موعود در دين مسيحيت از جايگاه ويژه اي برخوردار است و مسيح اين آيين ، بر اساس استنادات قرآن و احاديث منقول از ائمه ، با امام زمان همراه خواهد شد و در گستراندن عدل و داد در جهان هستي ياور ان امام همام خواهد شد 
  
? مقدمه :

اين باور که روزي منجي خواهد آمد و جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد فصل مشترک تمام اديان مي باشد . در همه اديان مسئله ظهور موعود غايب پيش بيني شده است و همه انبياء و اولياء وعده داده اند که در آخر الزمان يعني پايان خط انبياء، شخصيتي الهي که داراي مقام ولايت و رسالت الهيه باشد ظهور خواهد کرد و جهان را از دوئيت و نفاق به سوي صلح و وحدت رهنمون خواهد شد. موعود در لغت به معني وعده داده شده و منجي نيز به معني نجات دهنده است و اگر نگاهي از دريچه زبانشناختي به اين دو واژه انداخته شود به وضوح نشان خواهد داد که معني و مفهوم اين دو واژه علي رغم صورت متفاوتشان و گاهي لغات متفاوت ، يکي است و آن باور عميق به ظهور موعود در آخرالزمان است.

هر يک از اديان و مکاتب ديني داراي موعود يا منجي آخرالزمان مي باشد که از جايگاه ويژه در آن دين يا آيين برخوردار است. در تمام اين اديان ، موعود معنايي واحد دارد و آن اينکه در روزگاري که جهان پر از ظلم و جور است ناگهان لطف خداوندي بر اساس قاعده لطف شامل حال بشر مي شود و منجي و موعود ظهور مي کند و ضمن اينکه ظلم و جور را از بين مي برد ، جهان را پر از عدل وداد خواهد کرد.

موعود يا منجي آخرالزمان در دين مسيحيت از جايگاهي ويژه برخوردار است و در کتاب مقدس جايگاه خاصي به آن اختصاص يافته است. در اين مجال سعي مي شود نگاهي اجمالي به جايگاه موعود در اين دين انداخته شود هر چند اين بحث مجالي بيشتر مي طلبد ولي حدالامکان سعي مي گردد به اجمال ابعاد قضيه بررسي گردد.

بشارت ظهور موعود در انجيل

انديشه موعود در مسيحيت به سه گونه است:

? همان انديشه موعود يهودي است

? رجعت عيسي

? موعود شخص ديگري است که خود عيسي مسيح(عليه السلام) وعده آمدنش را مي دهد.

?) انديشه يهود ( مسيح)

بر اساس اعتقادات آنان ، مسيح (ماشيح) است که جهان درخشان و با شکوه آينده را مي سازد و ظلم و تباهي را پايان مي دهد. مسيحا در لغت به معناي «شخص روغن زده شده» ناميده شده است. در کتاب مقدس عبري هم، اصطلاح ماشيح به معناي شخصي که براي تصدي منصبي عالي با روغن مقدس در واقع تدهين شده است. اعتقاد بر آن است که ماشيح شخصيتي فرستاده از جانب خداست که دوره اي جديد را آغاز مي کند که در آن همه بشر خداي حقيقي را عبادت خواهند کرد، ريشه جنگ از زمين برکنده خواهد شد، و صلح به تمام معنا حاکم خواهد گشت. در کتب عهدين اميد بستن به جهاني روشن و نوراني که در ان آدمي همه خواست هاي خود کامياب شود و از گناهان پاک و از همه دلبستگي ها ي مادي و جلوه هاي نازيباي آن رهايي يابد و ايمان به نجات دهنده، آشکارا ديده مي شود. هرچند نجات دهنده واقعي خداست و بس، اما آنان که او برکشد وبه درجه اي از نيرو و قدرت برساند که کاميابي قوم شان را سبب شوند، نيز نجات دهنده اند. در عهد جديد، نجات دهندگي به عيسي (ع) نسبت داده شده است ، زيرا او مامور شده که امت خويش را از گناه نجات بخشد. به عبارت ديگر « به اعتقاد همه يهوديان ، نجات دهنده ، انساني است همانند ديگران اما برخوردار از جلوه وجبروت خدايي و جهان را با نور خويش که جلوه اي از نورخداست روشن خواهد کرد.» و به نوشته کتاب اشعياي نبي :

و بار ديگر آفتاب در روز نور تو نخواهد بود و ماه با درخشندگي براي تو نخواهد تابيد زيرا که يهوه نور جاوداني تو و خدايت زيبايي تو خواهد بود.

