مرد در خارج منزل با صدها مشكل و گرفتاری مواجه ميشود،باافراد مختلف سر و كار پيداميكند،آنگاه با افكار پريشان و اعصاب خسته‏وارد منزل ميگردد،چنين شخصی اگر باكوچكترين حادثه ناگواری‏برخورد كند عصبانی ميشود،در آن حال ممكن است از خود بيخودشده به‏زن و فرزندانش توهين كند.خانمی كه فهميده و با هوش باشد گرفتاريها ومشكلاتشوهرش را در نظر مجسم نموده به حال زار او ترحم ميكند، دندان بر سر جگر گذاشته درمقابل عصبانيتها و داد و فريادهای او سكوت‏ميكند.وقتی مرد عكس العملی نديد به زودی ازعصبانيت می‏افتد.و ازكردار خويش پشيمان ميشود.بلكه در صدد عذرخواهی و تلافی برميآيد.
ساعتی بعد كدورتها رفع شده زن و شوهر به حالت اول باز ميگردند.باهمان مهر و صفایسابق بلكه زيادتر به زندگی ادامه ميدهند.
اما اگر خانم موقعيت‏حساس و خطرناك شوهرش را درك نكرد ودر مقابل عصبانيت اوعكس العمل نشان داد،جوابش را داد،داد زد،جيغ‏كشيد،دشنام داد،نفرين كرد،در اينصورتآتش خشم مرد شعله‏ور ميگردد.
از خود بيخود شده درجه فحش و ناسزاگويی را بالا ميبرد.كم كم زن و مردمانند دو گرگدرنده به جان هم می‏افتند.ممكن است در اثر يك حادثه‏جزئی طلاق و جدايی بميان آيد،وكانون گرم خانوادگی از هم بپاشد،بسياری از طلاقها در اثر همين حوادث كوچك بوجودآمده است،حتی‏ممكن است مرد در اثر شدت عصبانيت كه خودش يك نوع جنون است‏مانندكوه آتش‏فشان يك دفعه منفجر گردد و جنايت و قتل فجيعی ببارآورد.به داستان زير توجه فرماييد:
«مردی...خود و همسر و نادختريش را با گلوله كشت،زندگی اين‏زن و شوهر از همان آغاززناشويی با اختلاف و تلخ كامی توام بود.هربامداد و شامگاه به علت عدم توافق و همآهنگی بهمشاجره ميپرداختند.
شوهر كه خسته از سر كار به خانه آمده بود،اعصابش ناراحت‏بود.
مشاجره بينشان شروع شد.مرد همسرش را كتك زد.زن ميخواست‏به‏كلانتری برود كه مرد باگلوله،خود و او و نادختريش را كشت‏». (1)
آيا بهتر نيست‏خانم در اين موقع،موقعيت‏خطرناك و حساس‏شوهرش را در نظر بگيرد وچند دقيقه دندان بر سر جگر بگذارد وعكس العملی از خويش نشان ندهد؟و بدينوسيله ازانحلال پيمان مقدس‏ازدواج و خطرات احتمالی و قتل و جنايت جلوگيری كند؟
آيا سكوت چند دقيقه مشكل‏تر است‏يا تن دادن به اين همه نتائج وآثار تلخ؟!مبادا خيال كنيدما ميخواهيم بدينوسيله از مرد دفاع كنيم و او رابی‏تقصير معرفی نماييم.نه هرگز چنينقصدی نداريم.البته مرد هم تقصيردارد.نبايد دق و دل ديگران را به سر خانواده بيگناهشخالی كند-دربخش آينده در اين باره بحث‏خواهد شد-بلكه منظور اين است:اكنون كه‏مردنتوانسته اعصابش را كنترل كند و با جهت‏يا بی‏جهت عصبانی شده‏همسرش بايد با عقل وفراست موقعيت‏خطرناك او را درك كند و برای‏حفظ كانون مقدس زناشويی و جلوگيری ازخطرات احتمالی،فداكاری‏نموده دندان بر سر جگر بگذارد و سكوت اختيار كند.
