مقدمه

شناساگرهاي pH، آن دسته از مواد شيميايي هستند که در برابر اسيدي بودن و بازي بودن يک ترکيب تغيير رنگ مي‌دهند. در برابر اسيدها قرمز و در برابر بازها آبي رنگ مي‌شوند. يکي از شناساگرهاي pH، به شناساگر pH رنگين‌کمان معروف است، که به دليل اين که طيف وسيعي از رنگ‌ها را نشان مي‌دهد به طور گسترده‌اي کاربرد دارد. شما مي‌توانيد به راحتي اين شناساگرها را سفارش داده و تهيه کنيد اما کمي قيمت بالايي دارند.

خوشبختانه، شناساگرهاي pH طبيعي در آشپزخانه‌ي شما موجود است که محدوده‌ي خوبي از رنگ‌ها را مي‌توانند نشان دهند. بنابراين شما مي‌توانيد يک شناساگر pH رنگين‌کماني را با مواد ارزان موجود در آشپزخانه‌ي خانه‌تان درست کنيد و از آن لذت ببريد.

مرحله‌ي اول: ساخت شناساگر pH از کلم قرمز

مواد لازم براي اين کار :

کلم قرمز

آب داغ

دستمال نازک

ليوان

يک نوع يا تعداد بيشتر از اسيدها مثل: آب ليمو، آب سيب، سرکه

يک نوع يا تعداد بيشتري از بازها مثل: صابون، آب ژاول، آمونياک

کلم قرمز را به‌صورت درشت خرد کنيد، سپس تکه‌هاي کلم قرمز را در غذاساز يا مخلوط‌ کن بريزيد و به آن آب خيلي داغ يا جوش اضافه کنيد، مقدار آب اهميتي ندارد. با روشن کردن مخلوط کن، اجازه دهيد محتويات آن خوب هم زده شود، اگر مخلوط‌کن يا غذاساز نداريد مي‌توانيد اين کار را با خيساندن تکه‌هاي درشت کلم در آب خيلي داغ به‌مدت چند دقيقه انجام دهيد. سپس با دستمال نازک محتويات مخلوط کن را خوب آب‌گيري کنيد. محلول به‌دست آمده همان شناساگر pH شما است که مي‌تواند در برابر بازها آبي‌رنگ و در برابر اسيدها به‌رنگ قرمز تبديل شود. اگر محلول به‌دست آمده خيلي تيره است کمي به آن آب اضافه کنيد (دماي آب مهم نيست) تا با رقيق شدن محلول، رنگ روشن‌تري ظاهر شود. اگر آبي که براي تهيه ي کلم استفاده کرديد خنثي (pH ~ 7) باشد محلولي به‌رنگ ارغواني خواهيد داشت.

مرحله دوم: تهيه‌ي ليوان رنگين‌کماني، با شناساگر pH به‌دست آمده از آب کلم قرمز

محلول به‌دست آمده (شناساگر pH) از مرحله‌ي قبل را داخل ليوان بريزيد، براي تهيه‌ي رنگين‌کمان، لازم است که شما در يک سمت از اين محلول شناساگر، اسيد اضافه کنيد و سمت ديگر شناساگر، از يک محلول بازي استفاده کنيد. براي دقت بيشتر، به‌کمک سرنگ، دو قطره از آب ليمو را با دقت به کف ليوان تزريق کنيد. آن گاه به آرامي دو قطره از يک نوع باز مثل آب ژاول را روي آن بچکانيد. يک رنگين‌کمان در داخل ليوان خواهيد داشت. شما مي‌توانيد انواعي از محلول‌هاي شيميايي اسيدي و بازي را با اين روش، امتحان کنيد و طيفي از تغيير رنگ‌ها را داشته باشيد.

نکته 1: شما مي‌توانيد آب کلم را در يخچال براي چند روز نگه‌داري کنيد، حتي با فريز کردن آن مدت نگه‌داري به ماه‌ها افزايش پيدا مي‌کند. ليوان رنگين‌کمان، به‌مدت يک يا دو روز دوام مي‌آورد و کم‌کم رنگ‌ها تغيير مي‌کنند تا اين که محلول pH ثابتي پيدا کند.

نکته 2: شما مي‌توانيد به‌جاي عصاره کلم قرمز از عصاره‌ي گلبرگ‌هاي گل بنفشه يا گلبرگ‌هاي گل سرخ نيز استفاده کنيد و با انجام اين آزمايش، نتيجه را ببينيد. هم چنين به‌جاي ليوان، مي‌توانيد اين آزمايش را با يک لوله‌ي شيشه‌اي انجام دهيد.