البته برخي اين ماشيح يعني نجات دهنده ي آخرين را همان داود مي شمارند وباز برخي ديگر مي گويند که خداوند در پايان جهان داود ديگري را براي نجات مردم مي فرستد. گرچه در اين زمينه آراء متفاوتي اظهار شده است که گاه يکديگر را نقص مي کند اما آن چه روشن است اين که مسيح از خاندان داود است که در پايان جهان براي نو ساختن جهان و نجات آن ظهور خواهد کرد.

اعتقاد بيشتر دانشمندان يهود اين است که ظهور ميسح و فعاليت او براي بهبود وضع جهان و تامين خواسته ها و نيازهاي مردمان بخشي از نقشه هاي خداوند در آغاز آفرينش بوده است ولزوم نجات بخشي پيش از آفرينش کائنات به ذهن خداوند خطور کرده است.

?) انديشه رجعت عيسي مسيح (ع)

در جاي جاي کتب مقدس ، آياتي درباره حضرت عيسي و رجعت ان حضرت در آخرالزمان آمده است هر چند انحرافاتي در آن صورت گرفته است ولي مي توان با استناد به آياتي اين موضوع را اثبات کرد.

در انجيل متّي آمده است: پس عيسي از هيکل بيرون شده برفت و شاگردانش پيش آمدند تا عمارت هاي هيکل را بدو نشان دهند. عيسي ايشان را گفت: آيا همه اين چيزها را نمي بينيد؟ هر آينه به شما مي گويم در اينجا سنگي بر سنگي گذارده نخواهد شد که به زير فکنده نشود. و چون به کوه زيتون نشسته بود شاگردانش در خلوت نزد وي آمده و گفتند: به ما بگو که اين امور کي واقع مي شود؟ و نشان آمدن تو و انقضاي عالم چيست؟ عيسي عليه السلام در جواب ايشان گفت: زنهار کسي شما را گمراه نکند. زآن رو که بسا به نام من آمده خواهند گفت که من مسيح هستم و بسياري را گمراه خواهند نمود و جنگ ها و اخبار جنگ ها را خواهيد شنيد. زنهار مضطرب مشويد، زيرا که وقوع اين همه لازم است. ليکن انتها هنوز نيست، زيرا قومي با قومي و مملکتي با مملکتي مقاومت خواهند نمود و قحطي ها و وباها و زلزله ها در جاي ها پديد آيد.

در انجيل مَرْقُس در اين باره آمده است: ...آنگاه عيسي در جواب ايشان سخن آغاز کرد که: زنهار کسي شما را گمراه نکند، زيرا که بسياري به نام من آمده خواهند گفت که من ]مسيح[ هستم، و بسياري را گمراه خواهند نمود... ولي از آن روز و ساعت غير از پدر هيچ کس اطلاع ندارد، نه فرشتگان در آسمان و نه پسر هم. پس بر حذر و بيدار شده دعا کنيد، زيرا نمي دانيد که آن وقت کي مي شود. پس بيدار باشيد، زيرا نمي دانيد که در چه وقت صاحب خانه مي آيد، در شام يا نصف شب يا بانگ خروس يا صبح. مبادا ناگهان آمده شما را خفته يابد. اما آنچه به شما مي گويم به همه مي گويم بيدار باشيد.

