به آن کسي که جانم در دست اوست، اگر مردي با همسرش در خانه اي همبستر شود و کودکي آن ها را بنگرد و سخن و صداي نفس آن ها را بشنود، آن کودک هرگز رستگار نخواهد شد، اگر پسر باشد، زناکار مي شود و اگر دختر باشد، آلوده دامن مي گردد.»
هر کدام از همسران، دستمال جداگانه اي داشته باشند و اگر دستمال آنها يکي باشد، موجب دشمني و سپس جدايي و طلاق خواهد شد.

5. آماده سازي حجله: بهتر است يک اتاق مناسب، راحت و آرامش بخش، در يک مکان آرام و بدور از هر گونه دغدغه و اضطراب آماده شود تا عروس و داماد از هر نظر راحت و آسوده باشند.

6. آماده سازي عروس: دختران معمولاً به دليل شنيدن خاطرات دوستان و اطرافيانش، از اين شب و خطرات احتمالي آن درباره پرده بکارت ترس و اضطراب دارند، که اولاً خود آن ها بايد با افزايش آگاهي خود، اضطراب را دور کنند، و ثانياً پسران بايد رعايت حال آنان را بکنند و با آماده سازي و به تدريج اقدام نمايند.

7. کسب اطلاعات کافي جنسي: پسر و دختر بايد قبل از شب زفاف اطلاعات لازم را در مورد امور جنسي لازم، البته از راه صحيح و مشروع آن را کسب کنند تا آن شب مشکلي پيش نيايد.

--------------------------------------------------------------------------------
[1] . پاک نژاد، سيد رضا، ازدواج مکتب انسان سازي، قم، انتشارات اخلاق، چاپ حافظ، 1376، جلد دوم، ص 87 تا 92.
[2] . اشتهاردي، محمّد مهدي، ازدواج آسان، قم، انتشارات نبوي، چاپ اول، 1371، ص 241 تا 250.
[3] . حر عاملي، محمد بن حسن، وسايل الشيعه، نشر اسلاميه، ج14، ص 81.
[4] . همان، ص 82.
[5] . همان، ص 97.
[6] . انصاريان، حسين، نظام خانواده در اسلام، نشر ام ابيها، ص 206، و نيز ر.ک: مجلسي، محمدباقر، حليه المتقين، ص 125، و ازدواج آسان، ص 245، و ازدواج مکتب انسان سازي، همان، صص 73 تا 82.
[7] . ر.ک: ازدواج مکتب انسان سازي، همان، ج2، صص 81ـ 73.
ابوذر رضائي