معمولا خانمها چنين فكر ميكنند:اگر در مقابل خشم شوهرم‏سكوت كنم احترام ووقعيت‏خودم را از دست ميدهم و خوار و خفيف‏ميشوم.در صورتيكه قضيه كاملا بر عكساست.اگر مرد در حال عصبانيت‏همسرش را مورد توهين و دشنام قرار داد و از او عكس العملینديد بعدا به‏طور حتم پشيمان خواهد شد.سكوت او را يك نوع فداكاری و ادب‏زندگیميشمارد،و علاقه‏اش چند برابر خواهد شد.در حال عادی فكرميكند كه با اينكه به همسرمتوهين كردم و ميتوانست پاسخ دهد ليكن‏بردباری نمود و سكوت اختيار كرد معلوم ميشودزن فهميده و دانايی است،به من و زندگی علاقه‏مند است. در اينصورت يقينا از كردار خويشپشيمان خواهد شد.اگرهمسرش را مقصر بداند عفوش ميكند و اگر بيخود عصبانی شدهدرمحكمه وجدان محكوم ميگردد و عذرخواهی مينمايد.پس چنين زن‏فداكاری نه تنهاكوچك نميشود بلكه شخصيت و بزرگی او برای شوهرش‏و ديگران باثبات خواهد رسيد.
پيغمبر اسلام فرمود:«هر زنيكه در مقابل بد اخلاقی‏های شوهرش‏بردباری كند خدا ثوابآسيه دختر«مزاحم‏»را به وی عطا خواهد كرد» (2) .
رسول خدا صلی الله عليه و آله فرمود:«بهترين زنان شما زنی است‏كه هر گاه شوهرش راخشمناك ديد بگويد:در مقابل خواسته‏های تو تسليم‏هستم.تا از من راضی نشوی خواب بهچشمم نخواهد رفت‏» (3) .
رسول خدا فرمود:«عفو و بخشش عزت و بزرگی صاحبش رازيادتر ميكند.عفو داشته باشيد تاخدا شما را عزيز گرداند» (4) .
سرگرميهای مرد
بعضی از مردها دوست دارند در خانه اشتغالات و سرگرميهای‏مخصوصی داشته باشند،ياانواع تمبرها را جمع‏آوری ميكنند.يا عكسهای‏مختلف را جمع‏آوری ميكنند،يا نمونه خطها وامضاها را تهيه مينمايند،ياكتابهای خطی و چاپی را جمع ميكنند،يا به پرورش حيوانات ازقبيل مرغ‏و بلبل و قناری ابراز علاقه ميكنند،يا به نقاشی و كارهای هنری می‏پردازند،يا بهگلكاری علاقه نشان ميدهند،يا به خواندن كتاب و مجلات‏مشغول ميشوند.
اين قبيل سرگرميها را ميتوان از بهترين تفريحات سالم شمرد.نه‏تنها ضرری ندارند بلكهمنافعی هم در بر دارند.مرد را به خانه مانوس وعلاقه‏مند می‏سازند،نگرانيهای روحی وخستگيهای اعصاب را برطرف‏ميسازند،بيكاری و فراغت غم و غصه توليد ميكند،و اشتغال بهكار يكی‏از طرق معالجه بيماران روانی بشمار ميرود.كسانيكه هميشه مشغولياتی‏داشتهباشند كمتر به ضعف اعصاب و بيماريهای روانی مبتلا ميشوند،چون‏به خانه علاقه‏مندهستند و اشتغالات دائمی دارند از ولگردی در خيابانها وآلوده شدن به عادتهای خطرناك و پانهادن به مراكز فساد تا حدی‏مصونيت دارند.
بنابراين،خانمها بايد اين قبيل اشتغالات را محترم بشمارند،مردرا مورد تحقير و سرزنش قرارندهند و كارهايش را احمقانه و بيفائده‏نشمارند،بلكه تشويقش كنند،و در موارد لازم با اوهمكاری نمايند.
