رژيم غذايي با کالري منفي(Negative Calorie Diets) يا به عبارت ديگر رژيم حاوي مواد غذايي چربي سوز همواره مورد توجه و صحبت در محافل عمومي، مجلات و سايت هاي مختلف است. هدف از اين مقاله بيان واقعيت علمي و چگونگي اثربخشي اين رژيم ها و مواد غذايي معروف به چربي سوز در کاهش وزن مي باشد.

در حقيقت ادعاي رژيم هاي با کالري منفي و مواد غذايي چربي سوز بر اين اساس است که اين دسته از مواد غذايي ضمن آن که داراي کالري پاييني هستند، در بدن انرژي بيشتري نسبت به آن چه که از مصرف آن ها جذب مي شود، صرف هضم و جذب آن ها گردد. در نتيجه خوردن آن ها نه تنها کالري به بدن اضافه نمي کند، بلکه مقداري انرژي نيز براي متابوليسم آن ها از ذخاير انرژي بدن گرفته مي شود و برخي در ادامه نيز چنين نتيجه گيري کرده اند که هر چه قدر بخواهيد مي توانيد از اين مواد غذايي مصرف کنيد و همچنان وزن خود را کاهش دهيد.

چند مثال هيجان انگيز هم غالبا براي خوانندگان زده مي شود، کرفس و کلم بروکلي از نمونه هاي رايج هستند. مثلا در مورد کرفس گفته مي شود که 40 گرم کرفس 7 کيلوکالري انرژي دارد، در حالي که بدن به 30 کيلوکالري براي هضم و جذب آن نياز دارد، اگر چنين مطلبي درست باشد شما 23 کيلوکالري منفي مصرف مي کنيد و اگر در روز 5 بار مصرف آن را تکرار کنيد، در پايان ماه حدود نيم کيلوگرم وزن کم مي کنيد.

همچنين در مورد کلم بروکلي ذکر شده است که مصرف 100 گرم آن باعث صرف 55 کيلوکالري از بدن براي هضم و جذب آن مي شود و يا در مورد پرتقال گفته مي شود 25 کيلوکالري نهايتا از بدن گرفته مي شود تا اين ميوه مورد استفاده بدن قرار گيرد!!! و يا گريپ فروت را يک کاتاليست سوزاننده ي چربي معرفي کرده و بنابراين مصرف آن را قبل و يا همراه وعده غذايي توصيه مي کنند!!!!

سبزيجات داراي کالري منفي عبارتند از: گل کلم، کرفس، مارچوبه، کلم بروکلي، کلم برگ، بادمجان، هويج، کاسني، شاهي، خيار، رازيانه، کدو، تره فرنگي، کاهو، ترب، فلفل، تربچه، اسفناج، گوجه فرنگي، شلغم، سير، لوبيا سبز و ريواس

اين ايده و تئوري که گستردگي بسياري در سايت هاي اينترنتي، کتاب ها و تبليغات الکترونيک به ويژه از سال 2005 ميلادي پيدا کرده است، در وهله ي اول بسيار جالب و خوشايند به نظر مي آيد، اما آيا اين ايده با فيزيولوژي و عملکرد متابوليکي واقعي بدن هماهنگي دارد؟ آيا خوردن هر چه بيشتر اين مواد غذايي آن طور که ادا مي شود باعث مي گردد تا بدن مانند يک ماشين چربي سوز عمل کند؟ با اين که با يک جستجوي ساده ي "رژيم غذايي با کالري منفي" در اينترنت با انواع بسيار متنوعي از اين رژيم ها مواجه مي شويد، اطلاعات بسيار کمي همراه با اين رژيم ها به ما داده مي شود. در عوض با تبليغات بسيار گوناگون، ذهن شما را همزمان درگير مي کنند، مثل کاهش وزن از طريق هيپنوتيزم و....

در کتاب رژيم غذايي با کالري منفي حدود 100 ماده غذايي با خاصيت فوق براي شما نام برده مي شود که با خوردن آن ها بدون اين که نيازي به ورزش و يا روزه داري و يا تحمل گرسنگي داشته باشيد، مي توانيد در 7 روز 7 کيلوگرم وزن کم کنيد و 3 برابر سريع تر از ساير رژيم ها لاغر شويد، البته اين ليست و کتاب 80 صفحه اي الکترونيک بعد از پرداخت حدود 20 دلار در اختيار شما قرار داده مي شود و غالبا يک حراج چند دلاري نيز در گوشه صفحه شما را به پرداخت اين مبلغ تشويق مي کند!!!

حال بگذاريد با يک عينک علمي که با فيزيولوژي و متابوليسم واقعي بدن منطبق است اين ادعا را بررسي کنيم، زيرا هر ايده و تئوري که در ظاهر به نظر منطقي بيايد، الزاما در بدن ما به همان صورت اتفاق نخواهد افتاد.

