اشتغال اولین مطالبه زنان
 در كشور ما طبق بررسی كه بر روی مطالبات زنان انجام گرفته است، اشتغال به عنوان اولین مطالبه زنان مطرح شده است. یافته ها نشان دهنده اشتراك این مطالبه در همه لایه ها و اقشار بوده است. ورود خیل عظیم جوانان به بازار كار در سال های اخیر و رشد ناكافی فرصت های شغلی موجب شده است كه نرخ بیكاری این گروه به صورت مضاعف افزایش یابد. عدم تعادل جنسیتی نرخ بیكاری، در بین جوانان نیز مشهود است. تحقیقات نشان داده است كه در سال های آینده تعداد كثیری از دختران فرصت ازدواج نخواهند داشت. نرخ طلاق نیز رو به افزایش است و این امر بر تعداد خانوارهای زن سرپرست خواهد افزود. این خانوارها با احتمال بیشتری زیر خط فقر قرار می گیرند وانواع آسیب های اجتماعی، زندگی آنها و افراد تحت سرپرستی آنان را تهدید می كند كه همه این عوامل در كنار بالارفتن سطح تحصیلات دختران، بر تقاضا و ضرورت اشتغال زنان می افزاید.  
  مشاركت زنان در توسعه
 موضوع اشتغال زنان نه تنها در جامعه ما، بلكه در سطح جهان، مسئله مهم و قابل توجهی است. مهمترین مسئله ای كه درباره اشتغال زنان در جریان توسعه باید مورد توجه قرار دهیم وجود نقش های متعددی است كه زنان باید به عنوان “همسر” و “مادر” به عهده گیرند و به صورت سنتی به آن عمل كنند كه گاه با نقش های جدیدتر آنان به عنوان فرد شاغل در خارج از خانه در تعارض است.
   متاسفانه یكی از پیامد های جنبش فمینیسم، تغییر نظام ارزشی و تزلزل خانواده است. صاحب نظران اعتقاد دارند تاكید بیش از حد بر حقوق اجتماعی سیاسی و مدنی و در اولویت قرار دادن اشتغال اقتصادی از یكسو و عدم توجه لازم به اخلاق در كنار حقوق و بی مهری به نهاد خانواده و تحقیر وظیفه مادری و همسری از سوی دیگر، عملا زیان های جبران ناپذیری به همراه داشته است. كم شدن میزان ازدواج و ازدیاد طلاق و سست شدن خانواده و نقش فراوان آن در ناامنی اجتماع و بروز فساد و فحشا از آثار طبیعی تغییر نظام ارزشی است.
اشتغال زنان باید براساس زمینه های فكری و فرهنگی باشد كه زن هم بتواند در حوزه شغلی خود، به خود شكوفایی برسد و هم در داخل منزل وضعیت به گونه ای باشد كه بر تربیت فرزندان، همسرداری و امورمنزل خلل و ایراد وارد نشود
    آیا زن باید در صنعت، كشاورزی و تجارت و امور خدماتی حضوری فعال داشته باشد؟ آیا آفرینش و طبیعت جسمی و روانی او با كار بیرون از خانه سازگاری دارد؟ روشن است كه مهمترین وظیفه زن، خانه داری و پرورش فرزندان است. بنابراین، بهتر است اشتغال زن متناسب با شئونات زنانه طراحی گردد، به گونه ای كه به روح و جان و جسم او آسیب نرسد. البته این حرف به معنای دور كردن زن از اجتماع نیست چون در آن صورت دیگر نباید به تسهیلات برای اشتغال بیندیشیم. اگر آن گونه كه اسلام مقدر كرده است، یك مرد در محیط خانه، با زن معاشرت به “معروف” داشته باشد و جامعه اسلامی و قوانین حقوقی، شغل خانگی زن را نه تنها از لحاظ معنوی، بلكه از لحاظ مادی به رسمیت بشناسد، بسیاری از زنان شاغل ترجیح می دهند كه كار محیط خانه را به عنوان اشتغال برگزینند.
 لذا پیشنهاد می شودد در این خصوص كارشناسی نموده و زنان سازمان ها و موسسات دولتی را كه دارای تحصیلات عالیه نمی باشند و مشغول به كارهایی هستند كه جوانان پسر بیكار نیز می توانند آنها را انجام دهند و با در نظر گرفتن مبلغی به عنوان حقوق ماهانه روانه منزل نمایند تا هم كانون خانواده محكمتر و گسترده تر شود و هم بخشی از معضل بیكاری پسران و مردان كه متكفل امور خانواده می باشند مرتفع گردد، مسلما این امر به نفع فرد و جامعه می باشد و قطعا این اقدام انقلابی با استقبال مردم مواجه خواهد شد.
از این نكته نیز نباید غفلت گردد كه اگر در غیر این صورت، بنا باشد از یكسو با زنان حسن معاشرت نشود و آینده آنها معلوم نباشد و از سوی دیگر، ارزش معنوی و مادی شغل خانگی آنها معلوم نباشد و از سوی دیگر، ارزش معنوی و مادی شغل خانوادگی آنها محسوب نشود و همچنین به نام “اسلام” پیامدهای منفی اشتغال آنان در خارج از خانه تذكر داده شود، به زن و حیثیت و آینده او ظلم شده است.
