تاريخچه مذهب پروتستان, به قرن شانزدهم ميلادي باز ميگردد و از عمر آن, حدود پانصد سال ميگذرد و از آن جهت که اين مذهب در اعتراض به برخي عقايد کليساي کاتوليک شکل گرفت, نام پروتستان به خود گرفت. 
  
پروتستانيسم به معناي گرايش و اعتقاد به مذهب پروتستان? است. مذهب پروتستان, نام يکي از سه فرقة اصلي مسيحي است و نام دو فرقه ديگر، کاتوليک و ارتدوکس ميباشد.

مذهب کاتوليک به معناي مذهب اصيل و جامع از دوران حواريون مسيح ـ يعني سال پيش تا کنون ـ ريشهدارترين مذهب مسيحي است. کاتوليک?، واژهاي يوناني و به معناي جامع و اصيل ميباشد.

سابقه مذهب ارتدوکس به حدود سال پيش باز ميگردد. در اواخر قرن پنجم ميلادي، زماني که امپراطوري وسيع روم, به شرقي و غربي تقسيم شد, کليساي شرقي, نام ارتدوکس به خود گرفت و کليساي غربي, عنوان کاتوليک را حفظ کرد. ارتدوکس?، واژهاي يوناني و به معناي عقيدة درست و دين راست و حنيف ميباشد.

تاريخچه

تاريخچة مذهب پروتستان, به قرن شانزدهم ميلادي باز ميگردد و از عمر آن, حدود پانصد سال ميگذرد و از آن جهت که اين مذهب در اعتراض به برخي عقايد کليساي کاتوليک شکل گرفت, نام پروتستان به خود گرفت. پروتست? به معناي اعتراض و پروتستان? به معناي معترض است.

پروتستان, پيش از آن که نام مذهبي از مذاهب مسيحي باشد و در کنار ساير مذاهب بنشيند, عنواني براي حرکتي اجتماعي مذهبي در جهت رفع پارهاي بدعتها در آيين مسيحيت و انجام اصلاحاتي در اين آيين، با هدف بازگشت به تعليمات واقعي کتاب مقدس و آيين مسيحيت بود. عنوان پروتستان، هنگامي نام فرقهاي از فرقههاي مسيحيت شد که کليساي جامعه انگليکان در آمريکا، نام پروتستان را بر کليساي اسقفي خود نهاد. اين حادثه در سال????م. رخ داد. جامعه انگليکان، انشعابي از کليساي کاتوليک بود.

 عقايد

اهميت اين نکات وقتي به خوبي روشن ميشود که از نظرات کليساي کاتوليک در موضوعهاي فوق، آگاه شويم و مقايسه اي هر چند اجمالي و اندک، بين کليساي کاتوليک و پروتستان انجام دهيم.

 يکي از عقايد اساسي کليساي کاتوليک, عصمت پاپ و دوري او از گناه است. کاتوليکها معتقدند که عيسي مسيح، پطرس را بر تمام کليساهاي مسيحيت، رهبر قرار داده و کليد ملکوت آسمان را به وي سپرده است.? پطرس نيز پاپ را جانشين و وصي خود و صاحب اختيار کليساي جامع، تا ابد، قرار داده است. از اين رو، علاوه بر کتاب مقدس, آرا و فتاواي پاپ، مقدس بوده و او داراي مرجعيت ديني است.

در مقابل، کليساي پروتستان، به عصمت پاپ معتقد نيست و تنها مرجع افکار و رفتار ديني را کتاب مقدس ميداند و به آراي پاپ و شوراي کليسا، به ديدة تقديس نمينگرد. از نگاه پروتستانها، در فهم کتاب مقدس، نيازي به تفسير و تاويل ارباب کليسا نيست و هر مسيحي ميتواند پيام آن را با وجدان شخصي خود دريابد.

 در مورد شرايط حصول سعادت ابدي, کليساي کاتوليک معتقد است که سعادتمندي در گرو دو عامل ايمان يا فيض خداوند و انجام اعمال نيک است. اعمال نيک، اعمالي هستند که با احکام خداوند و قوانين کليسا، مطابق باشند. احکام خداوند, همان احکام دهگانة عهد عتيق و اخلاق کامل مسيحيت ميباشند.

در مقابل، کليساي پروتستان معتقد است که سعادتمندي و نجات, تنها در گرو ايمان و فيض خداوندي است.