خانه‏داری
خانه محيط كوچكی بيش نيست ليكن نعمت‏بسيار گرانبهايی‏است.وقتی مرد از كارهایروزانه و سر و صداهای خارج خسته شد به‏خانه پناه ميبرد،وقتی از كشمكشها و تزاحمات وناملايمات زندگی بتنگ‏آمد برای استراحت‏به خانه ميرود،حتی وقتی از گردش و تفريح همخسته‏شد بدانجا پناه ميبرد،آری خانه بهترين آسايشگاهی است كه انسان‏می‏تواند بدون هيچقيد و بندی در آنجا استراحت نمايد،جای انس و مودت،صفا و صميميت،آرامش و استراحتاست،پرورشگاه مردان وزنان با فضيلت است.كارخانه شخصيت‏سازی و كلاس تعليم وتربيت‏كودكان است،اجتماع كوچكی است كه اجتماع بزرگ انسانها را بوجودمی‏آورد،ترقی وتنزل و صلاح و فساد اجتماع بزرگ مربوط به همين‏اجتماع كوچك است،اجتماع كوچكخانوادگی با اينكه جزء اجتماع‏بزرگ محسوب ميشود.در عين حال،از يك نوع استقلالداخلی‏برخوردار است،بدين جهت اصلاح اجتماع را بايد از اصلاح خانواده‏هاشروع كرد.
اداره اين پايگاه حساس زندگی و كلاس تعليم و تربيت اجتماعی به‏عهده بانوان است.يعنیترقی و تنزل و صلاح و فساد اجتماع در اختياربانوان و به اراده آنهاست،بنابراين،خانه‏داریشغل بسيار آبرومند وپر افتخاری است.
كسانيكه محيط خانه را كوچك می‏شمارند و از شغل شريف‏خانه‏داری عار دارند به حقيقتمعنای خانه‏داری و ارزش آن پی نبرده‏اند.
يك خانم خانه‏دار بايد افتخار كند كه در يك چنين پست‏حساسی‏قرار گرفته برای پيشرفت وترقی ملت فداكاری ميكند.
خانمهای تحصيل كرده نيز در اين ميان مسؤوليت‏بيشتری دارند،بايد برای ديگران سرمشقزندگی باشند و عملا به آنها درس خانه‏داری وشوهرداری بياموزند،بايد عملا اثبات كنند كه باسواد بودن نه تنها به‏خانه‏داری و شوهرداری لطمه نمی‏زند بلكه راه و رسم زندگی را به آنهايادميدهد.
يك خانم تحصيل كرده بايد زندگی را با بهترين وجه اداره كند و به شغل شريف خانه‏داریافتخار نمايد و بدين وسيله لياقت و برتری‏خانمهای تحصيل كرده را اثبات كند،نه آنكه به عذربا سواد بودن دست‏به‏سياه و سفيد نگذارد و بدينوسيله بانوان با سواد را بدنام گرداند،درس‏خواندن برای بيكار گشتن و زير بار مسؤوليت نرفتن نيست‏بلكه برای‏كدبانو شدن ودرس زندگی آموختن است.به داستان زير توجه فرماييد:
«مردی كه با دختر ديپلمه‏ای ازدواج نموده بود در دادگاه گفت:
همسرم در خانه دست‏به سياه و سفيد نميگذارد و هر بار كه باو اعتراض‏ميكنم ميگويد:ظرفشويی و رختشوئی و بچه‏داری كار يك زن ديپلمه‏نيست.اگر از رفتار من ناراحت هستیطلاقم بده و با يك كلفت ازدواج‏كن.گفت:پريشب عده‏ای از آشنايان و اقوام همسر ديپلمه‏ام رابه شام‏دعوت نمودم.موقع شام سفره را پهن كردم و ديپلم قاب گرفته همسرم را درسفرهنهادم و گفتم:ببخشيد شام ناقابلی است كه خانم حقير هر شب بخوردبنده ميدهد.صلاحديدم از شما هم بدينوسيله پذيرايی كنم (5) ».