انجيل لوقا در اين باره مي گويد: کمرهاي خود را بسته، چراغ هاي خود را افروخته بداريد و مانند کساني باشيد که انتظار آقاي خود را مي کشند که چه وقت از عروسي مراجعه کند، تا هر وقت آيد و در را بکوبد بي درنگ براي او باز کنند. خوشا به حال آن غلاماني که آقايشان چون آيد، ايشان را بيدار يابد. پس شما نيز مستعد باشيد زيرا در ساعتي که گمان نمي بريد پسر انسان مي آيد.

در انجيل يُوحَنّا در اين باره چنين آمده است : و بدو قدرت بخشيده است که داوري هم بکند، زيرا که پسر انسان است و از اين تعجب مکنيد، زيرا ساعتي مي آيد که در آن جميع کساني که در قبور مي باشند آواز او را خواهند شنيد و بيرون خواهند آمد و هر که اعمال نيکو کرد براي قيامت پاداش و هر که اعمال بد کرد به جهت قيامت داوري.

?) مسيح هاي دروغين:

اعتقاد به ظهور يک «منجي بزرگ جهاني» و اشتياق، به ظهور يک رهبر آسماني در ميان يهود و نصاري، آن چنان اصيل و ريشه دار است که در طول تاريخ اين دو ملّت، مدّعيان شگفتي را پديد آورده، و افراد زيادي پيدا شده اند که خود را به دروغ «مسيح موعود» معرّفي کرده اند. به طوري که صاحب کتاب «قاموس کتاب مقدّس» در باره شماره مدّعيان دروغين «مسيح موعود» مي نويسد:

«?? نفر مسيحيان (مسيح هاي) دروغگو در ميان بني اسرائيل ظاهر گشتند که مشهورترين و معروفترين آنها «برکوکبه» است که در اوايل قرن ثاني مي زيست. و آن دجّال معروف ادّعا مي نمود که رأس و رئيس و پادشاه قوم يهود است.

و در مائه دوازدهم تخميناً ده نفر از مسيحيان، ـ يعني: مسيح هاي دروغگو ـ ظاهر گرديده، جمعي را به خود گروانيده، و اين مطلب اسباب فتنه و جنگ شده، و جمعي کثير نيز در آن معرکه، طعمه شمشير گرديدند. و آخرين مسيحيان ـ مسيح هاي دروغگو ـ «مردخاي» است. او شخصي بود آلماني که در سال ???? ميلادي ظهور کرده، اسباب اشتداد فتنه، و اشتعال نائره فساد گشت، و چون آتش فتنه بالا گرفت، فراري گرديده معدوم الاثر شد.

نويسنده کتاب «ديباچه اي بر رهبري» بعد از نقل اين جريان از کتاب «قاموس کتاب مقدس» مي نويسد:

«متأسّفانه اطّلاع مؤلّف آمريکايي ـ کتاب «قاموس کتاب مقدّس» به زبان فارسي، که سالها نيز ساکن «همدان» بوده است ـ درباره شماره مدّعيان «مسيحائي» و همچنين درباره آخرين کسي که به عنوان «مسيح موعود» قيام کرده است، نارساست. شماره اين مدّعيان، به مراتب بيشتر از آن است که وي يادآور شده است، همچنين قيام «مردخاي» آلماني در قرن هفدهم، واپسين قيامي نيست که تاريخ مسيحيّت آن را به ياد مي آورد. تنها طي دو قرن هيجده و نوزده در انگلستان، بالغ بر شش تن، به نام «مسيح موعود» ظهور کرده اند، و اغتشاشهايي را هم دامن زده اند، و پاره اي از آنان نيز به کيفر رسيده اند».

? رابطه نزول عيسي با ظهور مهدي از ديدگاه قرآن

قرآن کريم بازگشت موعود را از علائم نزديک شدن قيامت دانسته است: »وَإِنَّهُ لَعِلْمٌ لِلسَّاعَةِ فَلاَ تَمْتَرُنَّ...«؛ همانا آن - موعود نشانه اي بر ]نزديک شدن[ رستاخيز است، پس در آن ترديد نکنيد.

