اين بيماري از طريق هوا پخش مي شود ولي حتماً بايد تماس نزديک با فرد مبتلا به سل وجود داشته باشد؛

به محض اينکه مطلع شديد که آلوده به HIV شده ايد بايد تست پوستي سل را انجام دهيد، لذا حتماً جهت انجام اين تست به پزشک خود مراجعه نمايبد؛

داروهاي ضد سل، موجب درمان و پيشگيري از سرايت بيماري مي شود.

بيماري سل چيست؟
ميکروبي که باعث بيماري سل مي شود، مايکوباکتريوم توبرکلوزيس نام دارد؛ سل اکثرموارد ريه ها را گرفتار مي سازد ولي مي تواند ساير اعضاي ديگر بدن را هم مبتلا کند. ميکروب ممکن است بصورت نهفته و يا بصورت فعال باشد.

نهفته يعني ميکروب در بدن فرد وجود دارد ولي باعث بيماري نشده است. اگر شما داراي سل نهفته باشيد، علايم سل را نخواهيد داشت و نمي توانيد بيماري را به فرد ديگري منتقل نماييد ولي درصورتيکه آلوده به HIV باشيد، ويروس، سيستم ايمني شما را به حدي تضعيف مي کند که بدن نمي تواند در مقابل ميکروب مقاومت نمايد بنابر اين ميکروب سل شروع به تکثيرورشد کرده و موجب سل فعال مي شود (که بيماري سل نيز ناميده مي شود).

درفرد آلوده به HIV؛ ابتلا ريه ها و يا هر عضو ديگري به سلِ فعال ، يکي از نشانه هاي ورود به مرحله بيماري ايدز است.

ميکروب سل چگونه سرايت پيدا مي کند؟
اين بيماري از طريق هوا به ساير افراد منتقل مي شود. هنگاميکه شخصي که بيماري سل ريوي و يا گلو دارد، عطسه يا سرفه بکند و يا آواز بخواند قطره هاي خيلي کوچک که حاوي ميکروب سل است در هوا پراکنده مي شود، شخص ديگري که همان هواي حاوي ميکروب را تنفس کند ممکن است مبتلا به بيماري سل شود.

بيماري سل در تماس طولاني و نزديک منتقل مي شود، لذا افرادي که هر روز با بيمارمبتلا به سل در تماس هستند مانند افراد خانواده، دوستان وهمکاران در معرض خطر بيشتري قرار دارند.

بيماري سل از طريق دست دادن، استفاده از دستشويي و يا قاشق و ظرف مشترک پخش نمي شود.

چگونه مي توان ازابتلا به بيماري سل پيشگيري کرد؟
برخي از مشاغل که بيشتر در تماس با مبتلا يان به سل هستند بيشتر در معرض خطر ابتلا به بيماري سل مي باشند، مثل افرادي که در بيمارستان و درمانگاه يا زندان و يا خانه فقرا براي افراد بي سرپناه کار مي کنند. شما و پزشکتان بايد باهم تصميم بگيريد که آيا به صلاحتان است که در چنين محيطي کار بکنيد يا خير.

چنانچه در شرايطي قرار داريد که خطر ابتلاي سل به ميزان بيشتري شما را تهديد مي کند حتماً بايد آزمايش بيماري سل بيش از سالي يک بار برايتان انجام بگيرد.

چنانچه برايتان مقدور است سعي کنيد از شخصي که بيماري سل فعال دارد ولي داروهايش را مصرف نمي کند و يا اينکه تازه شروع به خوردن دارو کرده است دوري کنيد. فردي که به مدت چندين هفته داروهايش را مصرف کرده است طبيعتاً ديگر بيماري سل را منتشر نمي کند و پزشک به وي خواهد گفت که چه موقع همراهان وي را خطر ابتلا تهديد نمي کند.

اگر بر حسب اتفاق با چنين فردي در تماس قرار داشتيد، حتي اگر جواب تست سل برايتان منفي بوده است، فوراً به دکتر مراجعه تا در صورت لزوم برايتان دارو ضد سل ( جهت پيشگيري) شروع کند.

چگونه مي فهميم که مبتلا به سل فعال هستيم؟
علامتهاي اين بيماري بستگي به اين دارد که ميکروب به کدام عضو حمله کرده است. معمولاً ميکروب سل ريه ها را درگير مي کند وعلامت هاي سل ريوي شامل:
* سرفه شديد بيش از ۳ هفته ،
* درد قفسه سينه ،
* خلط خوني

سايرعلايم عبارتند از:
* ضعف يا خستگي زياد،
* کاهش وزن،
* از دست دادن اشتها
* تب
* لرز و
* عرق شبانه

آيا بيماري سل فقط ريه ها را مبتلا مي سازد؟
خير، هرچند بيماري سل فعال اغلب ريه ها را درگير مي کند ولي اعضاي ديگر بدن راهم مي تواند مبتلا سازد، از جمله کليه ها و ستون مهره ها.

فردي که مبتلا به سل ريوي و يا سل حنجره نباشد معمولاً نمي تواند اين بيماري را به ساير افراد منتقل کند.

آيا فردي که HIV مثبت است بيشتر در خطر ابتلا به بيماري سل است؟
بله، احتمال فعال شدن سل نهفته در بدن فرد HIV مثبت زياد است، به دليل اينکه سيستم دفاعي بدن در چنين شخصي ضعيف است بنابراين بدن نمي تواند با ميکروب جديد به خوبي مبارزه کند.

آيا اگر من HIV مثبت باشم؛ بايد آزمايش بيماري سل را انجام بدهم؟
بله، چنانچه سابقه ابتلا به بيماري سل و يا سابقه آزمايش پوستي ( PPD ) مثبت سل را نداريد، حتماً جهت انجام آزمايش پوستي به پزشک و يا مراکز بهداشتي درماني مراجعه کنيد.

جهت انجام اين آزمايش، مايعي به نام توبرکولين به زير پوستتان در ناحيه ساعد تزريق مي شود. بعد از ۲ تا ۳ روز بايد مجدداً به دکتر مراجعه کنيد، پرستار و يا دکتر به محل تزريق نگاه کرده و مشخص خواهد کرد که نتيجه آزمايش مثبت يا منفي بوده است.

اگر جواب آزمايش مثبت باشد معمولاً به دليل سل نهفته است؛ ولي با اين وجود ممکن است هنوز نياز به آزمايشهاي بيشتري داشته باشيد تا مشخص شود آيا مبتلا به بيماري سل (سل فعال) هستيد يا خير. اين آزمايش ها شامل عکس ريه ها و آزمايش خلط مي باشد، چون ميکروب سل به اعضاي ديگر بدن هم ممکن است حمله کند لذا گاهي ممکن است آزمايشهاي بيشتري هم در خواست شود.

اگر جواب آزمايش منفي باشد؛ حداقل سالي يک بار آزمايش بيماري سل را بايد تکرارکنيد وهميشه از دکتر خود در مورد احتمال ابتلا به سل بپرسيد.

اگر مادر HIV مثبتي هستيد که فرزندتان بعد از اينکه HIV مثبت شديد بدنيا آمده است؛ حتماً فرزندتان در سن ۹ تا ۱۲ ماهگي بايد آزمايش سل بدهد.

اگرمن مبتلا به سل نهفته باشم؛ آيا با دارو مي توان از پيشرفت و تبديل شدن آن به بيماري سل فعال جلوگيري کرد؟

بله، داروي ايزونيازيد ازتبديل شدن سل نهفته به بيماري سل فعال جلوگيري مي کند. براي افرادي که HIV مثبت هستند همراه ايزونيازيد، ويتامين ب ۶ هم تجويز مي شود که از صدمه دستگاه عصبي پيشگيري مي کند.

به محض اينکه متوجه شديد HIV مثبت هستيد آزمايش سل بدهيد.

در صورتيکه نتيجه آزمايش مثبت بود (ولي سل فعال نداشتيد)؛ احتمال زياد پزشک براي مدت حداقل ۱۲ ماه جهت جلوگيري ازتبديل شدن سل نهفته به بيماري سل فعال داروي ايزونيازيد برايتان تجويز خواهد کرد. اين مدت به اين دليل طولاني است که ميکروب هاي سل به آهستگي از بين مي روند. داروها را دقيقاٌ طبق دستور پزشک استفاده کنيد .

اگر حامله هستيد احتمالاً بازهم دکتر برايتان ايزونيازيد تجويز خواهد کرد (ولي معمولاً توصيه خواهد کرد که بعد از ۳ ماهگي شروع به مصرف بکنيد).

چنانچه ميکروب سل با داروي ايزونيازيد از بين نرفت دکتر داروي ديگري (احتمالاًريفامپين) جهت پيشگيري از سل فعال تجويز خواهد کرد.

اگر من مبتلا به بيماري سل فعال باشم، آيا بهبود پيدا خواهم کرد؟
بله ؛ داروهاي ضد سل در بدن اشخاص HIV مثبت بخوبي بدن اشخاص بدون HIV عمل مي کند .

داروهاي متعددي براي درمان سل فعال وجود دارد و درچند هفته اول ممکن است چند داروي مختلف بطور همزمان برايتان تجويز شود که بعد از چند هفته علايم بيماري ناپديد مي شوند ولي به خاطر داشته باشيد که ميکروب بيماري سل خيلي آهسته از بين مي رود بنابراين حتماً داروهايتان راهمان طوريکه د کتر دستور داده است مصرف کنيد (يعني به همان مقدارو در همان زمان (ساعت) و طول مدتي که توسط پزشک مشخص کرده داروها را مصرف کنيد).

آيا بيماري سل از من به ديگران سرايت مي کند؟
بله ، اگرمبتلا به بيماري سل ريوي و يا سل گلو باشيد احتمالاً مي توانيد بيماري را به ديگران منتقل کنيد.

بنابربه مدت چند هفته بايد درمنزل بمانيد و از حضوردرمحل کار و يا مدرسه خودداري کرده و استراحت کنيد.
بعد از چند هفته از شروع مصرف داروها ديگر خطر سرايت وجود ندارد ولي بايد حداقل ۶ تا ۹ ماه ديگر هم به مصرف داروهايتان ادامه بدهيد تا بيماري بطور کامل درمان شود.

معمولاً پزشک به شما خواهد گفت که چه زماني مي توانيد به محل کار و يا مدرسه برگرديد.

داروهاي ضد سل موجي ضعف وبي حال نمي شود همچنين برقدرت کار کردن و همينطور توانايي جنسي شما اثر بدي نخواهد داشت.

من براي بيماري ايدز داوري “پروتئاز اينهيبيتور” مصرف مي کنم؛ آيا مي توانم داروي ضد سل را هم بطور هم زمان بخورم؟

بله مي توانيد بطورهم زمان مصرف کنيد، ولي بايد بدانيد که اين دو دارو ممکن است روي يکديگر اثر داشته باشند بنابراين انتخاب ترکيب دارويي براي شما برعهده پزشک خواهد بود.

بيماري سل مقاوم به درمان چيست؟
وقتيکه ميکروب سل با داروي خاصي از بين نرود به آن ميکروب مقاوم مي گويند.

سل زماني مقاوم به درمان مي شود که بيمار داروهايش را به مدت کافي و يا به ميزان کافي مصرف نکرده است.

بنابراين هميشه دقيقاً طبق دستورپزشک داروهايتان را مصرف کنيد.

بيماران مبتلا به سل مقاوم به درمان مي توانند بيماري خود را به ديگران پخش کنند.

سل مقاوم به درمان معمولاً در بيماراني ديده مي شود که در مناطقي که شيوع سل زياد است زندگي مي کنند مانند:

آفريقا، آسياي جنوب شرقي و آمريکاي لاتين.

قتي که تعداد زيادي از داروها نتوانند بيماري سل را درمان کنند، ميکروب سل داراي “مقاومت چند دارويي ” (MDR TB) است.چنين بيماراني بايد حتماً به پزشکاني مراجعه کنند که در امر معالجه مقاومت چند دارويي تبحر خاص دارند و قادرند بهترين گروه دارويي را براي مبارزه با ميکروب توصيه کنند.


منابع:

* CDC Division of HIV/AIDS Prevention Internet
Address: http://www.cdc.gov/hiv

مترجم:دکتر فاطمه مالکيان
ويراستار:دکتر ليلا ميرحقاني