"کانابيس ساتيوا" يا همان گياه شاهدانه قرنها براي مصارف صنعتي و طبي و به خاطر اثرات روانگردان يا برانگيختگي ذهني حاصل از آن كشت ميشده است. ماري جوانا، حشيش و روغن حشيش همگي از گياه كانابيس گرفته ميشوند. نامهاي عاميانه فرآورده هاي كانابيس، ماري جوانا (گراس، علف، بنگ، دوا و...)، حشيش، روغن حشيش (روغن علف، روغن عسل) و، چرس است.

بيش از شصت و يك ماده شيميايي كه "كانابينوييد" ناميده ميشوند، از گياه كانابيس به دست ميآيند. THC (دلتا- ?- تتراهيدروكانابينول)، كانابينوئيد اصلي روان گردان و عامل اصلي بالا رفتن خلق در زمان استعمال ماري جوانا يا حشيش است.

سطح THC موجود در گياه كنفي كه براي مصارف صنعتي كشت ميشود، بسيار ناچيز است.

رشته هاي كنف براي ساختن طناب، پارچه و كاغذ به كار ميروند. دانه هاي آن حاوي مقدار زيادي پروتئين هستند و روغني توليد ميكنند كه داراي ارزش غذايي و صنعتي است.

بسياري از ادعاها در مورد مصارف ماري جوانا در پزشكي از نظر علمي به اثبات نرسيدهاند، اما پژوهش ها نشان ميدهد كه THC و ساير كانابينوئيدهاي خالص مي تواند در برطرف كردن تهوع و استفراغ و افزايش اشتها موثر باشند.

اين خاصيت ميتواند براي افراد مبتلا به ايدز يا كساني كه داروهاي شيمي درماني دريافت مي كنند، موثر باشد. براي پي بردن به ارزش طبي ماري جوانا در تسكين درد، كاهش اسپاسم هاي عضلاني و كنترل برخي انواع صرع نياز به پژوهش هاي بيشتري است.

فراورده هاي کانابيس

"ماري جوانا" جوانه و برگ گياه خشك شده كانابيس است. رنگ آن از سبز مايل به خاكستري تا قهوه اي مايل به سبز متغير بوده و مي تواند حاوي تخم و ساقه باشد.

"حشيش" صمغ متراكم شده و خشك شده گلهاي كانابيس است. رنگ آن از قهوهاي تا سياه متغير است و به صورت قطعهاي به فروش ميرسد.

"روغن حشيش" از راه جوشانيدن گل ها يا صمغ كانابيس در حلال آلي به دست مي آيد و ماده اي چسبنده به رنگ قهوه اي مايل به قرمز يا سبز است. ميزان THC در هريك از گونه هاي كانابيس متفاوت است.

گرچه حشيش عموماً قوي تر از ماري جوانا است ولي روغن حشيش معمولاً قوي ترين شكل موجود است.

ماري جوانا، حشيش يا روغن حشيش گاه با تنباكو مخلوط شده و به شكل سيگار پيچيده مي شود كه به "سيگاري" معروف است و يا اينكه توسط پيپ استعمال مي شود.

نابيس گاه در خوراكي هايي مثل كيك هاي شكلاتي و يا نوشيدني ها به كار مي رود.انواع مصنوعي THC تحت عنوان "مارينول" توليد مي شوند. يك كانابينوئيد مصنوعي (نابيلون) با نام تجارتي "سزامت" به فروش مي رسد. هر دوي اينها براي مبتلايان به سرطان يا ايدز تجويز مي شوند.

كانابيس رايجترين داروي غيرقانوني مورد استفاده در كشورهاي غربي است و مصرف آن در ميان دانشجويان پس از الكل و سيگار قرار دارد.با اين وجود كانابيس اكثراً به صورت گه گاه و براي تفنن استعمال مي شود. ميزان هاي ياد شده در ميان مردان به طور چشمگيري بيشتر از زنان بوده است.

كساني كه با مصرف دارو آشنا هستند و در اين كار حرفه اي شده اند، مي دانند چه زماني مقدار كافي دريافت كرده اند و كي بايد مصرف را متوقف كنند و كنترل بيشتري نيز بر اثرات آن دارند، حال آنكه افراد تازه كار اين توانايي را ندارند.

كانابيس در دوزهاي پايين، ادراك و حس را اندكي مختل ميكند. كساني كه دارو مصرف ميكنند، ميگويند كه صداي موسيقي را بهتر ميشنوند، رنگ ها را درخشان ميبينند و زمان براي آنها طولاني تر ميشود. همچنين ميگويند كه حس چشايي، لامسه و بويايي آنها تقويت شده و از بدن خويش آگاه تر ميشوند. برخي از اين وضع لذت ميبرند، حال آنكه بقيه آن را ناراحت كننده مييابند.

دود كردن مقادير بيشتر ميتواند برخي اثرات مطلوب كانابيس را شدت بخشد، اما احتمال واكنش هاي ناخواسته و نامطلوب بيشتر است.

مصرف بيش از اندازه ميتواند احساس از دست دادن كنترل، گيجي، بي قراري، پارانويا و وحشتزدگي را سبب شود

توهم كاذب (ديدن چيزها و رنگ هايي كه ميدانيد واقعي نيستند) يا توهم واقعي (زماني كه ارتباط شما با واقعيت گسسته مي شود) مي تواند روي دهد.