در کليساي کاتوليک, کشيش، واسطة آمرزش گناهان بين گناهکار و خداوند است و فرد گناهکار با اعتراف به گناه خود نزد کشيش و طلب آمرزش از او، آمرزيده ميشود.

در نقطة مقابل، کليساي پروتستان معتقد به هيچگونه واسطهاي بين خدا و خلق نيست و آمرزنده را تنها خداوند ميداند.

 کاتوليکها معتقد به وجود عالم برزخ و مؤثر بودن دعا براي مردگان و دريافت نور الهي براي آنان هستند. آنان در تاييد مدعاي خود, به جملاتي از کتاب دوم مکابيان استناد ميکنند و از آن جهت که اين کتاب نزد پروتستانها فاقد ارزش و اعتبار است, آنان اعتقادي به وجود برزخ و تأثير دعا براي مردگان ندارند.

 در کليساي کاتوليک، کشيشان و روحانيان، مطلقاً مجاز به ازدواج نيستند؛ اما در کليساي پروتستان، کشيشان ميتوانند ازدواج کنند.

کليساي کاتوليک, به آيينهاي مقدس هفتگانه معتقد است. اين آيينها عبارتند از: غسل تعميد, تأييد, توبه, عشاي رباني, دست گذاري, ازدواج و تدهين بيماران.

از اين اعمال, تنها غسل تعميد و عشاي رباني است که در نزد پروتستانها از آيينهاي مقدس به شمار ميروند.

در مراسم عشاي رباني, کاتوليکها معتقدند که نان و شراب، واقعاً به خون و گوشت مسيح تبديل ميشوند؛ اما پروتستانها تغيير و استحالة نان و شراب به بدن مسيح را انکار ميکنند.

 در عين عقلگرايي بيشتر کليساي پروتستان نسبت به کليساي کاتوليک, پروتستانها نيز همانند کاتوليکها, به تثليث معتقدند و اين اعتقاد را ميتوان يکي از عقايد مشترک بين آن دو دانست.

به طور خلاصه, عمدهترين ويژگيهاي مذهب پروتستان عبارتند از: آزادي فردي در امور ديني و دنيوي, تساهل ديني, انحصار مرجعيت ديني در کتاب مقدس و عدم اعتقاد به مرجعيت پاپ و شورا و قوانين کليسا, مسئوليت مستقيم انسان در مقابل خداوند, ممدوح دانستن ثروت و عبادت دانستن کار.

 فرقه ها

مذهب پروتستان نيز به نوبه خود، بر اساس افکار و عقايد رهبران خود، مانند لوتر و کالوين و به مرور زمان، دچار انشعابهايي گرديد. اين انشعابها عبارتند از:

کليساي لوتري يا انجيلي.

 کليساي کالوني يا اصلاح شده.

 کليساي انگليکنها که ابتدا انشعابي از کليساي کاتوليک بود و سپس انشعابي از پروتستان گرديد.

 کليساي آناباتيسم.

بد نيست بدانيم که در مسيحت, عنوان هر فرقه و مذهب, با عنوان کليساي آن مشخص ميشود؛ به عنوان مثال، فرقة لوتري, با عنوان کليساي لوتري شناخته مي شود.

امروزه از بين فرقههاي چهارگانة فوق, دو فرقة لوتري و کالوني، داراي پيروان بيشتري هستند و عمدهترين فرقههاي پروتستان محسوب ميشوند.

فرقة لوتري در آلمان, نروژ, سوئد, دانمارک و فنلاند و فرقة کالوني در انگلستان, فرانسه, سوئيس و مجارستان، از پيروان بيشتري برخوردارند.

  
نويسنده: مهدي عزيزان
پي نوشت: 
Protestanism
?. Pritestan
?. Catholic
?. Orthodox
?. Protest
?. Protesta
. انجيل متي،
منابع: 
غلامحسن مصاحب، دائره المعارف فارسي، شرکت سهامي کتابهاي جيبي, ج ?،????. 
عبدالرسول بيات و ديگران، فرهنگ واژهها, موسسة انديشه و فرهنگ ديني , چاپ اول, ????. 
حسين توفيقي، آشنايي با اديان بزرگ, سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاه ها (سمت), چاپ دوم, ????,
. محمدرضا زيبايي نژاد، درآمدي بر تاريخ و کلام مسيحيت, انتشارات اشراق، چاپ اول , تابستان ????.