جريان شناسي نفوذ فرهنگي

اين روزها، در شهر شايعه شده است با كساني كه مانتو كوتاه و تنگ يا شلوار كوتاه و روسري كوچك بپوشند برخورد مي شود.حوالي ظهر اتوبوس مثل هميشه انبوه جمعيت را به مقصد مي رساند. دختر خانم جواني به ديواره اتوبوس تكيه كرده است.
صورتش آرايش عجيبي دارد. خط چشمش تا حوالي شقيقه هايش امتداد دارد و موهاي بلوندش با پوست سبزه اش اصلاً همخواني ندارد. مانتو كه نه شايد به آن بشود گفت بلوز راه راه صورتي رنگي به تن كرده. مانتو به يك سو كج شده است. ظاهراً مدلش اين گونه است. اما آن طرفي كه كوتاه تر است تقريباً از حدود كمرش شروع مي شود و قسمتي كه بلندتر است به بالاي زانويش هم نمي رسد. شلوار جين كوتاهي پوشيده است خودشان به اين شلوارها مي گويند bagee. شلوارهايي كه گروههاي خاصي در آمريكا مي پوشند.
اما جالب تر اين كه چيزي شبيه شال بزرگ و شايد هم روسري مشكي روي تمام اينها انداخته است كه آن را به طور كامل در پشت سرش جمع كرده است. نمي دانم اسمش را چه بگذارم.فكر مي كنم شايد اين شال سياه بزرگ را به اين دليل روي سرش انداخته است كه اگر خواستند به او تذكر بدهند بگويد من چادري هستم.دوست دارم در ايستگاهي كه او پياده مي شود، من هم پياده شوم، به دنبال او بروم تا ببينم آن برخوردي كه اين روزها مردم از آن حرف مي زنند پيش خواهد آمد يا نه؟

ما نگفتيم برخورد مي كنيم

مدت 50 دقيقه شبكه تهران، مصاحبه زنده سردار طلايي را به مسأله بدحجابي و شيوه هاي مقابله با آن اختصاص مي دهد.چند روز قبل از اين مصاحبه رسانه ها عنوان كرده بودند كه با بدحجابان، كساني كه شلوار كوتاه، مانتو تنگ و كوتاه و روسري كوچك بپوشند برخورد خواهد شد.همان روزها جمع زيادي از خواهران بسيجي و خانواده هاي شهدا مقابل مجلس تجمع كردند و خواستار مقابله با اين مسأله شدند موج ايجاد شده تقريباً سراسر كشور را گرفت.
نگراني هايي به وجود آمد كه برخورد چگونه خواهد بود. وجود گشتهاي ارشاد هم بر اين شايعات بيشتر دامن مي زد.
تا اينكه سردار طلايي در آن مصاحبه تلويزيوني رسماً اعلام كرد كه ما هيچ وقت نگفته ايم برخورد خواهيم كرد. وي افزود: من به همكارانم شيوه هاي ارشاد را آموزش داده ام و از آنها خواسته ام در صورتي كه با مورد قابل تذكري برخورد كردند با احوالپرسي و تذكر با مورد مشاهده شده خداحافظي كنند و كاري به آنها نداشته باشند.
سردار طلايي تأكيد كرد: ما با كساني كه برهنگي را در جامعه ترويج دهند برخورد خواهيم كرد.
عفاف و ترويج آن

اما آنچه كه اين گزارش قصد پرداختن به آن را دارد نه در خصوص گفته هاي سردار طلايي و نحوه برخورد نيروهاي انتظامي با اين پديده است، بلكه اين گزارش مي خواهد از منظري ديگر به اين جريان نگاه كند.
معمولاً هرگاه در هر محفلي سخن از بدحجابي به ميان مي آيد اولين چيزي كه به ذهن متبادر مي شود، خانم ها هستند. اما بايد از مسؤولان و كارشناسان پرسيد آيا فقط اين مسأله محدود به زنان است؟
آيا به پسري كه شلوار كوتاه مي پوشد، مو بلند مي كند، مو رنگ مي كند، ابرو بر مي دارد، ناخن لاك مي زند، دستبند و گردنبند مي اندازد، لباس تنگ به تن مي كند، نبايد گفت بدحجاب؟
مگر دستور اسلام فقط براي پوشش خانم هاست و بس؟
چرا بايد هميشه اين خانم ها باشند كه در مظان انواع و اقسام اتهام ها باشند و آقايان پيوسته مصون بمانند؟
هر چند كه سردار طلايي و جمعي از نمايندگان مجلس تأكيد مي كنند مسأله پوشش و حجاب به آقايان و به خانمها مربوط مي شود اما...
