• دو نياز فطري بشر که در نظريه‌هاي روان‌شناسان و پژوهش‌هاي آنان مشاهده مي‌شود، نياز به احساس ارزش‌مندي و احتياج به امنيت است. در اغلب فرهنگ‌هاي بشري، از اوان زندگي کودک، اجتماع به او بايدها و نبايدها را مي‌آموزد. اين آموزش‌ها در مجموع سبب ايجاد «تصوير مثبت از خويشتن» و «احساس ارزش به خويشتن» يا در اصطلاح عزت نفس مي‌شود. براي افزايش عزت نفس مي‌توانيد راه‌هاي زير را به کودکانتان کنيد.
1 علايق و توانايي‌هاي فرزند خود را تشويق کنيد:
همه ما داراي توانايي‌ها و نقاط ضعفي هستيم و کودکان نيز از اين موضع مستثنا نيستند ولي به عنوان يک والد، بايد هر فرد علايق و توانايي‌هاي کودک خود را شناخته و سعي در پرورش اين بخش از استعدادهاي کودک داشته باشد، در نتيجه کودک احساس مي‌کند که در بعضي زمينه‌ها مي‌تواند بهتر باشد يا حداقل به ازاي ساير همسالان خود پيشرفت داشته باشد. دقت داشته باشيد علايق کودکتان را پرورش دهيد نه علايق خودتان را در کودک.
2 از تشويق کردن به دفعات استفاده کنيد:
به شکل‌هاي متفاوت کودک خود را تشويق کنيد. بهتر است تشويق‌ها بلافاصله بعد از مشاهده رفتار متناسب و مقبول وي باشد. تشويق‌ها بايد به شکل‌هاي گوناگون کلامي، فيزيکي (نوازش يا در آغوش کشيدن) و عيني (جايزه‌هاي متناسب با رفتار کودک) صورت گيرند. اين کار نه تنها اعتماد به نفس کودک را افزايش مي‌دهد بلکه نقش زيادي در مثبت کردن ارتباط ميان کودک و والدين نيز ايفا مي‌کند.
3 به موقعيت‌ها و پيشرفت‌هاي معمولي کودک توجه کنيد:
لازم نيست کودک شما حتما کار برجسته و فوق‌العاده‌اي انجام دهد تا به او توجه و در نهايت وي را تشويق کنيد بلکه پيشرفت‌هاي معمولي کودکان نيز نياز به توجه دارند و حس ارزش‌مندي آنها را نسبت به خود تقويت مي‌کند.
4 فرزند خود را در تصميم‌گيري‌ها ترغيب کنيد:
اگر در تمام موارد براي کودک تصميم بگيريد، در آينده قدرت انتخاب نخواهد يافت و هيچ‌گاه احساس موفقيت براي تصميم‌هاي درست و احساس شکست براي انتخاب‌هاي نادرست را تجربه نخواهد کرد. بنابراين بهتر است از همان سال‌هاي اول زندگي مسووليت تصميم‌گيري در موارد کوچک را به کودکان بسپاريم. به عنوان مثال، انتخاب يک پيراهن از ميان دو پيراهني که مادر پيشنهاد مي‌کند. محدودکردن تعداد پيشنهادها نيز اهميت دارد و به تدريج مي‌توان تعداد آنها را افزايش داد.
5 اجازه دهيد فرزندتان گاهي خطر کند:
البته هيچ‌گاه به فرزند خود اجازه شرکت در فعاليت‌هاي خطرناک را ندهيد ولي در بعضي موارد اجازه بدهيد شکست را تجربه کند. به عنوان مثال، کودکي که قصد کمک در کارهاي منزل را دارد اگر موفق باشد او را تشويق کرده و اعتماد به نفس او را تقويت کنيد و اگر از عهده انجام آن برنمي‌آيد، بايد به کودک بياموزيم چگونه با شکست روبه‌رو ‌شود. هميشه بايد تلاشي را که کودک انجام داده تشويق کنيم نه فقط نتيجه عمل او را.
6 از فرزند خود نخواهيد که کامل باشد:
اگر انتظار داشته باشيد کودک شما کامل باشد، علاوه بر اينکه خودتان نااميد خواهيد شد، کودک نيز فکر مي‌کند که هيچ‌گاه نمي‌تواند انتظارات شما را برآورده کند و چون کودکان دوست دارند والدين از آنها راضي باشند، در واقع به اعتماد به نفس آنها آسيب وارد مي‌شود.
7 در توصيف فرزند خود، از مطلق بودن پرهيز کنيد:
از بيان اين جملات اجتناب کنيد: «تو هميشه کارها را اشتباه انجام مي‌دهي، هيچ‌وقت کاري را درست انجام نمي‌دهي، هميشه شلخته هستي و...» با شنيدن اين عبارات، کودک انگيزه خود را براي تغيير از دست مي‌دهد. به جاي اين جملات مي‌توانيد آنچه را که در آن موقعيت مشاهده مي‌کنيد، توصيف نماييد. به عنوان مثال: «امروز بعدازظهر واقعا اتاقت را به هم ريخته بودي» با اين جمله او را شلخته قلمداد نکرده‌ايد.
8 به فرزند خود وعده‌اي ندهيد که نتوانيد به انجام برسانيد:
با بدقولي‌هاي مکرر، کودک احساس مي‌کند به او توجهي نداشته و برايش احترام قايل نيستند. در نتيجه ارزش‌مندي خود را مورد سوال قرار مي‌دهد و عزت نفس وي آسيب مي‌بيند. از طرفي مي‌خواهيد کودک، شما را به عنوان انساني صادق بشناسد تا اين وضعيت به او نيز انتقال يابد. بنابراين پيش از وعده دادن از خود بپرسيد آيا قادر به عمل‌کردن به آن هستيد يا خير.
9 کودک را تشويق کنيد تا به صورت مثبت از خود گويي استفاده کند:
زماني که فرزندتان کار خوبي انجام داد، به او ياد بدهيد جملات مثبتي درباره خود بگويد مانند «چه کار خوبي انجام دادم». «چقدر خوش‌خط تکاليفم را نوشتم» مي‌توانيد اين کار را از طريق الگوبرداري از خودتان به وي آموزش دهيد. به طور مثال خودتان با صداي بلند بگوييد «من فکر مي‌کنم اين ساندويچي که درست کردم خيلي خوشمزه شده است» هرچه اين جملات مثبت درباره خود تکرار شود، کودک آنها را بيشتر باور و احساس مثبت دروني بيشتري پيدا مي‌کند.
www.salamat.com