محفل روحاني هيئت  بهائي است که با انتخابات بهائي انتخاب مي‌شود و وظيفه اداره امور جامعه بهائي را بر عهده دارد.

بهاييان تأسيسات رسمي روحانيت را مردود مي‌داند و بنابراين وظايف اداري که در مذاهب ديگر به طور سنتي در حوزه مسؤوليت روحانيون مي‌باشند، در بين بهائيان بر عهدة محفل‌هاي روحاني هستند . محفلهاي روحاني به نظارت بر امور داخلي بهاييان و اداره امور مالي ايشان مي‌پردازند و به عنوان کانال رتباطي ميان نهادهاي محلي، ملي و بين‌المللي عمل مي‌کنند. محفل‌هاي روحاني محلي همچنين اختيارات لازم را به افراد، کميته‌ها و گروههاي ويژه براي انجام خدمات محلي مانند امور آموزشي، انتشارات، ترويج تعليمات بهايي، مشاوره ازدواج و جمع‌آوري اعانات اعطا مي‌کنند. به طور خلاصه، محفل‌ها نقش اداره امور جامعه بهايي را بر عهده دارند.)?(

اين جمع قسمتي از نظم اداري بهائي و تشکيلات بهائي است. محفل بر دو گونه‌است: «محفل روحاني محلي» و «محفل روحاني ملي»

تا کنون بيش از ????? محفل محلي و بيش از ??? محفل ملي در جهان تشکيل شده‌است.)?(

تاريخچه
دستور تشکيل محافل توسط بهاءالله در کتاب اقدس داده شده است و حداقل تعداد اعضاي اين جمع را ? نفر اعلام مي‌کند. اولين محفل روحاني رسمي در طهران و در سال ???? تحت نظر عبدالبهاء و توسط حاجي آخوند از اياديان امرالله تشکيل شد. به خاطر آزار و اذيت بهائيان ايران اين محفل هم وظيفه محلي و هم ملي را بر عهده گرفت. محفل روحاني ايران در سال ???? و پس از انقلاب، توسط نظام جمهوري اسلامي در ايران غير قانوني اعلام شد و پس از آن جمع جايگزين و عموما ? نفره ياران ايران مسئوليت اداره امور جامعه بهائي را بر عهده گرفت.
وظايف

شوقي افندي، ولي امرالله وظايف اين جمع را اينگونه بيان مي‌کند:

«وظايف محافل روحانيه که در بلدان شرق به تبشير دين الله مشغولند در الواح مقدسه مصرح و مثبوت. تحسين اخلاق است و تعميم معارف. ازاله جهل و ناداني و دفع تعصبات است و تحکيم اساس دين حقيقي در قلوب و نفوس. اعتماد بر نفس است و اجتناب از تقليد. حسن ترتيب و نظم در امور است و تمسک بلطافت و نظافت در جميع احوال و شئون. راستي و صداقت است و جرأت و صراحت و شجاعت. ترويج صنعت و زراعت است و تشييد ارکان تعاون و تعاضد. حريت و ترقي عالم نساء است و تعليم اجباري اطفال از بنين و بنات. استحکام اصول مشورت در بين تمام طبقات است و دقت در حسن معاملات. تأکيد در امانت و ديانت است و صدق نيت و طيب طينت و نجات از قيود عالم طبيعت. تقديس و تنزيه از شرور و مفاسد قويه مستوليه بر بلاد غرب است و تمسک بر اعتدال در جميع شئون و اوقات. تفنن و تدقيق در علوم و فنون عصريه‌است و حصر نظر در ترويج مصالح جمهور. تمعن و تفرس در الواح سماويه‌است و تطبيق نصوص الهيه بحالات و اوضاع و شئون حاليه هيأت اجتماعيه. عدم مداخله در امور مشوشه احزاب است و عدم اعتنا و تعرض بمخاصمات سياسيه و منازعات مذهبيه و مبادي سقيمه اجتماعيه حاليه‌است. صداقت و اطاعت قلباً و لساناً باحکام مشروعه دولت و حکومت است و احتراز از مسلک و افکار و آراء واهيه مقلدين و متجددين. احترام و توقير و تمجيد و پيروي ارباب هنر و صنعت است و تکريم و تعزيز صاحبان علوم و معارف. حريت وجدانست و عدم تنقيد و تعرض بعقائد و رسوم و عادات افراد و اقوام و ملل. اينست از جمله احتياجات ضروريه امم شرقيه. اينست وظايف مبرمه محتومه اصليه امناي رحمن، نمايندگان بهائيان، اعضاي محافل روحانيه»)?(
محفل روحاني محلي