اين گزارش قصد دارد بگويد بهتر است به جاي اينكه فقط به مسأله حجاب براي خانم ها بپردازيم به مقوله عفاف براي زن و مرد توجه نشان دهيم.
بايد با تهاجم فرهنگي مقابله كرد

اغلب مسؤولان فرهنگي كشور معتقدند كه پديده تهاجم فرهنگي با خود ارمغانهايي نه چندان مطلوب را به همراه داشته است. عشرت شايق نايب رئيس فراكسيون زنان مجلس مي گويد: رهنمودهاي جامع و رهگشاي رهبر معظم انقلاب در مورد تهاجم فرهنگي با غفلت و فراموشي مسؤولان دستگاههاي فرهنگي و متوليان اين عرصه روبرو شد.
وي افزود: هر يك از دستگاههاي فرهنگي، آموزشي يا قانونگذاري و قضايي، ديگري را مسؤول كنترل پديده تهاجم فرهنگي مي داند و براي مقابله با آن، اقدامي هماهنگ و همه جانبه صورت نمي گيرد.
عشرت شايق مي افزايد: دشمنان ما از سالهاي گذشته برنامه ريزي كرده اند تا به ارزشها، باورهاي ديني و هنجارهاي اجتماعي ضربه بزنند كه تاكنون در اين راه، بسيار پيچيده و تشكيلاتي هم عمل كرده اند. پس برخورد با اين پديده نيز بايد از پيچيدگي و ظرافت همه جانبه برخوردار باشد.
او تأكيد مي كند: بر همين اساس، همه دستگاههاي كشور از جمله قانونگذاري فرهنگي، آموزشي، قضايي، انتظامي و ديگر مراجع ذي ربط بايد وظيفه خود را در اين رابطه شناخته و به بهترين وجه آن را اجرا كنند.
شايق مي گويد: البته اگر قانون خوبي هم وجود داشته باشد ولي نتوان آن را اجرا كرد، نتيجه اي حاصل نخواهد شد يا اگر دستگاههاي فرهنگي و آموزشي از نظر شناساندن فرهنگ اسلامي و ارزشهاي انساني و ديني نتوانند به وظيفه خود عمل كنند آنگاه نه قانون خوب و نه برخورد قضايي، هيچ كدام اثر مثبتي نخواهند داشت.
وي ماهيت پديده بدحجابي در جامعه اسلامي مسلمانان را اين گونه ارزيابي مي كند و خاطر نشان مي سازد: قدرتهاي استكباري هميشه سعي كرده اند تا ملتهاي مسلمان را تحقير و كوچك كنند و او را دل بسته زينتهاي ظاهري از جمله پاي بندي به مد، لباس و آرايش آن هم از نوع وارداتي كنند تا از اين راه به اهداف خود كه همان استعمار فكري، اقتصادي و سياسي است، برسند.
وي با بيان اينكه استعمار فكري مقدمه مستعمره شدن جوامع اسلامي در ساير زمينه هاست، مي گويد: كياست و زيركي مسلمانان در جريان شناسي نفوذ فرهنگي بيگانگان، براي زدودن اين حيله و مكرها بسيار مهم است.
شايق خاطرنشان مي كند: دشمنان بيش از همه با حجاب مسلمانان كه ناشي از فرهنگ ديني آنان است، مخالفت مي كنند و دايم براي اين كار از مدلهاي وارداتي و لباسهاي نيمه برهنه، تبليغاتي حجيم مي سازند و سعي دارند تا مسلمانان را به اين امور مشغول كنند تا فرصت دستيابي به طهارت اخلاقي و آرمانهاي ديني و ملي را از آنان سلب كنند.
وي مي گويد: پديده بدحجابي به دنبال خود عوارض اجتماعي دارد كه در استحكام خانواده ها، پايداري بنيان خانواده ها و سالم سازي نسل آينده آثار منفي دارد.
