واژه کاتوليک(Catholic) در لغت به معناى «جامع» يا «عمومى» است و در اصطلاح کاربردهاى مختلفى دارد:
1. مربوط به کليساى عام يا کل جهان مسيحيت، در مقابل کليساهاى محلّى; بدين ترتيب به ايمان همه مسيحيان در همه جا و همهوقت اطلاق مى شود.
2. به معناى «راست باورى»، در مقابل «بدعت» و «دگرانديشى».
3. اين واژه در نوشته هاى تاريخى به معناى کليساى جامعِ مربوط به دوره جدايى کامل کليساهاى شرق و غرب در سال 1054 به کار برده مى شد. پس از آن، کليساى غرب معمولا خود را «کاتوليک» و کليساى شرق خود را «ارتدکس» مى ناميد.
4. از زمان نهضت اصلاح دينى، کليساهاى کاتوليک رم اين اصطلاح را فقط براى خودشان به کار مى برند. انگليکن ها و کاتوليک هاى قديمى اين اصطلاح را دربرگيرنده خودشان، کليساى کاتوليک رم و نيز ارتدکس ها مى دانند، و اعتقاد دارند که اين گروه ها، با هم، نشان دهنده کليساى تجزيه نشده دوره هاى پيشين هستند.
5. امروزه به طور کلّى کاتوليک به مسيحيانى گفته مى شود که مدعى اند داراى سنّت تاريخى و مستمر ايمان و عمل اند، برخلاف پروتستان ها که مى خواهند معيارهاى نهايى شان را از کتاب مقدس و با توجه به تفسيرى مطابق با اصول نهضت اصلاح دينى قرن شانزدهم به دست آورند.
کليساى کاتوليک بر اين عقيده است که گروه هاى ديگر مسيحى که در طول تاريخ پيدا شده اند، از جهت اتّصال به کليساى حوارى يا وفادارى به تفسير راست باورى از ايمان مسيحى با اين کليسا شريک نيستند. ساختار سلسله مراتبى اى که کليسا در طول قرن ها براى حاکميت بر اعضايش و محافظت ايمان از فساد گسترش داده است، ريشه در زمان هاى حوارى و مابعد حوارى دارد ــ زمانى که وظايف و روابط درونى سه مقام اصلى کليسا (اسقف، کشيش و شمّاس) تعيين شد.
پاپ، اسقف رم، به عنوان جانشين پطرس حوارى در رأس اين سلسله مراتب قرار دارد. در واقع، نظر به بيانيه هاى واتيکانى اوّل، کاتوليک ها عقيده دارند که پاپ داراى بالاترين قدرت قانونى در کليساى جامع است و در تعاليم مربوط به ايمان و اخلاقيات مصون از خطاست. حق انتخاب پاپ به عهده شوراى کاردينال هاست.
به لحاظ الهياتى، استنباط کليساى کاتوليک رم از منابع وحى و مجارى فيض با کليساهاى ديگر تفاوت دارد. از زمان نهضت اصلاح دينى، مذهب پروتستان عقيده داشته است که فقط کتاب مقدس مى تواند مبناى ايمان مسيحى و الگوى رفتار مسيحى و حکومت و کليسا باشد. از سوى ديگر، کاتوليک رومى عقيده دارد گرچه کتاب مقدس در قلمرو وحى داراى جايگاه ويژه مرجعيّت است، سنّت نيز کاشفيت دارد و بايد به عنوان يکى از منابع ايمان پذيرفته شود. اختلاف در اين دو تصوّر منجر به شعاير متفاوتى شد. طرفداران نهضت اصلاح دينى با تکيه بر کتاب مقدس عقيده داشتند که تنها دو آيين مقدس يعنى غسل تعميد و عشاى ربانى وجود دارد، زيرا تنها اين دو تا مجوّز کتاب مقدسى دارد. اما کاتوليک ها با تکيه بر سنّت به شعاير هفتگانه قائل بودند که عبارت اند از: غسل تعميد، توبه، عشاى ربّانى، ازدواج، مناصب مقدس، تأييد، تدهين دم مرگ.

منابع:
1. فصلنامه هفت آسمان، شماره نهم و دهم (برگرفته از The Oxford Dictionary of the Christian Church, 1957; Britannica, 1995. ترجمه: احمدرضا مفتاح)