آينه تاريخ، از آغاز آفرينش همواره قامت بزرگ مرداني را در سينه خود نگاه داشته است که خود، تاريخ ساز بودند. مرداني که نرمي صداي ملکوتي آنها گوش زمان را نوازش مي دهد . مرداني که زندگي شان دفتري است گشوده براي پيمايش راه سعادت و پويش طريق کمال؛ انسان هايي که بر بلنداي بينش و بصيرت اند و به بيان نوراني قرآن کريم« وَ عـَلي الاَعراف رِجال َيعرفون کلاً بِسيماهُم »؛ و بر اعراف ، مرداني اند که هريک را از سـيمايشان مي شناسند." اينان محک و ميزاني اند براي شناخت انسان ها، و در سيماي نوراني و رفتار و گفتار الهي آنان همواره کاميابي و سعادت هويداست..
اما در اين ميان تنها معرفت به انسان هاي برجسته و فرهيخته راهگشاي ما نيست؛ که عمل و تبعيت از رفتارها و کردارهاي آنان نيز ضروري است. آن چه پيش روي داريد، پژوهشي است در سيره عملي و رفتاري حضرت امام در خانواده که در سايه سار آشنايي با آن به يقين ، مي توانيم زمينه سلامت خانوادگي و سعادت و جاودانگي را براي خويش فراهم سازيم. اينک شما طالبان حقيقت را، به سراي پرمهر امام دعوت مي کنيم.
ازدواج، ملاک ها و ارزش ها
از آن رو که اولين گام براي تشکيل خانواده اي سالم و سعادتمند، ازدواج است و در تحليل مسائل مربوط به خانواده، ملاک ها و معيارهاي صحيح در ازدواج همواره مورد نظر بوده و هست؛ به سيره عملي امام در ازدواج مي پردازيم. حضرت امام در مورد انتخاب همسر آينده خويش چنين مي گويد::
""من نمي خواهم از خمين همسر بگيرم، چون مي خواهم کفو خودم باشد. اگر خودم درس مي خوانم، مي خواهم همسري بگيرم که هم فکر من باشد. در نتيجه بايد از قم زن بگيرم و از خانواده روحاني و هم شأن خودم.
با کمي تامل و دقت در سخن حضرت امام ميتوان فهميد که " کفويت" و " هم شأني"، در ازدواج شرط مهم و اساسي است و چون دامنه تعريف اين واژه بسيار وسيع و گسترده است، افراد با ديدگاه هاي خاص خود آن را تفسير مي کنند. در بسياري از مجتمع هاي آموزشي که جوانان ما مشغول تحصيل اند و موقعيت هاي مناسبي براي ازدواج آنان فراهم مي گردد، مي بينيم و گاه با برداشت هاي اشتباه از کلمه "کفو"، زندگي را بر پايه هاي سست و ناپايدار بنا مي کنند. به نظر مي رسد در جامعه کنوني ما براي واژه "کفو"، معمولاً معاني همشهري بودن ،تشابه مدرک تحصيلي،همتراز بودن در سطوح مادي و...
امام با توجه به اين سخن، "کفو" را اين گونه معنا مي کنند:
کفو و هم شأن هرکسي آن است که از نظر معنوي و اعتقادي با او در يک سطح باشد.
انساني که شيفته علم است، کفو او کسي است که به علم احترام گذارد و طلب علم را دوست داشته باشد و از يک خانواده علمي و روحاني باشد. در واقع همشهري بودن، هم شکل بودن و در يک سطح مادي قرار داشتن، به هيچ وجه منظور امام نبوده است. اگر چه کم بودن اختلاف سني در ازدواج همواره مطرح بوده است، ولي حضرت امام که خود در هنگام ازدواج ۲۸ ساله بوده و همسر بزرگوارشان در آن زمان۱۵ سال بيشتر نداشته اند، در عمل، اين شرط را خيلي اساسي ندانسته اند، زيرا در کنار اين اختلاف سني، نزديکي روحي و معنوي وجود داشته است که تفاوت سني، تحت الشعاع آن قرارمي گيرد. به نظر مي رسد امام پيام بزرگي براي نسل جوان ما دارد و آن اين است که اگر انسان روح بلندي داشته باشد و افق فکري او وسيع بوده، بينش و بصيرت حقيقي در وجود او باشد، به يقين موانع و شکاف هاي سطحي را کنار زده، به سعادت واقعي دست خواهد يافت.
نکته ديگر که در ازدواج مورد نظر امام بوده است، خانواده همسرآينده ايشان است.امام مي فرمايد:" مي خواهم از خانواده روحاني و هم شأن خودم باشند." به واقع اين يک ارزش است، زيرا هر فردي پس از ازدواج با خانواده همسر خويش معاشرت خواهد داشت و در اين ارتباط ها آنچه مي تواند زمينه مناسب و شايسته اي براي حفظ حدود و حرمت ها و حتي استفاده از فرصت ها فراهم آورد، نزديک بودن افق فکري، معنوي و اعتقادي است.
حاصل کلام اين که در ازدواج آن چه بيش از هر چيز مد نظر امام بوده، روح انسان ها و معنويات و اعتقادات آن هاست. اصالت خانوادگي نيز در نظر ايشان بسيار ارزشمند است.
يکي ديگر از مسائل مهم پس از خواستگاري، برپايي مراسم عقد و عروسي و ديگر مسائل مربوط به آن است. سيره عملي امام درباره جشن ازدواج فرزندانشان ، با موازين ديني مطابقت کامل داشت . نکته قابل توجه اين است که هم از تحجّر و مقدس مآبي، و هم از تجملات واسراف، پرهيز کرده و اين امر الهي را به بهترين صورت انجام داده اند.
خانواده، بنياني آسماني
اکنون که گام نخست در تشکيل خانواده، مورد بررسي قرار گرفت، به سيره عملي امام درباره افراد خانواده مي پردازيم. توجه فراوان امام به حقوق زن و فرزند در اين نکته اخلاقي کاملاً هويداست. قداست خانواده از ديدگاه ايشان در جاي جاي زندگي خانوادگي و نصايح ايشان به ديگران بسيار قابل تحسين است. امام در وصيت نامه خود به يادگار خويش مي نويسد:
"... " حقوق بسيار مادرها را نه مي توان شمرد و نه مي توان به حق ادا کرد. يک شب مادر نسبت به فرزندش از سال ها عمر پدر متعهد، ارزنده تر است.
هسته اصلي هر خانواده را مرد و زن تشکيل مي دهند و براي دستيابي به گوهرهايي که در صدف وجود حضرت امام بوده است، بايد به مقام همسر و زن در ديدگاه ايشان توجه کرده، رفتارهاي اين اسوه الهي را به عنوان الگويي از انسان کامل در افق پايين تر از معصوم به جهانيان ارائه داد.

نويسنده: وحيد کاظمي