به هر حال،خانه‏داری و كدبانوگری شغل شريف و آبرومندی است‏كه مراتب لياقت وهنرنمايی بانوان را باثبات ميرساند.بد نيست در اين‏باره قضاوت خود بانوان تحصيل كرده رابشنويد:
خانم...عقيده داشت:كدبانوی واقعی زنی است كه سازگار باشد واز نظر مادی اهل افراط وتفريط نباشد.يك زن كدبانو موقعی می‏تواندبگويد كه دارای صفت‏خاص يك كدبانو است كهاز وضع درآمد شوهر ووضع خانوادگی خود اطلاع كامل داشته باشد.به نظر من يك زن اداریهم‏ميتواند كدبانوی خوبی باشد».
خانم فريده نوروز شميرانی ليسانسيه ميگفت:كدبانو بايد علاوه براينكه به امور خانه واردباشد همراه خوبی برای همسرش،مادر خوبی‏برای فرزندانش و مهماندار خوبی برای خانه‏اشباشد.
خانم دكتر محترم فصيحی پزشك اطفال ميگفت:به نظر من‏كدبانوی واقعی كسی است كهكار اداری نداشته باشد.زيرا در كشور ماسرويسهای اداری از نظر وضع غذا و كمبود مهدكودك و غيره نمی‏تواندنياز كارمندان را برآورده سازد.يك مادر كارمند نگران اينست كهغذای‏شوهرش دير شده يا كودكش تنها مانده است.
خانم صغری يكتا ناظمه فنی دانشكده پزشكی ميگفت:زن كدبانو بابودجه كم ميتواندخانه‏ای تميز و آراسته داشته باشد.با شوهرش در غم وشادی شريك باشد.از حال روحی واجتماعی شوهرش غافل نباشد.
خانم ايران نعيمی ميگفت:كدبانو زنی است كه از تفريحات‏غير ضروری بكاهد و هدفش بهتركردن وضع خانه باشد و از تنظيم بودجه‏خانوادگی اطلاع داشته باشد. (6)
پی‏نوشتها:
1-اطلاعات 17 تير ماه 1349.
2-بحار ج 103 ص 247.
3-بحار ج 103 ص 239.
4-بحار ج 71 ص 419
5-اطلاعات 3 آذر ماه 1350.
6-اطلاعات 28 فروردين ماه 1351

نظافت
يكی از وظائف مهم خانه‏داری تميز كردن منزل و اسباب و لوازم‏زندگی است.نظافت‏بهبهداشت و حفظ سلامتی اهل خانه كمك ميكند وجلو بسياری از بيماريها را ميگيرد.زندگیكردن در خانه تميز مسرت‏بخش‏و دل‏پذير است،مرد را به سوی منزل متمايل ميسازد،اسبابآبرو وسربلندی خانواده است،بدين جهت رسول خدا فرمود:«دين بر نظافت پايه‏گذاری شدهاست.» (7)
باز هم رسول خدا صلی الله عليه و آله فرمود:«اسلام نظيف است،شما هم در پاكيزگی كوششكنيد،زيرا فقط پاكيزگان داخل بهشت‏ميشوند. (8) »
خانه را هميشه تميز نگهداريد،روزی يك مرتبه جارو و گردگيری‏كنيد،در طول شبانه‏روز اگرجايی كثيف شد فورا تميزش كنيد و نظافت‏آنرا برای موقع معين جارو كردن نگذاريد،در وديوار و سقف اتاقها راگردگيری كنيد،تار عنكبوتها را بگيريد،ميز و مبل و صندلی و سايراثاث‏خانه را گردگيری كنيد،شيشه‏های در و پنجره را تميز كنيد،زباله وخاكروبه‏ها را درظرف سرپوشيده‏ای بريزيد و از حدود اتاقها و آشپزخانه‏دور گردانيد مبادا غذاهای شما راآلوده گرداند،زود بزود آنرا خالی كنيدمبادا متعفن گردد و توليد ميكرب كند،كثافت وخاكروبه‏ها را در كوچه ودرب خانه نريزيد زيرا به بهداشت عمومی لطمه ميزند به علاوهتوليدميكرب می‏كند و چه بسا به وسيله باد و مگس بشما منتقل شود و سلامت‏خودتان را درمعرض خطر قرار دهد،تا ميتوانيد نگذاريد بچه‏ها در باغچه‏يا كنار حياط بول كنند و اگر ازجهت ناچاری آنها را در گوشه‏ای از حياطمی‏نشانيد فورا آنجا را تميز و با آب بشوييد تا بد بو ومحل نشو و نمای‏ميكربها نگردد،به طور كلی سعی كنيد هيچ نقطه‏ای از منزل شمامحل‏كثافت و توليد ميكرب واقع نشود.