وظيفه? محفل روحاني محلي سرپرستي همه? فعاليتهاي محلي بهائيان از قبيل تبليغ آئين بهائي، رهبري برنامه‌هاي آموزشي، انجام امور انتشارات و تأليفات، راهنمايي امور معنوي، استفاده از صندوق تبرعات، ارائه? نظريات به بهائيان در مورد مقررات و تعاليم بهائي و ... مي‌باشد.[?]
محفل روحاني ملي
وظايف محافل روحاني ملي نيز به مانند محفل روحاني محلي، ولي در سطح وسيع‌تر است. به علاوه? آنکه اين محافل بر محافل محلي نيز نظارت دارند.

وظايف بهائيان در قبال محافل روحاني
شوقي افندي در مورد اطاعت بهائيان از محفل روحاني درخواست کرده‌است که آن‌ها اعضاي محفل را در تمام امور، نمايندگان خود بدانند و امينان خداوند حساب کنند و هر حکمي را که محفل روحاني صادر کرده‌است با دل و جان انجام دهند و در رفع کدورت‌ها و اختلاف‌ها در جامعه بهائي، اعضاي محافل را همياري کنند .شرايط تشکيل محافل روحاني شوقي افندي در مورد شرايط تشکيل محفل روحاني گفته‌است:

«... در هر بلده و قريه که عدّه? مومنين از رجال از سن بيست و يک و مافوق آن از نُه تجاوز نموده، محفلي روحاني در نهايت روحانيت و صفا و حکمت و متانت تأسيس گردد.» نساء نيز حسب الامر شوقي رباني مي‌توانند در محافل روحاني محلي و ملي انتخاب شوند.[?]
انتخابات محافل روحاني

شوقي افندي در مورد انتخابات محافل چنين مي‌گويد:

«در ايام رضوان چون ميعاد تجديد انتخابات محافل محلي و مرکزي رسد، به دل و جان به اين امر خطير من دون استثناء و استعفا اقدام کنند ...»[?]

همچنين در جايي ديگر گفته‌است:

«عزت و تقدم جامعه? بهائيان منوط به انتخاب نفوس سليمه? مؤمنه? فعّاله‌است. انتخاب محفل امري است سري، آزاد، عمومي.» [?]

همچنين ياد آور شده‌است:

«زنهار زنهار رائحه? منتنه? احزاب و ملل خارجه? بلاد غرب و شئونات و عوائد و رسوم مضرّه شان از قبيل آنتريک و پارتي بازي و پروپاگاند که حتي اسمش کريه‌است به جمع احبّا رسد و در نفوس ياران ادني اثري نمايد و روحانيت را به کلي سلب نمايد. ...»[??]
منبع‌ها
    ? ديانتي ممنوع؛ آزار و تعقيب بهائيان در ايران، مرکز اسناد حقوق بشر ايران؛ ص ?
    ? آموزه‌هاي نظم نوين جهاني بهائي. ص???، سال انتشار: ???? ميلادي
    ? لوح ?? ک ? - ???? بواسطه محفل روحاني مرکزي، محافل روحاني ايران
    ? ??? ??? ويليام هاچر و دوگلاس مارتين، «ديانت بهائي آئين فراگير جهاني»، صفحه? ???-???
    ? Hassall, ?Graham. Research notes ed. Retrieved on 2008-12-21.
    ? Baha'i World Statistics ???? by Baha'i World Center Department of Statistics, ????-??
    ? The Life of Shoghi Effendi by Helen Danesh, John Danesh and Amelia Danesh, Studying the Writings of Shoghi Effendi, edited by M. Bergsmo (Oxford: George Ronald, 1991)
    ? ??? ??? ??? عبدالحميد اشراق خاوري، گنجينه? حدود و احکام صفحه? ??-??
    ? فاضل مازندراني، امر و خلق جلد ?، ص???
    ? آموزه‌هاي نظم نوين جهاني بهائي، ص4??