در حالي كه وارد هزاره جديد شده ايم، ويروس از بين برنده سيستم ايمني بدن انسان يا همان HIV به ايفاي نقشي بـرجستـه در بـه خـطر انـداختـن سـلامتي بشر در سراسر جهان ادامه مي دهد. آمـارهـاي ارائـه شـده اخـير از سوي سـازمـان مـلل نـشان مي دهـد كه تقريباً 34 ميليون نفـر از مردم جهان به اين بيماري مبتلا هستند و هر ساله تعـداد 5.6 ميليون نفر به اين تعداد افزوده مي گردد. فاجعه انساني مربوط به ايدز بي مانند است.
بيشتر موارد راه هاي انتقال ويروس HIV مي تـواند بـه طرق مخـتلف بـه رفـتـار بشر مربوط گردد؛ مانند مواد مخدر و فعاليت هاي جنسي. در حالي كـه ايـن گونه رفتارها در بـرخي از جوامع رواج بسياري يافته است، اغلب آنها را مي تـوان بــا آموزش و مشاوره منـاسب تـغيـير داد يا اصـلاح نـمـود. چـندين كشور از قبيل تايلند و اوگاندا توانسته اند با سعي بسيار در اين زمينه، با موفقيت ميـزان انتشار ايــن بـيـماري را كاهش دهند.
اســتفــاده از وسايل پيشگيري، اعمال جنسي ايمن و پرهيز از رفتارهاي پـرخــطر ديـگر، «استانداردهاي طلايي» راهبردهاي پيشگيري از ايدز محسوب مي شـوند
در كشـور آمـريـكا بـا ايـن كه رفتارهاي مخاطره انگيز در برخي از گروه ها هـمانـنـد مــردان همجنس گرا به طور قابل توجـهـي كـاهش يـافـتـه اسـت، گزارش هاي اخير حاكي از طغيان مجدد اين بيماري مي باشند. اين تجديد فعاليت قطعاً به صـورت چند عاملي بوده و بخشي از آن به دليل حمايت عمومي و سياسي متزلزل مي باشـد. روش هـاي مـبـارزاتي عـمــده براي تغيير دادن رفتارها در طول زمان داراي نتايجي متغير و متناقض بوده است. به علاوه توان بالقوه پزشكان ( يا متخصصان باليني ) در جهت تأثير گذاري بر اعمال و رفـتار بـيـماران، متأسفانه عمدتاً فراموش شده است. برخلاف كشيدن سيگار، مشاوره و اطلاع رساني درباره پيشـگيـري از ايـدز در كـمـتـر از يـك درصـد مـوارد مـراجعه بـيـماران بـه پـزشـك عـمومي خـود ارائـه مي گردد. در نهايت، دستيابي علم پزشكي به معالجات جديد، كه باعث حفظ جان و سلامتي و جلوگيري از ابتلا به بسياري از بيماري هاي ويروسي مي شود نـيـز مـمـكن اسـت تـرس از دچـار شـدن به ايدز را كاهش دهد. متـأسـفانه اين روش هاي درماني براي همه جواب نداده، انجامشان مشكل بوده و منوط به داشتن پتانسيل پادزهري و عوارض بلندمدت خواهد بود.
از آنجايي كه احتمال توليد يك دارو يا واكسن در آينده نزديك كم است ، تلاش براي كاستن بيماري مسري ايدز بايد به عـنوان هدفي اوليه بر پيشگيري از اين بيماري تمركز يـابد. پــزشكان و ارائه كنندگان اقلام بـهداشتي بايد نقش عمـده اي در ارائه مشـاوره و اطلاع رساني هاي پيشگيرانه ايفا نمايند. براي پزشكان مهم است كه بدانند پيشگيري از ايدز نيازي به مهارت هاي مشاوره اي و مداخلات روان شناختي گسترده ندارد. پيشگيري بـه عنوان بخشي از آموزش سلامتي روزمره است و با تشخيص و سنجش ريسك و فراهم آوردن اطلاعات مي توان رفتارهاي پر خطر را اصلاح نمود.
چه افرادي در معرض خطر ابتلا به اين بيماري قرار دارند؟
گفته مي شود بيش از يك ميليون نفر در آمريکا مبتلا به ايدز هستند و هر ساله بين 40 تا 80 هزار نفر به اين تعداد اضافه مي شود. به طور قابل توجهي ملاحـظه شد كه در بـيـن مـردان هـمـجنس گرا و معتادان تزريقي همچنان كه بيماري مسري ايدز گـستـرش يافته، گروه هاي در مـعـرض خـطـر و راه هـاي انـتـقـال تـغـيير يـافـته است. زنان، جوانان و نـوجـوانـان و اقــليت هـاي نژادي، سريع ترين جمعيت در حال گسترش مبتـلا بـه ويـروس ايـدز به شمار مي روند.