ظرفهای كثيف و چرب را روی هم نريزيد بلكه هر چه زودتر آنها را بشوييد،زيرا اگر نشستهروی هم بماند ممكن است توليد ميكرب كنند وسلامت‏شما را به خطر بيندازند،ظرفها را باآب تميز دست نخورده بشوييدو اگر با آب راكد يا حوض می‏شوييد بعدا آب پاكيزه روی آنهابريزيد زيراممكن است آب حوض در اثر ماندن آلوده شده باشد و به سلامت‏شما لطمه‏بزند،بعد از شستن در جای محفوظی بگذاريد يا پارچه تميزی روی آنهابيندازيد،لباسهای كثيفمخصوصا كهنه بچه‏ها را از حدود اتاقها وآشپزخانه دور كنيد و در جای محفوظی نگهداريد تامگسها كه حامل انواع‏ميكرب هستند در آنجا اجتماع نكنند،و زود بزود آنها را بشوييد.
لباسهای خودتان و فرزندانتان هميشه نظيف و پاكيزه باشدمخصوصا لباسهای زيرپوش كههميشه با بدن تماس دارند.
گوشت و حبوبات و ساير پختنيها را قبل از طبخ خوب بشوييد،مخصوصا سبزيجات راچندين مرتبه با دقت‏بشوييد،زيرا ممكن است‏به‏ميكرب و تخم انگل آلوده باشد و بهلامت‏شما لطمه بزند.
ميوه‏ها را قبل از خوردن تميز بشوييد چون اكثر آنها سمپاشی‏ميشوند و امكان دارد سمومآنها به شما سرايت كند،ممكن است اثر فوری‏نداشته باشند ليكن بدون شك بی‏تاثير همنخواهند بود.
قبل از غذا خوردن دستهای خودتان و اطفالتان را تميز بشوييد،اگر با قاشق و چنگال همغذا ميخوريد،باز هم بهتر است دستتان رابشوييد،مبادا آلوده باشد و به سلامت‏شما لطمهبزند،بعد از صرف غذادست و دهانتان را بشوييد،دندان‏ها را خلال كنيد زيرا ممكن استاجزاءغذا گوشه و كنار دهان و لابلای دندانها بماند و توليد ميكرب نمايد.
اگر بتوانيد بعد از صرف هر غذا دندانها را مسواك كنيد بسيار خوب است ليكن اگر برايتانميسر نيست اقلا شبها قبل از خواب مسواك‏را از دست ندهيد.بدينوسيله هم دندانهايتان رااز خطر پوسيدگی و فسادنجات ميدهيد هم به سلامتی خودتان كمك شايانی مينماييد.
ناخنهايتان را اقلا هفته‏ای يكبار كوتاه كنيد،زيرا وقتی ناخن بلندشد محل نشو و نمایميكربها ميشود و سلامتی شما را جدا در معرض خطرقرار ميدهد،اگر بتوانيد يك روز درميان برای شستشو به حمام برويدبسيار مهم است ليكن اگر نمی‏توانيد اقلا هفته‏ای يكبار راترك نكنيد.