 مشاركت اجتماعی و سیاسی زنان
 امام خمینی(ره) بر مشاركت اجتماعی - سیاسی زنان تاكید كم نظیری داشت و این مشاركت را در طول نقش مادری و همسری می دید. و درباره اشتغال زنان نظرشان این بود تاحدی كه به خانواده لطمه نخورده، چرا كه زن را مربی جامعه می دانست.ایشان  می فرمود: خانه را دست كم نگیرید، تربیت بچه ها كم نیست. اگر كسی بتواند یك نفر را تربیت كند خدمت بزرگی به جامعه كرده است.لذا  مهمترین مزیتی كه باعث می شود زنان به اشتغال روی آورند، “درآمدزایی” است.
    اشتغال اقتصادی زنان و درآمدزایی آنها موجب می شود كه سطح زندگی خانواده از وضعیت بهتری برخوردار شود. از دیگر مزایایی كه می توان برای اشتغال زنان ذكر كرد، موارد ذیل است:
    كاهش انتظارات و توقعات زنان شاغل، ایجاد روحیه همكاری متقابل در خانواده ، بالارفتن اعتماد به نفس در زنان، افزایش مدیریت در امور خانواده و درك بهتر مشكلات زندگی.
امام خمینی(ره) بر مشاركت اجتماعی - سیاسی زنان تاكید كم نظیری داشت و این مشاركت را در طول نقش مادری و همسری می دید.
 درخصوص مشاركت فعال زنان در جامعه، دو دیدگاه متعارض وجود دارد. عده ای معتقدند: زنان به عنوان نیمی از جمعیت كشور، باید با مشاركت خود در توسعه كشور بكوشند. اما در مقابل عده ای می گویند: در برنامه ریزی اقتصادی، این مهم باید مورد توجه قرار گیرد كه به زنان به عنوان نیروی كار الزامی نگاه نكنند و در چرخ اقتصاد ملی و جهانی، حضور زنان را یك ضرورت تلقی ننمایند. اگر حضور زن در عرصه اقتصاد یك ضرورت و تكلیف اجتماعی تلقی گردد، قطعا این اندیشه در تمام سطوح اقتصادی اثر خواهد گذاشت و در نتیجه، به تغییر باورهای عمومی خواهد انجامید، به گونه ای كه اعضای خانواده علاوه بر درخواست تمام كارهای بی مزد او، خواستار نقش اقتصادی او هم هستند و این مشكل زنان را حل نخواهد كرد.
مسئله “اشتغال” به شكل مزبور، به جز تحمیل فشار مضاعف، ثمری برای آنان ندارد. چقدر تفاوت است بین زنی كه از روی علاقه و با گزینش خود وارد عرصه اشتغال می شود، و زنی كه جامعه جهانی او را موظف ساخته است در ساختار اقتصادی یك مهره اساسی باشد! بنابراین، طبق حكم عقل، اتخاذ شغل و مالكیت برای زن منعی ندارد به شرط آنكه براساس “معروف” باشد.
    مزایا و معایب اشتغال زنان
برخی پژوهش ها مزایا و معایب اشتغال زنان را از عده ای شاغل و غیرشاغل مورد پرسش و تحقیق قرار داده اند كه نگارنده تنها به صورت فشرده و فهرست وار به پیامدهای منفی اشتغال اشاراتی خواهد داشت كاهش آسایش و راحتی مستولی شدن خستگی در اثر فشار كار داخل و خارج از منزل.
عدم مراقبت صحیح و اصولی از كودك.
تحقیرشدن زنان در برخی مشاغل مثل فروشندگی، بازاریابی، منشی گری، امور خدماتی و نظافتی و ...
تضعیف روابط احساسی و عاطفی میان زن و شوهر.
    جان كلام
 قطعی است كه اشتغال یك حق - و نه تكلیف اولیه - طبیعی و تكوینی و اجتماعی و اقتصادی مسلم برای زن است و نمی توان به بهانه پیامدهای منفی بیان شده از آن صرف نظر كرد. بنابراین، بهترین راهكار آن است كه تدابیری اتخاذ شود تا ضمن تعدیل فعالیت و كار برای زنان وحمایت از شغل های مثبت و متناسب با شئونات زنانه و خانگی سعی گردد حتی الامكان پیامدهای منفی اشتغال به حداقل برسد و حتی منتفی گردد.
امروزه اشتغال زنان در جامعه ما روند رو به رشدی داشته است و دارد. اما این اشتغال زنان باید براساس زمینه های فكری و فرهنگی باشد كه زن هم بتواند در حوزه شغلی خود، به خود شكوفایی برسد و هم در داخل منزل وضعیت به گونه ای باشد كه بر تربیت فرزندان، همسرداری و امورمنزل خلل و ایراد وارد نشود و این امر مستلزم بسترهای متعددی مانند رشد فكری همسران، گسترش نهادهای یاری دهنده در امور خانواده مانند مهدكودك، ملاحظات شغلی نسبت به زنان و ... است.
        
 اسدالله افشار