مهم ترين و سريع ترين عامل انتقال ويروس HIV از طريق رفتارهاي مخاطره انگيز جنسي مي باشد؛ در حالي كه موارد بيمار به صورت سنتي در مراكز شهـري متمـركـز شـده و به تـدريج در حال انتقال به حومه شهرها نيز مي باشد.
بنابراين در جواب سؤال «چه افرادي در معرض خطر اين بيماري قرار دارند؟» در يك كلمه پاسخ اينست -همه! پزشكان فرض را بـر اين مي گيرند كه تمامي بيمارانشان - نوجوانان و جوانان - در معرض خطر ابتلا قرار دارنـد. آنـها از هـر كـدام سـؤالاتي خاص درباره رفتارهاي جنسي و رفتارهاي پر خطر ديگر مي پرسند، و بر اين اساس مشاوره و آموزش خود را ارائه مي نمايند. تصور اين كه فردي در خطر ابتلا قرار ندارد، يك فکر خطرناك و گمراه كننده است.
پيشگيري از HIV و رفتارهاي جنسي
به منظور ارائه مشاوره و آموزش مؤثر در مورد ايدز، يك پزشك ابتدا بايد بتواند از سابـقـه و گـذشته جنـسي فـرد به صـورتي جـامع و فراگير آگاهي حاصل نمايد. اين هدف زماني عملي مي گـردد كه مباحث مربوط به مسائل جنسي به راحتـي مـطرح شـود، تـفـاوت هاي فردي محترم شمرده شود، از واژه هاي عاميانه قابل فهم توسط همه بيماران استفاده شود و سؤالاتي واضح در مورد رفتـارهـاي بـخصوص پرسيده شود - نه اين كه فقط سؤال شود، «آيا روابط جنسي داشتي؟»
مباني HIV
ويروس HIV از طريق عمل جـنسي با در مـعـرض قـرار گـرفتـن غشـاءهـاي مـخـاطي آلت تناسلي مرد، دهان، مهبل و مقعد با مني مبتلا به ويروس ايدز، پيش انزال، ترشـح هـاي مـهبـلي يـا خـون انـتـقال مـي يـابد.
پيشگيري از HIV و مواد مخدر
گفته مي شود يك سوم مبتلايان به HIV معتادان تزريقي هسـتـنـد. ايـن آمار شامل تـعـداد افـرادي كـه هـم زمـان با اعتياد به مواد مخدر (تزريقي و غير تزريقي) يـا الـكـل، از طريق رفتارهاي پر خطر جنسي دچار HIV مي شوند، نمي گردد.افرادي كه آلوده به مواد مخدر هستند بايد نكات زير را رعايت نمايند:
- پرهيز كلي از مصرف مواد مخدر
- مراجعه به برنامه هاي درمان و ترك اعتياد
- استفاده از سرنگ هاي تميز و خودداري از به كارگيري شراكتي سرنگ
- دوري از ارتباط جنسي خطرناك يا هر نوع عملي كـه ديـگران را در مـعـرض خـطــر قرار دهد.
متأسفانه اين نکات هميشه عملي نمي شوند. بيماران خيلي اوقات مـايـل يـا قـادر بـه تغيير دادن اعمال و رفتار، پـذيـرش درمـان يــا دستـيابي بــه خـدمات بـه كارگيري روش هاي مناسب نيستند. از آنجايي كه اين سناريو اغلب تكرار مي شود، راهبرد پيشگيري از HIV بيشتر شبيه يك مدل كاهش آسيب مي بـاشـد. اين مدل مي پذيرد كه استفاده از مواد مخدر وجود داشته و اتفاق مي افتد، امـا ســعي در به حداقل رساندن پي آمدهاي مضر آن رفتار مي نمايد.
قالَ علي عليهِ السَّلامُ : کـَم مِن شَهوَه ساعَه اَورَثـَت حُزناً طـَويلاً.
علي عليه السلام فرموده است: چه بسا يک ساعت کامروايي و شهوت، اندوه طولاني به بار مي آورد و غم و غصه ي فراوان از پي دارد.