وي مي گويد: يكي از مهمترين علل سرمايه گذاري دشمنان براي ايجاد انحرافات اخلاقي و اجتماعي از جمله رواج بدحجابي و بي بند و باري در ايران اسلامي، پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي و جايگزين شدن ارزشهاي ديني به جاي ارزشهاي وارداتي غربي و نيز الگو شدن اين جامعه و ارزشهاي آن براي ساير ملتهاي مسلمان دنيا است.
شايق خاطر نشان مي سازد: دشمنان به خوبي مي دانند كه با رواج بي بندوباري آشفتگي هاي متعدد فردي و اجتماعي بروز مي كند و هنجارهاي جامعه درهم مي شكند. البته كوتاهي دستگاههاي مختلف در انجام وظيفه خود در قبال پاسداري از ارزشها و باورهاي ديني، خواسته يا ناخواسته به اين هدف دشمنان كمك كرده است، در سالهاي پس از جنگ، اين پديده ظاهر شد كه آثار آن را اكنون شاهد هستيم.
نايب رئيس فراكسيون زنان تصريح مي كند: البته گسترش ارتباطات و دسترسي آسان به وسايل و ابزارآلات فرهنگي بيگانگان، از جمله استفاده منفي از برنامه هاي جهت دار ماهواره و اينترنت به اين پديده دامن زده. علاوه بر آن پر نشدن اوقات فراغت جوانان، نبود برنامه هاي هدفمند، سازنده و جذاب، فارغ التحصيلان بيكار، بالا رفتن توقعات و انتظارات، بدون پشتيباني لازم، تبليغات عظيم بيگانگان از فرهنگهاي وارداتي و آزادانه اين ناهنجاريها را تشديد كرده است.
وي مي گويد: در كنار پديده بدحجابي نبايد از مسأله اعتياد، رواج مصرف مشروبات الكلي، افت علم و پژوهش در عرصه علم، از كاركرد استعمار و سياسي كردن مسايل فرهنگي غفلت كرد؛ بلكه بايد بهانه ها را پايان داد و آستين همت جمعي در عرصه هاي فرهنگ، علم و دانش را بالا زد.
نايب رئيس فراكسيون زنان مجلس تأكيد مي كند: پديده بدحجابي گوشه اي از يك پديده به نام تهاجم فرهنگي است، بنابراين لازم است به صورت همه جانبه به آن نگاه شود. به اين معني كه اگر هماهنگي بين سياستها و دستگاههاي مختلف وجود داشته باشد، برخورد قضايي نيز مفيد خواهد بود، ولي اگر اين برخورد به تنهايي صورت بگيرد به مفيد بودن آن اطميناني نيست.
بدحجابي بخشي از ابتذال است

فاطمه آليا عضو ديگر فراكسيون زنان مجلس نيز مي گويد: بحث حجاب و يا عفاف مسأله اي است كه به همه دستگاههاي فرهنگي كشور مربوط است و اساساً در طول اين زمانها بحث تهاجم فرهنگي مطرح بوده است ذيل تهاجم فرهنگي، موضوع بدحجابي بخشي از ابتذال است.
وي مي افزايد: وقتي اين بحث مطرح شد ما درصدد برآمديم كه راهكارهايي براي آن پيدا كنيم و به همين دليل مقابله يا كاهش اصل ابتذال و يا زمينه هاي فحشا را مطرح كرديم.
وي خاطر نشان مي سازد: آگاهانه يا ناآگاهانه عده اي موضوع را به بدحجابي محدود كردند، اگر چه جامعه ما به طور كلي از بدحجابي هم نگران است و به دنبال اين است كه به وضعيت پوشش و لباس در عرصه هاي عمومي سر و ساماني دهد.