اثرات فيزيكي كانابيس شامل قرمزي چشمها، خشكي دهان و گلو، تحريك سيستم تنفسي (به دليل دود ناشي از آن) و اتساع برونشها (گشاد شدن راه هاي هوايي) است. اشتها و سرعت ضربان قلب افزايش مي يابد، حال آنكه فشار خون، تعادل و پايداري كاهش مييابد. كانابيس ميتواند سبب خواب آلودگي يا ناآرامي شود و اين بستگي به مقدار داروي دريافت شده و پاسخ فرد بدان دارد.

زماني كه كانابيس به شكل دود استعمال ميشود، اثر آن تقريباً بلافاصله ظاهر ميشود و ميتواند تا چند ساعت باقي بماند و اين بستگي به مقدار داروي دريافتي دارد.

گرچه اثرات دارو فقط براي چند ساعت پس از دود كردن آن دوام دارد، THC در سلول هاي چربي ذخيره شده و طي چند روز يا چند هفته از بدن خارج ميشود و اين بستگي به دفعات مصرف و مقدار دريافتي دارد، به همين دليل است كه تست هاي كانابيس مدت طولاني پس از ناپديد شدن آثار دارو باقي ميمانند.

مسموميت با كانابيس تفكر و حافظه كوتاه مدت را تحت تاثير قرار ميدهد. استعمال كانابيس در مدرسه يا در حين كار ميتواند يادگيري و عملكرد فرد را مختل كند.

فرآورده هاي غيرمجاز كانابيس ممكن است توسط ساير داروها، آفتكش ها يا قارچ هاي سمي آلوده شده باشند.

دوزهاي بالاي كانابيس به ويژه زماني كه بلعيده شوند، ميتوانند روان پريشي ناشي از مسموميت را سبب شوند. علائم آن شامل توهمات ديداري و شنيداري، هذيانهاي پارانوييد، گيجي و فراموشي است. با قطع مصرف كانابيس، اين علائم معمولاً ظرف يك هفته ناپديد ميشوند.

مصرف كانابيس سرعت ضربان قلب را بالا برده و فشار خون را پايين ميورد. در بيماران مبتلا به آنژين صدري و يا ساير بيماري هاي عروق كرونر،خطر حمله قلبي با مصرف كانابيس افزايش مي يابد.

مصرف كانابيس در بارداري ميتواند بر جنينن تاثير بگذارد. تحقيقات نشان ميدهد كه ممكن است بين مصرف كانابيس در بارداري و مشكلات خفيف شناختي در كودكان رابطهاي وجود داشته باشد. دود كانابيس حاوي بسياري از مواد شيميايي است كه در دود سيگار يافت ميشود و براي جنين خطرناك است.

مصرف کانابيس ممکن است اعتياد ايجاد کند. كساني كه كانابيس را به طور منظم مورد استفاده قرار ميدهند، ممکن است، وابستگي خفيف جسمي و يا رواني به آن پيدا كنند.

كساني كه دچار وابستگي رواني هستند، سرخوشي و آرامش ناشي از استعمال دارو را طلب ميكنند. دارو براي آنها بيش از اندازه اهميت مييابد و ممكن است احساس كنند كه بدان نياز دارند و اگر نتوانند آن را به دست آورند، دچار اضطراب ميشوند. مصرف متناوب و طولاني مدت دارو ميتواند به وابستگي جسمي منتهي شود.

علائم ترک ممکن است شامل تحريك پذيري، اضطراب، اختلال گوارشي، بياشتهايي، تعريق و اختلال خواب باشد، اين علائم عموماً براي حدود يك هفته باقي ميمانند، گرچه ممكن است اختلال خواب بيشتر طول بكشد.

دود كانابيس داراي قطران و ساير عوامل سرطانزاي شناخته شده است. كساني كه كانابيس را به صورت تدخين مصرف ميكنند، غالباً افراد تمايل دارند كه دود فيلتر نشده را به درون ششهاينشان بفرستند تا به حداکثر اثر برسند. اين كار خطر سرطان را افزايش مي دهد.

استعمال دود كانابيس موجب تحريك و آسيب سيستم تنفسي ميشود. دود كردن ماريجوانا براي زماني دراز با برونشيت رابطه دارد. يك بررسي تخمين زده است كه سه تا چهار "سيگاري" در روز همان صدمه اي را ايجاد ميكند كه ?? نخ يا بيشتر سيگار معمولي در روز آن را سبب ميشود.

مسموميت مزمن با مصرف كانابيس غالباً انگيزه فرد را براي كار و مطالعه كاهش ميدهد، گرچه اين اثر با قطع مصرف دارو از بين ميرود.

ممكن است رابطهاي ميان مصرف منظم كانابيس و شروع بيماري اسكيزوفرني وجود داشته باشد، اما مشخص نيست كه آيا مصرف كانابيس منجر به بروز علائم مخفي اسكيزوفرني ميشود يا اينكه بروز تدريجي علائم روان پريشي است كه سبب مي شود فرد براي كنار آمدن با علائم بيماري به كانابيس پناه ببرد.

شواهد نشان مي دهد كه مصرف مداوم كانابيس در بيماران مبتلا به اسكيزوفرني علائم روان پريشي را تشديد كرده و دوره بيماري را وخيم تر ميكند.

مصرف طولاني كانابيس در مقادير زياد ميتواند توجه، حافظه و توانايي پردازش اطلاعات پيچيده را براي هفته ها، ماه ها و حتي سالها پس از قطع دارو مختل کند.