موهای زير بغل و ساير مواضع را به وسيله دارو و يا تراشيدن‏برطرف سازيد زيرا ممكن استانواع ميكربها در آنجا توليد و تكثيرنمايند و به سلامتی شما لطمه بزنند.

خوردنيها را در دسترس مگسها قرار ندهيد زيرا ممكن است آنهارا آلوده سازند.

شارع مقدس اسلام درباره نظافت‏سفارشهای زيادی نموده كه به‏پاره‏ای از آنها از باب نمونهاشاره ميشود:
امام صادق عليه السلام فرمود:«خدا زيبا بودن و زينت كردن رادوست دارد.و تظاهر به نداریو فقر را مكروه دارد.دوست دارد آثارنعمتهايش را بر بنده‏اش ببيند.لباسش نظيف و پاكيزهباشد،بوی خوش‏استعمال كند.خانه‏اش را زينت نمايد.خانه و اطرافش را جاروب كند.قبل‏ازغروب چراغ را روشن كند.زيرا اين عمل فقر را از خانه دور ميكند وروزی را زياد ميگرداند (9) ».
رسول خدا صلی الله عليه و آله فرمود:«آدم كثيف بد بنده‏ای است‏» (10) .
حضرت علی عليه السلام فرمود:«تارهای عنكبوت را ازخانه‏هايتان بگيريد زيرا ترك كردن آنهاباعث نداری ميشود» (11) .
رسول خدا صلی الله عليه و آله فرمود:«خاكروبه‏ها را شب در خانه‏نگذاريد بماند زيرا جايگاهشيطان ميشود» (12) .
پيغمبر اسلام فرمود:«خاكروبه‏ها را پشت درب منزل نريزيد زيراجايگاه شيطان ميشود» (13) .
رسول خدا صلی الله عليه و آله فرمود:«لباس انسان بايد هميشه‏پاكيزه و تميز باشد» (14) .
پيغمبر اكرم فرمود:«دستمال چرب را در خانه نيندازيد زيرا جايگاه‏شيطان ميشود» (15) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«شستن ظرفها و تميز كردن‏اطراف خانه روزی را زيادميكند» (16) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«ظرفها را بدون روپوش‏نگذاريد زيرا شيطان آب دهن درآنها انداخته از آنها استفاده ميكند» (17) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«ميوه‏ها دارای سمومی هستند.
آنها را خوب بشوييد آنگاه ميل كنيد» (18) .
حضرت كاظم عليه السلام فرمود:«يك روز در ميان،به حمام رفتن‏انسان را فربه ميكند» (19) .
رسول خدا صلی الله عليه و آله فرمود:«اگر بر امتم دشوار نميشدواجب ميكردم در موقع هروضويی مسواك كنند» (20) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«ناخن گرفتن در روز جمعه ازبيماری جذام و جنون وپيسی و كوری جلوگيری ميكند» (21) .
روايت‏شده كه:«زير ناخنها خوابگاه شيطان است‏».
حضرت علی عليه السلام فرمود:«شستن دستها قبل از غذا و بعد ازآن عمر را زياد ميگرداند واز چركين شدن لباسها مانع ميشود و چشم رانورانی ميگرداند» (22) .
7-محجة البيضاء ج 1 ص 166
8مجمع الزوائد ج 5 ص 132
9-بحار ج 79 ص 300
10-بحار ج 76 ص 175
11-شافی ج 1 ص 208
12-بحار ج 76 ص 175
13-بحار ج 76 ص 177
14-شافی ج 1 ص 208
15-شافی ج 1 ص 215
16-بحار ج 76 ص 176
17-بحار ج 76 ص 176
18-شافی ج 2 ص 124
19-شافی ج 1 ص 209
20-شافی ج 1 ص 210
21-شافی ج 1 ص 211
22-شافی ج 2 ص 123