فاطمه آليا خاطر نشان مي كند: اما موضوعي كه بايد با آن مقابله كرد ابتذال و تهاجم فرهنگي و مسايلي از اين دست است و بايد بگويم بحث عفاف به طور كلي مطرح است. ما در تعريف عفاف گفته ايم پاسخگويي و يا كشش يا خطراتي كه انسان را به سلامت روح چه در بعد اجتماعي و چه در بعد فردي دعوت مي كند. عفاف در همه زمينه ها هست، چه در پوشش و چه در محيط كار، در همه مظاهر زندگي عفاف بايد باشد. به عنوان مثال وقتي در يك مجموعه، نيروهاي كارآمد و شايسته كار مي كنند خود به خود محيط كار سالم مي شود و اينجاست كه مي توان گفت: در ذيل عفاف امنيت اجتماعي تأمين مي شود و فضا براي كار و تلاش مناسب مي شود.
وي مي گويد: بحث عفاف به جنسيت توجه نمي كند اين مسأله شامل زنان و مردان مي شود تا با رعايت آن بتوانند در كمال امنيت فعاليت كنند از اول هم در مجلس بحث عفاف مطرح بوده است و ما متأسفيم كه بعضي از جرايد و رسانه ها موضوع را محدود كرده اند، هر چند كه باز هم تأكيد مي كنم يكي از مظاهر ابتذال و تهاجم فرهنگي بدحجابي است.
وي مي افزايد: مجلس به راههاي مختلف فرهنگي براي تقويت فرهنگ خودمان و فرهنگ ايراني اسلامي مي انديشد، ملت ما در طول تاريخ ملت عفيفي بوده اند، اما هر كجا كه مظاهر ابتذال و فحشا را مي بينيم متوجه مي شويم كه تحفه نامبارك تهاجم فرهنگي است كه از خارج وارد شده است، البته بايد بگويم كه در حوزه داخلي كشور هم كم كاريهاي بسياري وجود دارد و كارهاي اساسي انجام نشده است كه كارهاي فرهنگي دشمن بي اثر بماند و يا حتي اثرات آن كاهش پيدا كند در اجتماع زمينه هايي فراهم آمده است كه تهاجم فرهنگي در بخشهايي از فرهنگ جامعه اثر نامطلوب گذاشته است.
وي در خصوص راهكارهاي مجلس در اين موج ايجاد شده در جامعه مي گويد: مجلس وظايف مشخصي دارد، يكي صلاحيت نظارتي آن است، رسالت قانونگذاري، رسيدگي به مشكلات مردم و درخواست ها در عرصه مادي و معنوي است اين سه موضوع جزو وظايف مجلس است خود ما تعجب مي كنيم كه چرا اين موج به وجود آمده ، مسأله فرهنگي كه در طول سالها بايد به آن توجه شود و مستمر است چرا به يكباره اين چنين خودش را نشان مي دهد؟
ما معتقديم كه تغييرات فرهنگي همواره بايد اتفاق بيفتد، اما بايد مراقب باشيم وقتي تغييرات فرهنگي در جامعه اتفاق مي افتد اين تغييرات بومي و در ارتباط با فرهنگ خودمان باشد. اگر ما به سرمنشأ تغييرات توجه نكنيم، اين تغييرات از خارج از كشور تغذيه خواهند شد و اينجاست كه مسأله نگران كننده مي شود. مسؤولان امر پيوسته بايد به اين موضوع بپردازند نه اينكه به صورت فصلي بخواهند مسأله اي را مطرح كنند.
وي مي گويد: وقتي اين گونه به موضوع نگاه مي شود، موضوع به مسأله بدحجابي محدود مي شود. علاوه بر آن بايد براي مردم توضيح داده شود كه مقصود چه كساني هستند. در پايان سال 84 تلويزيون بارها در خصوص طرح جمع آوري اراذل و اوباش توضيح داد، اين بيم مي رفت كه نيروي انتظامي مي خواهد با جمع زيادي برخورد كند، اما وقتي اين مسأله به طور كامل و واضح از تلويزيون توضيح داده شد كه مقصود كساني هستند كه امنيت جامعه را به هم مي زنند چه از طريق كيف قاپي، سرقت و يا هر مسأله ديگر شايعات بسيار كم شد.
در اين مورد نيز بايد اطلاع رساني مي شد، بايد براي مردم توضيح بدهند كه مقصود چه كساني هستند.