اولا، بايد گفت که تاکنون هيچ مطالعه ي علمي چنين تئوري را بررسي نکرده است و به گفته دانشمنداني که بر روي متابوليسم بدن مطالعه مي کنند، در حال حاضر ابزار متابوليکي براي سنجش انرژي مورد نياز براي هضم و جذب مواد غذايي خاص وجود ندارد. به عبارت ديگر هيچ مطالعه تجربي تا امروز انجام نشده که نشان دهد اگر براي مثال مقدار مشخصي شاه توت مصرف کنيد، دقيقا چه مقدار انرژي صرف هضم و جذب آن مي شود. ضمن آن که ميزان مصرف انرژي هضم و جذب مواد غذايي علاوه بر ويژگي هاي خود ماده غذايي به وضعيت متابوليسم فردي، ترکيب غذاي مصرفي در وعده هاي غذايي قبل، شدت فعاليت فيزيکي و سن بستگي دارد، در نتيجه اين مقدار نمي تواند در تمام افراد يکسان باشد.

آن چه مسلم است اين است که تمام مواد غذايي، حتي آن هايي که در فهرست مواد غذايي با کالري منفي ذکر مي شوند، داراي ميزان مشخصي کالري مي باشند و هيچ ماده غذايي را نمي توانيد پيدا کنيد که به هيچ وجه داراي کالري نباشد، زيرا مواد غذايي از نسبت هاي متفاوت کربوهيدرات، پروتئين، چربي و فيبر تشکيل شده اند که يک گرم از آن ها به ترتيب داراي 4، 4، 9 و 2 کيلوکالري هستند.

بنابراين کم کردن وزن به دنبال مصرف مواد غذايي که در فهرست مواد غذايي با انرژي منفي وجود دارند، به جهت آن نيست که اين مواد چربي مي سوزانند، بلکه به علت جايگزين نمودن آن ها با مواد غذايي پُرکالري است. نتايج يک مطالعه نشان داده است که وقتي وعده غذايي با يک سالاد بزرگ 100 کيلوکالري(مرکب از کاهو، گوجه فرنگي، هويج، خيار، کمي سُس بدون چربي و پنير موزارلا) شروع مي شود، ميزان کل انرژي دريافتي در وعده غذايي تا 12 درصد نسبت به زماني که سالاد مصرف نمي شود کاهش مي يابد، ولي اگر وعده غذايي با سالاد کوچک و کم حجم تر ولي 200 کيلوکالري شروع شود، در پايان وعده 8 درصد کالري بيشتري دريافت مي گردد و اگر وعده غذايي با سالاد 400 کيلوکالري شروع شود، انرژي دريافتي در پايان 17 درصد بيشتر است. پس در حقيقت ما به دنبال احساس سيري است که کالري کمتري دريافت مي کنيم و نه به علت اثرات متابوليک مواد غذايي در بدن.

نکته مهم ديگر آن است که تنظيم رژيم غذايي فقط علم محاسبه کالري مواد غذايي نيست. اين اشتباه بزرگي است که رژيم غذايي بيش از محاسبه کالري در موفقيت اجراي بلند مدت رژيم غذايي با کالري منفي، نياز به انجام تحقيقات بيشتري است، اما به هر حال مواد غذايي که در فهرست ذکر شده قرار دارند علاوه بر اين که داراي کالري پاييني هستند، منبع خوبي براي بسياري از ويتامين ها، مواد معدني و فيبر مي باشند. پس اين مواد غذايي، گزينه هاي مناسبي در رژيم کاهش وزن هستند و همين امر خود به عنوان اقدامي مثبت براي يک شروع ايده آل پيرامون کاهش وزن دايمي مي باشد. گرچه ادعاي اثر چربي سوزي که در مورد آن ها القا شده است، پشتوانه علمي ندارد.

ميوه هاي داراي کالري منفي عبارت هستند از: سيب، زغال اخته، گريپ فروت، شاه توت، توت سياه، گلابي، ليمو، پرتقال، هلو، تمشک، توت فرنگي، نارنگي، هندوانه، طالبي، گرمک، انبه، آلو و آناناس

ذکر اين نکته نيز ضرورت دارد که رژيم هاي با کالري منفي فاقد مقدار کافي منابع کلسيم هستند و مقدار پروتئين و چربي آن ها نيز پايين است، بنابراين مصرف چند هفته و يا چند ماه آن ها، بدن را با کمبود مواجه مي کند. از طرف ديگر گر چه کم کردن کالري دريافتي قطعا باعث کاهش وزن مي شود، اما بايد بدانيد که کم کردن بيش از حد انرژي دريافتي، باعث افت متابوليسم بدن و در نتيجه افزايش وزن مي شود.

نکته ديگري که مناسب است در اين جا به آن اشاره شود، اثر گرمازايي مواد غذايي(Thermic effect of food) يا همان انرژي مورد نياز براي متابوليسم چربي ها، کربوهيدارت ها و پروتئين ها است که به طور کلي 10 درصد انرژي مصرفي بدن را تشکيل مي دهند. اين ميزان در چربي ها 3 تا 5 درصد، در کربوهيدرات ها 15 درصد و در پروتئين ها حدود 30 درصد است. براي مثال با مصرف سينه مرغ که حدود 200 کيلوکالري باشد 30 درصد انرژي يا 60 کيلوکالري صرف متابوليسم مي شود و نهايتا 140 کيلوکالري در بدن باقي مي ماند، بنابراين با مصرف منابع پروتئيني کم چرب همراه با منابع موجود در فهرست مواد غذايي با کالري منفي که ارزش ويتامين، مواد معدني و فيبر بالايي دارند، نه تنها مي توانيد اشتهاي خود را کنترل کنيد، بلکه سوخت و ساز بدن خود را در محدوده ي مشخصي مي توانيد افزايش دهيد.