«شلختگي» يک اختلال رفتاري است و گاهي وقت ها غيرارادي. در مورد تعريف شلختگي مي گويند که اگر در روند زندگي، فرد در محيط اطراف خود هر چيز را در جاي خود قرار ندهد و در انجام وظايف روزمره خود کوتاهي کند، «شلخته» است...

 اين وضعيت به شکل هاي گوناگوني در افراد مختلف ديده مي شود. قرار ندادن وسايل در جاي خود، حمام نرفتن، عدم رسيدگي به وسايل شخصي و کثيف بودن اتاق، همه نمودي از شلختگي است.

 آيا شلختگي و فراموشکاري يکي هستند؟

عده اي تصور مي کنند که شلختگي در اثر فراموشکاري به وجود مي آيد و تعريفي يکسان براي اين دو ارائه مي دهند ولي در واقع اين طور نيست. در فراموشکاري، فرد انجام کارهاي مختلف را فراموش مي کند، ولي در شلختگي مي داند که بايد فلان کار را انجام دهد ولي از انجام آن سر باز مي زند و آن را به آينده موکول مي کند. ممکن است نتيجه فراموشکاري در افراد، گاهي به صورت شلختگي بروز کند ولي اين دو مقوله کاملا از هم جدا هستند.

عوامل بروز شلختگي چيست؟

عوامل متعددي در بروز شلختگي نقش دارند که موارد زير را مي توان از مهم ترين آنها برشمرد:

1. ارث: اين رفتار ممکن است به صورت ارثي در افراد وجود داشته باشد و فرد خواه ناخواه به اين سمت حرکت مي کند.

2. يادگيري: فرد به مرور زمان در حال آموختن است و اين آموختن مي تواند در جنبه هاي منفي يا مثبت باشد.

 3. مشاهده: مشاهده يکي از عوامل بسيار مۆثر در بروز رفتار در فرد است. وقتي فرد رفتار پدر و مادر خود را مشاهده مي کند، کم و بيش از آنها تاثير مي گيرد و خود نيز به آن سمت کشيده مي شود. در واقع فرد در اين حالت به تجربه و عيني کردن مواردي که مشاهده کرده است، مي پردازد.

 4. تقويت شدن: اين عامل نيز در بروز رفتار بسيار مۆثر است. مثلا اينکه فرد کاري را انجام دهد و اطرافيان جلوي او را نگيرند. اگر رفتارهايي مثل حمام نرفتن، مسواک نزدن و مرتب نکردن وسايل شخصي با ممانعت اطرافيان مواجه نشود، مدام تکرار مي شود و به تدريج با تقويت شدن آن، به صورت بخشي از شخصيت فرد در خواهد آمد.

 راه هاي برخورد با شلختگي چيست؟

يکي از مشکلاتي که خانواده هاي اين قبيل افراد با آن روبه رو هستند، اين است که نمي دانند بهترين برخورد با افراد شلخته چيست؟

 8 توصيه زير مي تواند کمک تان کند:

1. برخورد آگاهانه: براي درمان شلختگي بهتر است که فرد روش آگاهانه را انتخاب کند. يعني در قدم اول خود فرد بايد بخواهد که از اين وضعيت خلاص شود و آگاهانه سعي در بهبود وضعيت اش داشته باشد. ثابت شده است که اگر کسي نخواهد، درمان ها و روش هاي مختلف نتيجه اي نخواهد داد.

 2. تنظيم قرارداد: زن و شوهر مي توانند با تنظيم يک قرارداد بين خود به حل اين مشکل بپردازند. همسر فرد در اين حالت تعهد مي دهد تا در مواقع لزوم، در مورد انجام کارها به فرد يادآوري و او را ياري کند.

 3. حداقل انتظار: همسر فرد شلخته در اين مرحله بايد بداند که بايد حداقل رفتار را از همسر خود انتظار داشته باشد و نخواهد تمام کارها از همان ابتدا به نحو مطلوب انجام شوند.

 4. کاهش پيام هاي کلامي: همسر نبايد خود در گوشه اي بايستد و فقط با پيام هاي کلامي فرد را به انجام کارهاي مختلف تشويق کند. اينکه ما فقط از کسي بخواهيم که مثلا فلان کار را انجام دهد، نتيجه مطلوبي در پي نخواهد داشت. بايد دقت کرد که پيام ها همواره بايد با رفتار توأم باشد.

