اناجيل چهارگانه Four Gospels: اناجيل چهارگانه، عبارت است از اناجيل به روايت مرقس، متى، لوقا و يوحنا که نيمه دوم قرن اول گردآورى و تدوين شد و طبق رسم و فرهنگ زمانه بلند خوانده مى شد. همه اين اناجيل براى تأمين نيازهاى احساس شده در کليساى در حال توسعه نوشته شده بود. در ابتدا، فقط سنت شفاهى وجود داشت و خود عيسى حتى کلمه اى ننوشت، بلکه حکايت ها و تمثيل هاى گفته شده توسط عيسى و بسيارى از محاوره هاى او به ياد سپرده شده بود و در روزهاى نخست کليسا، اين خاطرات همواره (سينه به سينه) منتقل مى شد. حفظ و ذخيره اين سنت ها به دست انجيل نويسانى صورت گرفت که تلاش نمودند تا اعضاى کنيسه و اهل مجادله را در بحث هايشان تشويق و ترغيب نمايند. در آن زمان، کسانى به تازگى به کليسا پا گذاشته بودند که مى خواستند بدانند چگونه يک انسان نيکوکار (عيسى) به دست روميان پذيراى رنج و مرگ شد. از اين گذشته، او را نجات بخشى مى دانند که از مردگان برخاست. تعجب آور نيست هنگامى که مرقس ترغيب شد (شايد در رم) که اين خاطرات را که در کليسا واقع شده بود، به رشته تحرير در آورد، انجيل اش تبديل شد به شرح جزئياتى از محاکمه و اعدام عيسى، به همراه مقدمه اى شامل گزيده هايى از تعاليم و نمونه هايى از معجزات. اين امر به جانشينان مرقس موکول شد که روايت او را، نه فقط با گزيده هاى بسط داده شده از تعاليم عيسى بلکه با روايتى در مورد نحوه تولدش تکميل کنند. انجيلِ متى بيشتر از نظم و ترتيب انجيل مرقس تبعيت مى کند، اما مطالب بسيارى را در پنج گفتوگوى مهم عيسى به آن مى افزايد که نگارنده (انجيل) در آن دخل و تصرف کرده است. او سبک و روش مرقس را با حذف اطناب کلام بهبود مى بخشد و برخى از نکات مبهم آن را روشن مى کند. انجيل لوقا نيز از روش مرقس استفاده مى کند، اما کمتر پايبند آن است. پس اين سه انجيلِ نخست، در بسيارى از مطالب مشترک است و مى توان اين مطلب را با مقايسه کلمه به کلمه و بند به بند در سه ستون کنار هم نشان داد. به همين دليل، اين سه انجيل، انجيل هاى هم ديد (synoptic) ناميده شده اند؛ به معناى انجيل هايى که که مى توان آنها را در کنار هم ديد. چهارمين انجيل (انجيلِ يوحنا) در مقوله ديگرى قرار دارد و يقيناً پس از ديگر اناجيل نوشته شده است. اين انجيل از حيث سبک، محتوا و نقاطِ مورد تأکيد الهياتى از ساير اناجيل متفاوت است. بسيارى از بخش هاى آن به توضيح مطالبى مى پردازد که در اناجيل همنوا به صورت قطعات جداى از هم يا کنايات نهفته آمده است. اناجيل چهارگانه، پايان اين ماجراهاى ادبى نبود، اگرچه آثارى بود که در موقع مناسب به وسيله کليسا بخشى از فهرست قانونى عهد جديد اعلام شد. اما گنوسى ها و ديگران از نسخه هاى مشابهى از داستان عيسى طرفدارى کردند؛ مانند انجيل توماس (حدود 140م) که در نجع حمادى کشف شد. اين انجيل مجموعه اى از 114 گفته ادعايى عيسى به زبان قبطى است. اما اين انجيل آپوکريف، پاداش نجات (جاودانگى) را به کسانى ارزانى مى دارد که معرفت درست را به دست آوردند.
اناجيل، زندگينامه به اصطلاح امروزى نيست و نقادان شکلى تأکيد نمودند که اينها (اناجيل) به هيچ معنايى زندگى نامه محسوب نمى شوند اما مى توان آنها را به عنوان زندگى نامه هايى مانند زندگى نامه هايى که در دنياى کهن نوشته مى شد، دانست؛ با اين اختلاف ويژه که، آنها حوادث يگانه اى را شرح مى دهند و ادعا مى کنند که وعده هاى عهد عتيق تحقق يافته است.

منابع:
1. فصلنامه هفت آسمان، شماره 33، ترجمه ميترا رحمتى به نقل از
Oxford Dictionary of the Bible, p. 155.