مباني HIV در خصوص مصرف مواد مخدر
اولين قدم، آموزش صحيح است. در مورد بيماراني كه مرتباً از مواد مخدر تزريقي استفاده مي كنند نيز نحوه انتقال را شرح مي دهيم - ويروس HIV هنگـامي از طـريق مصرف مواد منتقل مي شــود كه خون يا ديگر مايعات بدن از يك فرد مبتلا به شخصي كه هنوز مبتلا نشده انتقال يابد. بايد دانست كه سوزن ها يا سرنگ هـاي مشـتـرك متداول ترين راه انتقال بيماري ايدز در بين معتادان تزريقي محسوب مي گردد. معتادان بايد براي هر تزريق از سرنگ هاي استريل شده استـفاده نمايند. اشخاصي كه همچنان به استفاده اشتراكي از سرنگ مبـادرت مـي ورزند، بـايد از جـزئيات كامل نحوه ضدعفوني نمودن وسايل خود آگاهي يابند.ويروس HIV به طور مؤثر از طريق شستشوي مناسب وسايل استعمال مواد بـا آب تميز از بين مي رود. بعد از آب كشيدن، بايد آن را حداقل به مدت يك دقيقه در يك مـايع ضـدعفوني كننده قوي خيـسـاند يا شستشو داد. در برخي كشورها محل هايي وجود دارد كه معتادان تزريقي مي تـوانند سوزن هاي مستعمل و آلوده خود را با سوزن هاي استريل تعويض كنند. مطالعات نشان داده كه برنامه هاي تعويض سوزن ، انتقال بيماري را در بين معتادان تزريقي كاهش داده و يك ايده مفـيـد بـراي هـر بـرنامـه فـراگير پيـشگيري از ايـدز است. اگرچـه، بــرخــي نـقـادان بيم دارند كه چنين برنامه هايي معتادان تزريقي را از يافتن راه هاي درمان بازداشته و مــمكن است بــر استـفاده از مــواد مــخدر صحه بگذارد؛ هيچ مـدركي ايـن ادعـاهـا را تـصديــق نمي كند. با حمايت هاي شديد انجمن هاي علمي، مذاكره درباره برنامه تعويض سوزن ظاهراً بيشتر جنبه سياسي پـيـدا كرده تا جـنـبـه سلامـتـي همگاني.
پيشگيري از HIV و بارداري
هيچ كدام از برنامه هاي پيشگيري از HIV به اندازه برنامه هاي پيشگيري در زنان باردار موفق نبوده است. 90 درصد از مـوارد بـيـماري ايـدز در كـودكان بـه دليل انتقال آن از طريق مـادر- فـرزنـدي روي مي دهد. در آمريكا سالانه 7000 كودك از طريق مادران مبـتـلا بـه HIV متولد مي شوند، ولي تعداد نادري از اين كودكان حامل ويروس ايدز نيستند. در كشورهاي در حـال تـوسـعـه ايـن تــعداد بسيار بسيار بيشتر است. در خلال بارداري يـا زايـمـان اگـر درمان هاي مناسبي صورت نگيرد، ويروس HIV مي تواند در بيش از يـك سـوم موارد از مـادر به فرزند انتقال يابد. در سال هاي اخـير معالجات دارويـي در خصـوص مبــارزه با HIV موارد ميزان انتقال بيماري را كاهش داده اند. يك داروي خاص به نام AZT يا ZIDOVUDINE، وقتي هم به مادر باردار و هم به كـودك تـازه بـه دنيا آمده داده مي شود، مي تواند به ميزان 8 درصد انتقال بيماري را كاهش دهد. داروهاي ديگر HIV نـيـز مـمـكن اسـت مـؤثر باشند ولي در اين خصوص مطالعات كافي صورت نگرفته است.
زنان باردار بـايد تـست HIV را حتماً انجام دهند و از مشاوره صحيح در اين زمينه برخوردار گردند. زنــاني كه مبتلا به HIV هستند بايد اطلاعات كافي در مــورد جـلوگيــري از بــارداري، خطر انــتقـال ويــروس HIV از مادر به فرزند، و به كارگيري داروهـــاي ضـد ايدز جهت كاستن احتمال انتقال، از پزشك خود كسب نمايند. همـچنـيـن بـراي زنـان مـبــتلا به HIV بخصوص كساني كه شوهرشان HIV منـفـي هسـتـنـد لازم است تا مشاوره اي صحـيـح در مـورد رفـتـارهاي جنــسي ايـمن دريافت كنند، و اگر قصد بارداري دارند، جايگزين هاي آميزش محافظت نشده را بياموزند.
بيشتر موارد راه هاي انتقال ويروس HIV مي تـواند بـه طرق مخـتلف بـه رفـتـار بشر مربوط گردد؛ مانند مواد مخدر و فعاليت هاي جنسي. در حالي كـه ايـن گونه رفتارها در بـرخي از جوامع رواج بسياري يافته است، اغلب آنها را مي تـوان بــا آموزش و مشاوره منـاسب تـغيـير داد يا اصـلاح نـمـود. چـندين كشور از قبيل تايلند و اوگاندا توانسته اند با سعي بسيار در اين زمينه، با موفقيت ميـزان انتشار ايــن بـيـماري را كاهش دهند.
در كشورهايي كه داروهاي ضد ايدز از قبيل AZT به سادگي در دسترس است برنامه هاي پيشگيري در زنان باردار در كاهش تعداد كودكان مبتلا به HIV كاملاً موفــق بــوده اسـت. اين وضعيت در كشـورهاي درحال توسعه بسيار بـد است چـرا كـه فـقـدان مـنـابــع ، دستـيابي بـه داروهـاي ضد ايدز را محدود كرده و امكان انجام تست هاي مربــوط به HIV را كاهش داده است.
پيشگيري از HIV بعد از در معرض قرار گرفتن
تا قبل از اين، مردم بعد از دچار شدن به HIV انگيزه كمي براي استفاده از مراقبت هاي پزشكـي داشـتـنـد. مطالـعات نشان داده اند كه استفاده از AZT بلافاصله بعد از استفاده از سرنگ آلوده، مي تـواند تا ميزان 80 درصد احتمال ابتلا به HIV را كاهش دهد. پيشگيري پس از پيدايش (PEP) مسـتـلزم استفاده از داروهاي ضد HIV بلافاصله بعد از در معرض ويروس قرار گرفتن مي بـاشد. اگر اين روش براي معتادان تزريقي مفيد بوده باشد، منطقي به نظر مي رسد كه براي افرادي كه از طريق تماس جنسي در معرض ابتلا قرار دارند نيز مفيد واقع گردد.
نظريه اصلي در مورد PEP به عنوان يـك راهبرد پيشگيري كننده از HIV اين است كه مصرف داروهاي ضد ايدز بعد از اين كه فرد در معرض HIV قرار مي گيرد، ممكن است بتواند از طريق متوقف نمودن تكثيرعفونت و يا تقــويت سيستم ايمني بدن براي از بين بردن ويروس، از ابتلا به بيماري جلوگيري نمايد.
تا به امـروز مـدرك آشـكاري كه PEP را بعد از رفتارهاي پر خطر جنسي مؤثر بداند، وجـود نـداشـتـه و بـراي PEP فعـلاً رهنمودهاي ملي يا موافقت نامه اي در اين شرايـط تـهـيـه نشده است. با اين حال در بسياري از كشورها پـزشــكان و متخصصان باليني PEP را بعد از رفتارهاي پرخطر جنسي به افراد پيشنهاد مي كنند.
اغلب مردم ( و بسياري متخصصان باليني ) تا به حـال چـيـزي در مــورد PEP به گوششان نخورده است. براي پياده سازي راهبردهاي فراگير پيـشگيـري از HIV، بـالابـردن سـطــح آگاهي جامعه ضروري است. ببينيد آيا PEP در محل زندگي شما ارائه مي شــود. مـردم بايد بدانند كه PEP يك خط مشي اوليه براي پيشگيري از HIV نمي بـاشد.اســتفــاده از وسايل پيشگيري، اعمال جنسي ايمن و پرهيز از رفتارهاي پـرخــطر ديـگر، «استانداردهاي طلايي» راهبردهاي پيشگيري از ايدز محسوب مي شـوند. با اين حال در صورتي كه متدهاي اوليه پيشگيري دچار نقصان شد، مي توان از PEP براي كاهش احتمال ابتلا به بيماري در فرد استفاده نمود. مـيزان تـأثير پـذيـري PEP در كـاهـش خـطر ابـتـلا بعد از رفتارهاي پر خطر جنسي كماكان ناشناخته مانده است.
اگرچه رهنمودهاي پذيرفته شده جهـانـي بـراي PEP وجـود ندارد، اين متد براي كساني كه داراي تماس هاي جنسي محافظت نشده مقعـدي، مـهـبلي و يـا دهـاني بـا انـزال فرد مبتلا به HIV يا محتمل به آن (مانند معتادان تزريقي) بوده اند، توصيه مي گردد. PEP بايد حـداكثر سه روز (72 ساعت) بعد از در مـعرض قـرار گـرفتن شروع شود. PEP براي افرادي كـه از طـريق اعـمال جـنسي ايـزوله در مـعرض ويـروس HIV قـرار گرفته، يـا در آيـنده قصد انجام رفتارهاي ايمن تر را دارند، بسيار مناسب مي بـاشد، امـا رهـنمودهـاي سـريـع و قطعي براي زمان به كارگيري PEP تحت اين شرايط وجود ندارد.
نتيجه
بـا نـبـودن واكسـن و درمان قطعي، تلاش ما براي غلبه بر بيماري مسـري HIV بـايـد روي پيشگيري از آن تمركز يابد. چـه اعـمـال جـنـسي بـاشـد، چـه مـصـرف مـواد مخـدر و چه رفتارهاي ديگري كه فرد را در معرض خطر ابتلا قرار دهد؛ لازم اسـت مـردم از آموزش ها و مهارت هاي صحيح براي محافظت از خودشان بهره مند گردند.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید