خانواده بسان جامعه كوچكي است كه بايد به مديريت صحيح و اصولي آن توجه داشت. اين مديريت ابعاد مختلف عاطفي، تربيتي، فرهنگي و اجتماعي و البته اقتصادي دارد. شايد شما نيز خانواده هايي را مي شناسيد كه با وجود درآمد معمولي اما در سايه يك مديريت كاملا آگاهانه با برنامه ريزي صحيح علاوه بر تأمين نيازهاي روزانه زندگي بخشي از درآمد خود را نيز پس انداز مي كنند.
چگونه مي توان به مديريت اصولي هزينه ها در خانواده دست يافت؟
برخي از كارشناسان عدم رقابت در مسير چشم و همچشمي ها، اعتدال در هزينه كردها و تشريك مساعي والدين، چگونگي هزينه ها را مهمترين راهكارهاي دست يابي به اين نوع مديريت عنوان مي كنند.
هنوز تا زمان مراسم سالگرد ازدواجتان دو هفته وقت باقي است. زن اصرار بر تغيير دكوراسيون خانه با تعويض مبلمان، فرش، پرده ها و دوتابلوي كوبيده بر سينه ديوار را دارد. مرد مي انديشد كه اگر مبلغ وام دوميليوني خود همراه با پول ساعت ها مسافركشي در وقت اضافه و صرفه جويي در خريدهاي روزانه را كنار هم قرار دهد تازه مي تواند بخشي از وسايل پيش بيني شده براي برگزاري جشن باشكوه سالگرد ازدواجشان را تهيه كند. زن اصرار مي ورزد و مرد مي كوشد او را به آن چه هست قانع كند. هنوز دوسال از تشكيل زندگي مشتركشان نمي گذرد كه به تدريج روي به هم ترش مي كنند و چهره در هم مي كشند!
جلوگيري از ريخت و پاش
بي توجهي به مديريت صحيح هزينه ها در خانواده گاهي بحران ساز مي شود به گونه اي كه كانون گرم خانواده را به فروپاشي تهديد مي كند.
مهناز غلامي كه خود را 44ساله و داراي سه فرزند معرفي مي كند، مي گويد كه بيشتر اوقات خود را در خانه مي گذراند. وي درباره چگونگي اداره هزينه هاي زندگي معتقد است كه براي مديريت هزينه ها بايد يك تقسيم بندي صحيح و اصولي داشته باشيم. پيش از خريدهاي آن چناني بايد هزينه هاي ضروري و نيازهاي روزانه، اجاره مسكن، اقساط احتمالي را از درآمد ماهانه جدا كرد و براي باقيمانده درآمد درباره پس انداز و خرج هاي نابهنگام برنامه ريزي كرد. وي مي گويد: «مديريت اقتصادي خانواده را بايد به زنان سپرد. چون آنها به هنگام خريد اولويت بندي كرده و به مرغوبيت جنس و كالا توجه بيشتري دارند. در خريد حوصله بيشتري به خرج مي دهند.»
در يكي از مراكز مطرح خريد سوژه گزارش را پيگيري مي كنم. فروشنده مغازه مانتوفروشي با تأكيد بر اين كه به دليل نوع شغل خود با مشتريان خانم بيشتر سروكار دارد و تا حدودي روحيه آنها را مي شناسد، معتقد است كه هزينه هاي زندگي را بايد مرد خانه اداره كند. چون بودجه اصلي را او به خانه مي آورد و بهتر مي تواند برنامه ريزي كند. وي مي گويد كه برخي از زنان با پيروي از يك اخلاق ناپسند و براساس چشم و هم چشمي خريد كنند و به جاي هزينه كردن روي مسائلي مثل آموزش هاي فرهنگي و اجتماعي، فقط به زرق و برق و تجملات بها مي دهند.» وي مي گويد كه هفته گذشته يك مشتري به مغازه اش مراجعه كرد و با اظهار ناراحتي از اينكه مانتويي را كه دو سه هفته قبل خريده رنگش از مد افتاده، دوباره درخواست مانتويي جديد با رنگ جديدتر را داشت.
يكي ديگر از همكاران او كه گفت وگوي ما را مي شنود برخلاف نظر دوست خود با اشاره به اين كه همه خانمها اين طور فكر نمي كنند مي گويد: «برخي خانمها وقت بيشتري دارند و برخي ديگر درگيري فكري كمتري در بيرون از خانه دارند بنابراين بهتر مي توانند هزينه هاي زندگي را مديريت كنند، البته بخشي از هزينه ها هم برعهده مرد خانه است ولي خانمها راحت تر ميتوانند تصميم گيري و خريد كنند.» وي معتقد است به شخصيت زنان هم بستگي دارد كه تا چه حد شرايط همسرشان را درك كنند و مي گويد: «اگر زن قانع باشد آن مرد حتماً در زندگي موفق خواهد شد.»
اعظم افتخاري كه در آستانه تشكيل زندگي مشترك قرار دارد و در يك موسسه آموزش زبان تدريس مي كند، مي گويد: «اين كه مديريت هزينه هاي زندگي با مرد باشد يا زن، خيلي فرق نمي كند. بنابراين مهم اين است كه در زندگي براساس اولويت ها هزينه كنيم. البته مشكلات اقتصادي هم زياد است ولي با يك برنامه ريزي دقيق مي توان زندگي آرام و بي استرسي را شروع كرد.»
وي با اشاره به اين كه مرد و زن بايد براي اداره بهتر زندگي با يكديگر مشورت كنند مي گويد: «چه اشكالي دارد مثلا به جاي اين كه اول زندگي براي تهيه مبلمان، لوستر يا تلويزيون بزرگ چند ميليون هزينه كنيم، در امر مسكن سرمايه گذاري داشته باشيم تا بتوانيم بعداز چند سال هزينه اجاره خانه را از سبد زندگي خارج كنيم؟»
درك اولويت هاي زندگي
بسياري از خانواده ها به دليل عدم مديريت اقتصادي در داخل و خارج خانوار، با مشكلات مالي وحتي خانوادگي روبه رو مي شوند و اين درحالي است كه تحقيقات آماري نشان مي دهد با مديريت اقتصادي در خانواده بيش از 50 درصد مشكلات مالي را مي توان كاهش داد.
ابوالفضل نظري خود را كارمند يك شركت معرفي مي كند كه 15 سال از زندگي مشترك او مي گذرد. مي گويد: « مديريت صحيح هزينه حتي از ميزان درآمد خانواده هم مهمتر است. دربرخي خانواده هايي كه درآمدي بالاتر از هزينه هاي جاري دارند مديريت كمتر به چشم مي آيد و به عبارتي اسراف صورت مي گيرد. اما بي ترديد مديريت صحيح در هزينه، نظم اقتصادي و سلامت خانواده را تضمين مي كند.» وي مي گويد: «تنظيم درآمد خانواده با سبد خانوار را كه شامل غذا، پوشاك، تحصيل، مسكن، بهداشت، مسافرت، پس انداز، مي شود مديريت هزينه خانواده مي نامند، البته در شكل فني تر جامعه كه مرد بعنوان مسئول درآمدزايي يا نان آور خانواده بود، مديريت هزينه هم برعهده او بود. اما باافزايش حضور بانوان در جامعه و فعاليت آنها در علم آموزي و مشاركت در عرصه هاي اقتصادي جامعه و همچنين افزايش هزينه هاي زندگي، مديريت هزينه ها بايد هدفمند كرد به صورتي كه مهم اين نيست كه زن يا مرد كداميك مسئول مديريت هزينه هاي زندگي باشد، مهم اين است كه درك متقابلي از اولويت هاي زندگي داشته باشند و تفاهم لازم را براي تخصيص ميزان درآمد به هزينه هاي سبد خانوار را داشته باشند.»
چشم و همچشمي ها و پرواز قيمت ها
هر خانواده، سازمان و بنگاه اقتصادي كوچكي است كه نياز به مديريت بر منابع دارد كه در بخش مديريت اقتصادي به شرايط عادي، غيرعادي و بحراني تقسيم مي شود. درهر مجموعه براي رسيدن به اهداف مشخص شده، ضرورت برنامه ريزي دقيق و منظم به خوبي احساس مي شود و خانواده نيز به عنوان مجموعه اي متشكل از والدين و فرزندان با نيازهاي متعدد و متنوع نياز به برنامه ريزي و مديريت بويژه در عرصه اقتصادي براي اداره و مديريت صحيح در آن دارد. عفت شريعتي نماينده مردم مشهد و نايب رئيس كميسيون اجتماعي در گفت وگو با سرويس گزارش روز كيهان در تعريف مديريت هزينه در خانواده به تعريف مديريت هزينه در علم اقتصاد يعني بهترين بهره وري با حداقل امكانات مي گويد: «در اين كه كداميك از ما هزينه ها را مديريت كنيم، حرفي نيست بلكه عملكردمان بايد براي افزايش بهره وري و آرامش خاطر در زندگي باشد.»
وي با طرح اين سؤال كه آيا مديريت خانواده و بهره وري از امكانات مستلزم اين است كه ما خريدار بي رويه كالاها باشيم، ادامه مي دهد: «در زندگي بايد بر مبناي نيازهاي ضروري خود برنامه ريزي كنيم و مسئله نگران كننده اين است كه كالاهايي در سبد هزينه خانوار است كه هيچ ضرورتي ندارد و اين كالاها روي تفنن، چشم و هم چشمي و تحت تأثير زرق و برقها جايگزين شده و كل درآمد خانواده را تحت تأثير قرار داده و نوآوري و شكوفايي بايد خود را در اين گونه موارد هم نشان دهد.»
گام زدن در مسير مديريت صحيح
برنامه ريزي به عنوان نخستين گام در اجراي درست مديريت اقتصادي خانواده است. به اين معني كه چه چيزهايي را چگونه براي دست يافتن به چه هدفي، چه موقع و كجا هزينه كنيم، هرگاه تصميم گيرندگان يك خانواده به اين سؤالات ساده پاسخهاي مناسب دهند، منابع دخل و خرج بهتر شناسايي شده و نيازهاي مادي پاسخ داده مي شود. حسن ضابطي روانشناس در تعريف مديريت هزينه به تنظيم ساز و كار دخل و خرج در منزل اشاره مي كند و معتقد است: «مديريت هزينه را از دو ديدگاه سنتي و مدرن مي توان مورد بررسي قرار داد. در مدل سنتي مديريت هزينه ها برعهده خانمهاست ولي الان قطعاً نمي توان گفت مديريت در دست خانمها نيست و برعهده آقايان است، چون مديريت پيچيده تر شده است.»
وي مي گويد: «در گذشته مردان شاغل و اغلب زنان خانه دار و فقط تعداد معدودي شاغل بودند ولي الان حجم عمده اي از كارگران و كارمندان را زنان تشكيل مي دهند و اين بدان معناست كه زنان بيشتر در دخل و خرج و هزينه هاي جاري جامعه حضور دارند و اعضاي خانواده كه به نوعي تا ديروز در خانواده بودند و هزينه را فقط مديريت مي كردند، الان خود تا حدودي ايجاد درآمد مي كنند. بنابراين مديريت در خانواده را مي توان يك مدل مشاركتي دانست، چرا كه بعضي از تصميماتي كه براي هزينه در خانواده اتخاذ مي شود با هم فكري بيشتر و سنجيده تر صورت مي گيرد.»
وي مي گويد كه در مدل مشاركتي با توجه به اين كه هر دو نفر مي دانند كسب درآمد مشكل است، به اين سمت مي روند كه معقولانه تر هزينه كنند تا بهترين نتيجه حاصل شود.
به اعتقاد كارشناسان، اقتصاد خانواده و مديريت هزينه همواره در خانواده ها وجود داشته و در شرايط اجتماعي، اقتصادي هر دوره، شكل خاصي به خود گرفته است، اما آنچه كه به گونه اي روزافزون اهميت يافته شكل نوين اين اقتصاد و مديريت در خانواده است كه در چارچوب زندگي صنعتي تكامل و گسترش مي يابد. نكته مهم اين است كه نظام اقتصادي خانواده به گونه اي تكوين يابد تا بتواند به نيازهاي افراد خانواده كه پيوسته گسترش مي يابد و پيچيده تر مي شود، پاسخ گويد.
دكتر شهلا ميرزايي پور جامعه شناس و كارشناس مديريت با تأكيد بر اين نكته كه والدين بايد مديريت عاطفي، رواني و اجتماعي را براي ايجاد روابط دوستانه و رسيدن به تكامل اعضاي خانواده برعهده گيرند و اعمال كنند خاطرنشان مي كند: «در بحث اداره هزينه هاي زندگي و ايجاد تعادل بين دخل و خرج خانواده نيز نياز به مديريت است و اهميت منابع اقتصادي در خانواده تا آنجاست كه مديريت صحيح در اين بخش مي تواند منجر به تحكيم بنيان خانواده و كاهش تنش ها و مشكلات خانوادگي شود.» وي در پاسخ به اين سؤال كه مديريت مالي خانواده با چه كسي بايد باشد، مي گويد: «معمولا مشاركت پدر و مادر در اين امر منجر به موفقيت در امور مالي و كاهش مشكلات اقتصادي مي شود، اما در عين حال كارشناسان اقتصادي اعتقاد دارند كه زنان به دليل دقت نظر در اداره امور مالي خانواده، از موفقيت بيشتري برخوردارند.»
قناعت، راهكار كاهش اضطراب در خانواده
در اين نكته شكي نيست، آن چه كه موجب آسايش و راحتي جسم و روح انساني است قناعت و بي توجهي به امور دنياست و فردي هم كه داراي مناعت طبع و عزت نفس است، نزد همگان عزيز و سربلند است.
حجت الاسلام منصوري محقق و نويسنده با اشاره به تأثيرگذاري قناعت بر امور زندگي و نقش غيرقابل انكار آن در بهبود روابط اجتماعي و اقتصادي و كاهش اضطراب ها و استرس ها و البته اختلافات خانوادگي مي گويد: «آيات بسياري در قرآن مجيد بر ضرورت اعتدال و ميانه روي در حوزه هاي مختلف تأكيد مي كند. از جمله اين حوزه ها، اقتصاد و اعتدال در چگونگي هزينه كردها است.»
اين محقق و نويسنده تأكيد مي كند در آياتي كه به اصول اقتصادي جامعه مي پردازد اصل نخست بر ميانه روي و اعتدال است.
وي در ادامه مي گويد: «در خانواده و مديريت دخل و خرج نيز اصل را بايد قناعت قرارداد و به مقداري كه درآمد وجود دارد، هزينه كرد. درآمد اگر كم يا زياد باشد فرقي نمي كند، هزينه بايد به گونه اي تنظيم شود كه محيط خانه به دور از هرگونه اضطراب و تشويش روحي و رواني باشد و آرامش خانه برهم نخورد.»
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید