Leishmaniasis
سالک و پشه خاکي

سالک يا ليشمانيوز يک عفونت انگلي پوست است که توسط پشه ي خاکي منتقل ميشود و ايجاد ضايعه پوستي مي کند.

اين بيماري در مناطق مختلف کشور وجود دارد و از سال 68 تاکنون تعداد مبتلايان به آن سير صعودي داشته و افزايش چشمگيري را نشان داده است.

آلوده ترين استانها بر اساس آمار، استانهاي اصفهان و هرمزگان بوده اند و نوع سالک شهري عمدتا در تهران، مشهد، شيراز، نيشابور و کرمان و نوع سالک روستايي در نقاطي از استان اصفهان، جنوب استان فارس، خراسان، مازندران، خوزستان، ايلام، بوشهر و هرمزگان وجود دارد.

دکتر مرداني، متخصص بيماري هاي عفوني در گفتگو با جامجم مي گويد: ناقل اين بيماري پشه ي ريزي به نام پشه خاکي يا فلبوتوموس است که 2 تا 3 ميليمتر اندازه دارد. پشه خاکي ماده خونخوار است و از بدن انسان و بعضي از حيوانات تغذيه مي کند. پشه خاکي ماده معمولا هر 5 روز يک بار خونخواري مي کند و آلوده مي شود و پس از حدود 10 روز ميتواند آلودگي يا به عبارتي عامل بيماري را به فرد ديگري منتقل کند.

وي مي افزايد: پشه خاکي معمولا در شب خونخواري مي کند و روزها را در جاهاي تاريک و مرطوب اماکن انساني يا حيواني استراحت مي کند. طول عمر پشه خاکي بالغ حدود يک ماه است.

مخزن بيماري در نوع روستايي يا مرطوب، عمدتا جوندگان (موش) است و در نوع احشايي، انسان مخزن است که البته بسته به نوع آن متفاوت خواهد بود به عنوان مثال در نوع هندي انسان و در نوع مديترانه اي از جمله ايران؛ سگ و سگسانان مخزن اصلي بيماري هستند.

با انجام اقدامات مراقبتي، مراجعه ي به موقع و سريع و درمان بيماري مي توان از عوارض اين بيماري پيشگيري کرد
اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي ادامه ميدهد: پشه هاي خاکي پس از گزش افراد مبتلا به سالک يا جوندگان مبتلا، آلوده ميشوند و در گزشهاي بعدي موجب انتقال انگل به افراد سالم مي شود.

معمولا پس از چند روز تا چند ماه محل گزش، مختصري قرمز و سپس متورم و حالت جوش مانند ميشود و به تدريج از وسط زخمي ايجاد ميشود و اطراف آن قرمز مي شود. ممکن است اين ضايعه خشک يا داراي ترشح باشد.

رئيس بخش عفوني بيمارستان لقمان حکيم معتقد است محل زخم سالک پس از بهبودي ايجاد بدشکلي به خصوص در صورت مي کند و مي گويد: همچنين عفونت محل زخم با ساير ميکروب ها گاهي منجر به عوارض شديد مي شود.

بعضي مواقع نيز سالک در اعضاي حساس مثل بيني، پلک و گوش موجب سوراخشدگي و تغيير شکل قابل توجه آن ها مي شود. البته ورود بيماري سالک در هر منطقه موجب ابتلاي بسياري از افراد به خصوص کودکان مي شود.

 دکتر مرداني درباره درمان اين بيماري مي گويد: با انجام اقدامات مراقبتي، مراجعه ي به موقع و سريع و درمان بيماري مي توان از عوارض اين بيماري پيشگيري کرد. به شرط آن که درمان منظم، کامل و به مدت کافي باشد. درمان ناقص موجب مقاوم شدن انگل و شدت عوارض ميشود. بهبودي کامل بيمار به همکاري خوب و مراجعه منظم بيمار به مرکز درمانکننده بستگي دارد.

وي اعتقاد دارد که درمان منظم و به مدت لازم موجب از بين رفتن انگل در زخم و بهبودي مي شود و مانع از انتقال بيماري به ديگران مي شود و مي تواند از گزش پشه و پوشاندن دائمي زخم پيشگيري کند.

ساير اقدامات لازم شامل استفاده از دورکننده هاي حشرات در اطراف زخم، اسپري حشرهکش داخل خانه، استفاده از پشه بند آغشته به سم به خصوص در زمان غروب و طلوع خورشيد، نصب توري در پنجره ها، استفاده از پرده هاي آغشته به سم در مقابل پنجره ها و درهاي ورودي، معدوم و مدفون کردن صحيح زباله ها و نخاله هاي ساختماني و بهسازي محيط است.

امير بامه