1. ضرورت شغل و پرهيز از بی کاری

درست است که بر مردان واجب است مخارج خانواده را تأمين کنند و بانوان شرعاً در اين باره مسئوليتي ندارند، اما خانم ها نيز می توانند در صورت تمایل و اجازه پدر و یا همسر خود کاری بیرون از منزل داشته باشند. 

اسلام از فراغت و بی کاری در اسلام مورد مذمت قرار گرفته است .

امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد:
خداوند متعال خواب زياد و فراغت زياد را مبغوض مي دارد.[1]
باز در حديثي ديگر مي فرمايد:
خواب زياد، دين و دنياي انسان را ضايع و تلف مي کند.[2]
حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ هم در خانه کار مي کرد و زحمت مي کشيد.[3]
انسان چه نيازمند باشد چه نباشد، بايد شغل و کاري داشته باشد و عمر خويش را بيهوده هدر ندهد، کار کند و جهان را آباد نمايد، اگر محتاج بود درآمدش را صرف خانواده مي کند و اگر نبود در امور خيريه و کمک به مستمندان به مصرف مي رساند. بي کاري، ملال آور و خسته کننده است، و چه بسا باعث بيماري هاي رواني، جسماني و فساد اخلاقي مي شود.

2. بهترين کار

بهترين کار براي بانوان، کاری است که در داخل منزل انجام گيرد. امور خانه داری، بچه داری و شوهر داری بهترين و مهمترین ترين آنان است.

بانوان خوش سليقه و فداکار می توانند خانه را به صورت بهشت برين و مهد پرورش کودکان خوب و استراحتگاه شوهران مجاهد و پر تلاش خويش در آورند. و اين کار بسيار بزرگ و ارزنده اي است.

رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله وسلم ـ مي فرمايد:

جهاد زن به اين است که خوب شوهرداري کند.[4]

ام سلمه از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله وسلم ـ پرسيد: کار کردن زن در خانه چه مقدار فضيلت دارد؟ حضرت فرمود:

هر زنی که به منظور اصلاح امور خانه چيزي را از جايي بردارد و در جاي ديگر بگذارد، خدا نظر مرحمت به او خواهد کرد 

و هر کس که مورد نظر خدا واقع شود، به عذاب الهي گرفتار نخواهد شد.

ام سلمه عرض کرد: يا رسول الله! پدر و مادرم به قربانت، براي زنان ثواب هاي بيش تري بفرماييد. رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله وسلم ـ فرمود:

هنگامي که زن آبستن مي شود خدا به او اجر کسي را مي دهد که با نفس و مالش در راه خدا جهاد مي کند، هنگامي که

 بچه اش را بر زمين نهاد، به او خطاب مي رسد گناهانت آمرزيده شد، اعمالت را از سر بگير؛ و هنگامي که بچه اش را شير

 مي دهد خدا در برابر هر مرتبه شير دادن، ثواب آزاد کردن يک بنده در نامه عملش مي نويسد.[5]

3. بهره وري از اوقات فراغت

خانم هاي خانه دار علاوه بر کارهاي خانه داري، گاهي فراغت ديگري هم پيدا مي کنند، که نبايد وقت را بيهوده صرف کنند. در آن اوقات خوب است اشتغالات مرتبي را براي خودشان برگزيند و همواره مشغول باشند؛ مثلا کتاب هاي سودمند بخوانند و در رشته هاي مفيد تحقيق و کنجکاوي کنند، و بر علوم و اطلاعات خويش بيفزايند، و نتيجه تحقيقاتشان را به صورت کتاب يا مقاله در اختيار ديگران قرار دهند. به کارهاي هنري مانند نقاشي، خطاطي، گل دوزي، خياطي، بافندگي و ... بپردازند. با اشتغال به اين کارها هم به اقتصاد خانواده کمک مي کنند و هم به توليد و ترقي اقتصادي جامعه. به علاوه اين که در اثر اشتغال به کار از ابتلا به بيماري هاي رواني و ضعف اعصاب نيز تا حد زيادي مصون خواهند ماند.

امير المومنين ـ عليه السلام ـ مي فرمايد:
خدا مومني را که به حرفه و کاري مشغول و امين باشد، دوست دارد.[6]
به هر حال، خوب است بانوان نيز شغل و کاري داشته باشند و بهترين کار براي آن ها کاري است که در داخل منزل انجام گيرد؛ زيرا در اين صورت به کار خانه داري آنان هيچ آسيبي وارد نمي آيد.