اکثر مفسران گفته اند: يعني به درستي که فرود آمدن عيسي عليه السلام از آسمان، از علامات قيامت است. پس در قيامت شک نکنيد. »وَإِن مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَکُونُ عَلَيْهِمْ شَهِيداً«؛ و هيچ يک از اهل کتاب نيست، جز اينکه پيش از مرگ به او (حضرت عيسي عليه السلام) ايمان مي آورد . در مورد ضمير موته دو احتمال است: يکي اينکه به اهل کتاب بر مي گردد، و ديگر آنکه به حضرت عيسي عليه السلام. بنابر احتمال اول، معناي آيه شريفه اين است: احدي از اهل کتاب نيست جز آنکه پيش از مرگ، به حضرت عيسي عليه السلام ايمان آورد. و بنابر احتمال دوم معناي آيه چنين خواهد بود: احدي از اهل کتاب نيست جز آنکه پيش از مرگ عيسي عليه السلام، به او ايمان خواهد آورد. طبق عقيده مسلمانان، حضرت عيسي عليه السلام هنوز زنده است و بعد از ظهور حضرت بقية اللَّه الاعظم، او نيز از آسمان نازل شده و از ياران و اصحاب آن حضرت خواهد بود. علامه قندوزي حنفي در تفسير آيه مزبور از محمد بن مسلم از حضرت امام محمد باقرعليه السلام روايت کرده که حضرت فرمود: حضرت عيسي عليه السلام پيش از روز رستاخيز به دنيا فرود مي آيد. پس پيروان هيچ ملتي نه يهودي و نه غير يهودي باقي نمي مانند؛ مگر اينکه پيش از مرگشان به او ايمان مي آورند. و حضرت عيسي عليه السلام پشت سر حضرت مهدي عليه السلام نماز مي خواند. مانند اين روايت را، علامه ابن صباغ مالکي، و نيز ديگران در کتابهاي خود نقل کرده اند. بسياري از دانشمندان بزرگ شيعه در ذيل آيه مزبور، در کتب تفسير و حديث از شهربن حوشب روايت کرده اند که گفت: روزي حجّاج به من گفت: آيه اي در کتاب خداست که مرا ناتوان ساخته است. گفتم: اي امير! کدام آيه است؟ گفت: »وَإِن مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ«. اين آيه به صراحت مي گويد: احدي از اهل کتاب نيست جز اينکه پيش از مرگش به حضرت عيسي عليه السلام ايمان مي آورد. در صورتي که من يهودي و نصراني را مي آورم و گردن مي زنم و چشم به دهان او مي دوزم و مي بينم که ديده از جهان فرو مي بندد و لبهايش را حرکت نمي دهد و اعتراضي نمي کند.

گفتم: اي امير! معناي آيه آن نيست که شما تصور کرده ايد. گفت: پس چگونه است؟ گفتم: پيش از آن که قيامت بر پا شود؛ حضرت عيسي به زمين باز مي گردد و در روي زمين هيچ يهودي و مسيحي باقي نمي ماند مگر اينکه به او ايمان مي آورد... او پشت سر حضرت مهدي نماز مي خواند. حجاج گفت: واي بر تو، اين معنا را از کجا به دست آوردي؟ گفتم: آن را محمد بن علي بن حسين بن علي بن ابي طالب به من فرموده است. اين حديث در کتب اهل سنت نيز نقل شده است، ليکن در بسياري از کتب آنها تصريح نشده که ضمير موته به حضرت عيسي عليه السلام بر مي گردد.

مي توان گفت همه ملل مسيحي و يهودي به او ايمان مي آورند، و فلسفه عروج به آسمان، و طولاني شدن عمر آن حضرت؛ اين است که خداوند متعال او را براي ايفاي نقش بزرگ وي در مرحله حساس تاريخي که امام مهدي(عج) ظهور مي کند و مسيحيان بزرگترين قدرت جهاني را تشکيل مي دهند و اين خود بزرگترين مانع رسيدن پرتو اسلام به ملت هاي جهان و برپايي حکومت و تمدن الهي مي باشد ذخيره نموده است. .

پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند:

مژده باد شما را، و به ديگران نيز مژده دهيد که مثل امت من چون باران است که معلوم نيست آخر آن بهتر است يا اول آن، و مانند بوستاني است که گروهي در مدت يک سال از آن استفاده مي کنند و سپس گروهي ديگر از آن بهره برداري مي نمايند. کسي چه مي داند! شايد آخرين گروه مردم داناتر، کنجکاوتر و نيکوتر باشند.

چگونه هلاک مي شود امتي که من در اول آن، و مهدي در وسط آن، و مسيح در آخر آن باشد. لکن در اين ميان مردماني کج و گمراه خواهند بود که نه آنها از منند و نه من از آنها هستم.

اين روايت را بخاري در صحيح در باب فرود آمدن حضرت عيسي عليه السلام آورده است. از آن جمله روايتي که در صحاح و بحار الانوار از پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله وسلم نقل شده است که فرمودند: سوگند به آنکه جانم در دست اوست، به طور يقين عيسي بن مريم به عنوان داوري عادل و پيشوايي دادگر درميان شما فرود خواهد آمد... .

در حديثي ديگر از پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله وسلم نقل شده است که: پيامبران با يکديگر برادرند، آئينشان يکي و مادرانشان مختلف است. سزاوارترين ايشان نسبت به من عيسي بن مريم است، چرا که بين من و او پيامبري نيست. او در ميان شما فرود خواهد آمد، پس او را بشناسيد. مردي چهار شانه و درشت اندام و سرخ و سفيد گونه است خوک را مي کشد، صليب را مي شکند و ماليات وضع مي کند و به جز اسلام آئيني را نمي پذيرد. دعوت او يک جهت دارد که منحصر به پروردگار جهانيان است.

در رواياتي از اهل بيت عليهم السلام آمده است که:

حضرت مهدي(عج) مراسم دفن حضرت عيسي عليه السلام را به طور آشکار و در برابر ديدگان مردم برگزار مي کند تا ديگر مسيحيان حرفهاي گذشته را به زبان نياورند، و پيکر او را با پارچه اي که دستباف مادرش حضرت مريم عليها السلام است؛ کفن نموده و در کنار قبر مادر در قدس به خاک مي سپارد.

ظهور عزيرعليه السلام و بازگشت عيسي عليه السلام و رجعت بهرام در اديان يهودي و مسيحي و زرتشتي با ظهور خاتم اوصياء حضرت حجت تحقق خواهد پذيرفت.

تفسير ?? آيه قرآن و دهها حديث از پيامبر اکرم، و صدها روايت نقل شده از اهل بيت؛ همه با ظهور آن حضرت صورت تمام به خود مي گيرد. بيش از ??? حديث درباره مهدي موعود به تواتر نقل شده است.

? اقتداي عيسي عليه السلام به حضرت مهدي(عج) در نماز

در مورد اينکه حضرت عيسي عليه السلام در نماز به حضرت مهدي(عج) اقتدا مي کند؛ ?? حديث وجود دارد که ذيلا به برخي از آنها اشاره مي شود.

در بيان اينکه عيسي بن مريم با آن حضرت نماز مي گذارد؛ ابو هريره روايت کرده که رسول خدا فرمود: چه حال مي شويد شما وقتي که عيسي بن مريم در ميان شما فرود آيد؛ در حاليکه امام و پيشوا از شماست.

جابر بن عبداللَّه روايت کرده که رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود: هميشه طايفه اي از امت من بر سر حقّ قتال مي کنند و غالب مي آيند. آن وقت مي آيد عيسي بن مريم. پس بزرگ مردم به وي مي گويد: بيا با تو نماز بگذاريم. او مي گويد: آگاه باشيد که بعضي از شما بر برخي ديگر امير است.

ابو هريره گفته است که اين حديث حسن و صحيح است و آن را مسلم در صحيح خود ايراد نموده. هر چند تأويل حديث اول ممکن است؛ لکن تأويل اين حديث ممکن نيست. زيرا صريح است در اينکه عيسي عليه السلام نزد اميرالمؤمنين مي آيد و آن امير در اين روز مهدي است.