وي مي گويد: تأكيد مي كنم كه جوانهاي ما مقصر نيستند، ما مراكز عرضه پوشاك مناسب نداريم كه همه به يك شكل مناسب به بازار عرضه شود، اما نيروي انتظامي مي تواند با اطلاع رساني دقيق با كساني كه فرهنگ ابتذال را ترويج مي كنند برخورد كند. البته گروه مورد نظر بسيار محدود هستند و اين عدم اطلاع رساني باعث ايجاد شايعات در جامعه مي شود.
وظيفه نيروي انتظامي ايجاد امنيت و آرامش در جامعه است، بنابراين بايد با كساني كه امنيت و آرامش را از طريق ابتذال بر هم مي زنند مقابله شود.
وي مي گويد: يكي از مباحثي كه ما با رسانه ها مطرح كرديم، بحث ساماندهي مد و لباس بود. لباسي كه هم تنوع خواهي جوانان را مد نظر دارد هم آراسته و هم متنوع و وزين است.
پيشينه تاريخي ما بسيار درخشان است و به طور كلي در شأن جوانان ما نيست كه چنين لباسهايي بپوشند، من به عنوان يك شهروند و به عنوان يك نماينده مي گويم، مردم تقصير ندارند لباس مناسب وجود ندارد. يك فرد مجبور است لباسي را كه براي مهماني انتخاب مي كند براي مدرسه و دانشگاه و محيط كار و ... بپوشد كه اصلاً در آن راحت نيست.
در اين طرح در نظر داريم كه با حمايت بخش خصوصي و طراحان و مبتكران و خلاقان بتوانيم اين مسأله را ساماندهي كنيم.
وي مي افزايد: مبتكران و طراحان لباس بايد حمايت شوند و در جشنواره ها لباسهايشان را به مردم عرضه كنند تا آنها ببينند كه چه طرحهاي متنوعي مي شود پوشيد، در عين حال بايد حمايت مالي لازم از اين طراح بشود تا بتواند به مرحله توليد انبوه برسد. اين مسأله هم استقلال فرهنگي و هم استقلال اقتصادي را تأمين مي كند. چرا ما نبايد صادر كننده لباس باشيم؟ چرا بازار ما بايد پر از لباسهاي چيني، ترك و حتي پاكستاني باشد؟ ما از وزارت بازرگاني خواسته ايم كه بر روي كفش و لباس تعرفه بگذارند، تا بتوانيم در داخل توليد مناسب داشته باشيم و توليد داخل براي مصرف كننده ارزان تر از لباس خارجي باشد.
وي تأكيد مي كند: مجلس در نظر دارد، با ساماندهي مد و لباس حداقل در عرصه ظاهري جامعه امنيت و آرامش به وجود آورد و رسانه ها بايد در جاي خودشان اطلاع رساني مناسب انجام دهند و ما از دولت خواسته ايم تسهيلات بانكي براي طراحان لباس در نظر بگيرد.
برخورد با بدحجابي

در همين زمينه رئيس كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي مي گويد: برخورد با بدحجابي ربطي به مجلس ندارد و در اين زمينه به اندازه كافي قانون وجود دارد.
عماد افروغ مي گويد: چنانچه بخواهند با مسأله بدحجابي ريشه اي مقابله كنند در اين زمينه طرح ايجابي مد و لباس وجود دارد.
وي پيرامون طرح ملي پوشش بانوان مي گويد: اين طرح در كميسيون فرهنگي تصويب و به مجلس ارائه شده است كه بايد در صحن علني مجلس مطرح شود.
عفت شريعتي نيز در اين خصوص مي گويد: نهادهايي مانند فرهنگ و ارشاد، حوزه علميه، شوراي فرهنگي اجتماعي زنان، آموزش و پرورش و دانشگاهها كه نماد فرهنگ در جامعه هستند، بايد روي مسأله كار كنند و اين يك مسأله فرهنگي است و بايد در اين رابطه كميسيون فرهنگي وارد شود.
وي تأكيد مي كند: در رابطه با برخورد نيروي انتظامي در اين ماجرا هم معتقديم نيروي انتظامي بايد با افراد هنجار شكن و كساني كه به قانون دهن كجي مي كنند برخورد كند و مگر مي شود براي هر انساني زندان و مأمور گذاشت. مراقبت در اين زمينه و كنترل دائمي افراد جواب نمي دهد. متوليان فرهنگي بايد دست به كار شوند.

نويسنده:مريم زنگنه