4. بهترين شغل خارج از منزل

اما بانواني که ميل دارند و يا احساس ضرورت مي کنند در خارج از منزل به کاري مشغول باشند، بايد بدانند که بهترين و مناسب ترين شغل ها براي آنان اشتغالات فرهنگي يا پرستاري است. مي توانند در دبستان، دبيرستان و يا کودکستان به تعليم و تربيت دختران دانش آموز بپردازند که هم شغل بسيار ارزنده اي است و هم با آفرينش لطيف آن ها سازگار است. يا اين که به شغل پزشکي روي آورند و متخصص بيماري هاي زنان شوند و يا شغل پرستاري را انتخاب نمايند. اين قبيل اشتغالات هم با طبع لطيف و مهربان بانوان تناسب دارد، و هم در انجام آن ها نيازي به معاشرت با مردان بيگانه ندارند يا کمتر پيدا مي کنند.

5. چند توصيه به خانم های شاغل

به بانواني که مي خواهند در خارج منزل به کاري اشتغال داشته باشند، توصيه مي شود به نکات زير توجه نمايند:

5-1 . در انتخاب شغل با شوهرتان تفاهم کنيد و بدون اجازه او شغلي را انتخاب نکنيد، که اين امر آرامش و صفاي خانوادگي را بر هم میزند و زندگي را بر شما و فرزندانتان تلخ مي گرداند. اين حق شوهر است که اجاز بدهد يا ندهد. به شوهران اين قبيل خانم ها توصيه مي شود که اگر در شغل همسرشان مانعي نمي بينند، لج بازي نکنند و اجازه بدهند به شغل مورد پسندش مشغول باشد، هم به مردم خدمت مي کند هم به اقتصاد خانواده.

5-2 . در خارج منزل و در محل کار، حجاب اسلامي را کاملاً رعايت نماييد. ساده و بي آرايش به محل کار برويد، از معاشرت با مردان بيگانه تا حد ممکن دوري کنيد. اداره جاي کار و خدمت است، نه جاي رقابت و خود نمايي. شخصيت به لباس، زر و زيور نيست، بلکه به متانت، سنگيني، کارداني و انجام وظيفه است. آرامش، وقار و سنگيني خود را حفظ کنيد، هم محترم باشيد هم احساسات و عواطف لطيف همسرتان را جريحه دار نسازيد، لباس هاي زيبا، آرايش، زر و زيورتان را در خانه و براي همسرتان بگذاريد.

5-3 . در عين حال که شما در خارج به کار اشتغال داريد، ولي شوهر و فرزندانتان انتظار دارند از کار خانه داري، شوهرداري و بچه داري نيز غفلت نکنيد. با کمک و همکاري شوهرتان نظافت منزل، طبخ غذا، شستن ظروف و لباس ها و ساير امور خانه را تنظيم کنيد و در مواقع مناسب انجام دهيد. منزل شما بايد مانند منزل ساير مردم، بلکه بهتر اداره شود. کار کردن در خارج منزل، مجوز اين نيست که به کارهاي منزل نرسيد و شوهر و فرزندانتان را ناراحت سازيد. کار در خارج از منزل، اصل نيست، اصل آن است که کار در منزل ـ که آسايشگاه اعضاي خانه است ـ انجام گيرد.

به شوهران چنين بانواني نيز توصيه مي شود که در امر خانه داري و بچه داري حتما با همسرشان تعاون و همکاري نمايند. از او انتظار نداشته باشند که هم به شغلش ادامه دهد و هم کارهاي منزل را به تنهايي انجام دهد چنين انتظاري نه مقتضاي شرع است و نه مطابق انصاف و وجدان و نه رسم صفا و محبت و آيين همسرداري. انصاف اقتضا دارد که کارهاي منزل را در بين خودشان تقسيم نمايند و هر يک از آن ها با تناسب حال و وقت، کارهايي را انجام دهند.

5-4 . اگر بچه دار هستيد، او را يا به کودکستان بسپاريد يا نزد شخص امين و دل سوز و مهربان بگذاريد و به محل کار برويد. مبادا او را تنها در اتاق بگذاريد و برويد که کار بسيار ناروا و خطرناکي است. علاوه بر خطرات احتمالي، موجب ترس و عقده و بيماري هاي رواني خواهد شد.

5-5 . اگر احساس ضرورت مي کنيد که به شغل ديگري غير از مشاغل مذکور مشغول باشيد، حتما با همسرتان تفاهم نماييد و با اجازه و صلاح­ديد او کار بگيريد، و اگر موافقت نکرد از آن شغل منصرف شويد، و در صورت موافقت، سعي کنيد شغلي را انتخاب کنيد که کم تر با مردان بيگانه در تماس و ارتباط باشيد که اين کار هم به صلاح خودتان است و هم به صلاح جامعه و به هر حال حجاب اسلامی،
ساده و بی آرايش بيرون رفتن را حتماً رعايت کنيد.

[1]. کافي، ج5، ص 84.
[2]. کافي، ج5، ص 84.
[3]. همان، ص 86، بانوي نمونه اسلام، ص 74.
[4]. بحارالانوار، ج103، ص 247.
[5]. همان، ج5، ص 251.
[6]. کافي، ج5، ص 113.
ابراهيم اميني - همسرداري، ص 192 - 195