محدثان بزرگ اسلام، طبق روايات متعددي که از پيامبر خداصلي الله عليه وآله وسلم نقل شده؛ اتفاق نظر دارند که به هنگام قيام امام عصر حضرت عيسي از آسمان فرود مي آيد و در نماز به او اقتدا مي کند. تعداد اين روايات به اندازه اي زياد است که گروهي آنها را متواتر دانسته اند. مقصود از روايات متواتر؛ رواياتي است که به اندازه اي نقل کنندگان آن زياد باشد که هيچ ترديدي در صحت و درستي آن باقي نماند.

در بعضي از روايات آمده است که او (عيسي بن مريم) پشت سر امام زمان نماز مي گذارد و هر سال به حج خانه خدا مشرف مي شود و مسلمانان به همراهي وي به نبرد با يهود، روم و دجّال مي پردازند.

به هر حال حضرت عيسي عليه السلام پس از ظهور حضرت مهدي(عج) و پيش از قيامت، از آسمان فرود مي آيد و پشت سر حضرت مهدي نماز مي گذارد و به حضرتش اقتدا مي نمايد. نصارا به جهت اقتداي حضرت عيسي عليه السلام به حضرت صاحب الامر؛ به آن حضرت ايمان مي آورند و يهود نيز به آن حضرت مي گروند. زيرا حضرت مهدي، الواح تورات را که در آنها علامات و نشانه هاي امامت و رهبري موجود است؛ از فلسطين يا غاري در انطاکيه بيرون مي آورد، و پيروان ساير اديان نيز به سبب معجزاتي که از آن حضرت مي بينند به حضرتش ايمان مي آورند.

آن بزرگوار مدت چهل سال زندگي مي کند و آنگاه جان مي سپارد و مسلمانان وجود مقدس او را به خاک مي سپارند.

? نتيجه:

موعود در دين مسيحيت از جايگاه ويژه اي برخوردار است و مسيح اين آيين ، بر اساس استنادات قرآن و احاديث منقول از ائمه ، با امام زمان همراه خواهد شد و در گستراندن عدل و داد در جهان هستي ياور ان امام همام خواهد شد و همراه با آن امام ، نيکي ها را در جهان گسترش خواهد داد و بدي و ناراستي را از پهنه گيتي خواهد زدود و اين آموزه در هر دو دين مسيح و اسلام - به خصوص تشيع به عيان ، بيان شده است.

  
داودقاسم پور کارشناس معاونت پژوهشي وآموزشي
? Messiah
? قاموس کتاب مقدس ، ترجه جيمز هاکس، ج?،( ذيل عنوان نجات دهنده) ، تهران، کتابخانه طهوري، چاپ دوم، .???? ??? ???
? نگ ک به کهن،ا، گنجينه اي از تلمود، پيشين، ???
? راشد محصل ، پيشين، ???
? کتاب اشعياي ??، ??
? کهن.ا، گنجينه اي از تلمود، ترجمه مير فريدون گرکاني ، تهران ، بي نا، ????، ???
? قاموس کتاب مقدس ، پيشين، ???
? نک گ به : ناصرالدين صاحب الزماني، ديباچه اي بر رهبري، تهران، مؤسسه مطبوعاتي عطايي، ????
? مسيحيت شناسي مقايسه اي، محمد رضا زيبايي نژاد، ص ??
?? نگ ک به: فاطمه جاويدپور الهه آزادباش ، رابطه نزول حضرت عيسي با ظهور حضرت مهدي، تهران، ناشر:دبيرخانه دائمي اجلاس حضرت مهدي چاپ: اول، تابستان ???? استاد علي دواني ، موعودي که جهان در انتظار اوست، تهران ، اشر:دبيرخانه دائمي اجلاس حضرت مهدي ،????
?? نگ ک به موعود در قرآن ، پيشين
?? نگ ک به فاطمه جاويد پور الهه آزاد باش، پيشين