 5. پاداش: به حداقل رفتار اصلاح شده بايد پاداش تعلق گيرد و همسر بايد نشان دهد متوجه آنهاست. پيام هايي مثل «خونه امروز چقدر تميز شده» يا «تو چقدر امروز آراسته اي» نشان دهنده اين است که تلاش هاي فرد در جهت اصلاح رفتار، ديده مي شود.

 6. همراهي کردن: نبايد انتظار داشته باشيم که فرد از همان ابتدا همه کارها را خود به تنهايي انجام دهد. در واقع اگر مي توانست اين کار را انجام دهد به مداخله درماني نياز نبود. اصلا چون فرد با انجام اين کارها مشکل داشته به همراهي نياز دارد.

7. تلاش غير مستقيم: در اين حالت همراه يا همسر فرد تلاش مي کند تا به صورت غيرمستقيم، راه صحيح را به او نشان دهد. مثلا اگر فرد لباس خود را در ميان اتاق ها رها کرد، همسر او بلافاصله آن را از زمين بردارد و در جايش قرار دهد. يا مثلا اگر باقيمانده هاي غذا براي مدت طولاني روي کابينت مانده، همسرش از او بخواهد ظرف را براي قرار دادن در يخچال به او بدهد.

 8. تهيه جدول: مي توان جدولي از تغييرات رفتاري تهيه کرد تا خود شخص بداند که در چه مواردي و به چه ميزاني تغيير کرده است و وقتي شاهد اين تغييرات مثبت باشد، براي ادامه راه راغب تر خواهد شد.
«شلختگي» يک اختلال رفتاري است و گاهي وقت ها غيرارادي. در مورد تعريف شلختگي مي گويند که اگر در روند زندگي، فرد در محيط اطراف خود هر چيز را در جاي خود قرار ندهد و در انجام وظايف روزمره خود کوتاهي کند، «شلخته» است...
روش هاي نادرست برخورد با افراد شلخته چيست؟
بي نظمي

يکي از کارهايي که در برخورد با اين افراد بايد به شدت از آن اجتناب کرد، استفاده از پيام هاي کلامي است. زيرا ممکن است تاثير کاملا عکسي در فرد ايجاد کند. پيام کلامي تند مثلا «تو بازم لباست رو اينجا انداختي»، لحن نامناسب، پرخاشگري، تحقير، تمسخر و تندي کردن تاثير بسيار منفي اي در اصلاح رفتار فرد خواهد گذاشت. يکي ديگر از مسايلي که بايد در برخورد با افراد شلخته از انجام آن اجتناب کرد، «از خود دفاع کردن» است. عبارت هايي مانند «من از صبح تا شب دارم کار مي کنم ولي تو...»، «کي مي خواي قدر کارهاي من رو بدوني...» و جملاتي از اين دست، تاثيرات منفي فراواني را خواهند داشت. همسر فردي که داراي رفتار شلختگي است، بايد به شدت از مقايسه او با ديگر اعضاي خانواده اجتناب کند. تهديد براي قطع رابطه و قهر نيز مي تواند اصلاح رفتار در فرد را دچار مشکل کند. همراه فرد نبايد صبر کند تا رفتار غلطي انجام شود و بعد او را به دليل آن مواخذه کند. بايد از بروز رفتار غلط جلوگيري کرد.

آيا براي درمان شلختگي، دارو درماني لازم است؟

معمولا اگر شدت رفتار و نوع آن قابل کنترل باشد، داروي خاصي توصيه نمي شود. مشاور رفتار درمان اگر اين رفتار را در ارتباط با ساير اختلالات مثل افسردگي و کرختي ببيند، ممکن است از دارو درماني استفاده کند ولي در ساير موارد معمولا نيازي نيست.

 مراجعه به مشاور در چه زماني لازم است؟

با توجه به اينکه فرد معمولا مشکل خود را نمي پذيرد و با اين موضوع کنار نمي آيد، پيشنهاد ما مراجعه به مشاور از همان مراحل ابتدايي است. اين کار باعث مي شود فرد با آگاهي از مشکل رفتاري خود، به صورت آگاهانه با آن برخورد کند و بتواند در مدت کمتري به روال عادي زندگي برگردد. افرادي که به مشاور مراجعه نمي کنند، معمولا شلختگي خود را با عناويني مثل راحت بودن، سخت نگرفتن، خاکي بودن و... توجيه مي کنند. معمولا اصلاح رفتار در افرادي که دچار شلختگي هستند، حدود 4 تا 9 ماه زمان نياز خواهد داشت.