وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي كلينيكهاي مثلثي راه اندازي كرده است. سه رأس مثلث نمادين فعاليتهاي اين كلينيكها شامل مشاوره و درمان اعتياد، مشاوره و درمان ايدز، مشاوره و درمان بيماريهاي آميزشي به غير از ايدز است. در بخش مشاوره و درمان ايدز، هدف طولاني كردن مرحله كمون بيماري ايدز است. درمان ايدز بسيار پرهزينه است. افرادي كه در مرحله فعال بيماري ايدز هستند سالانه به داروهايي با قيمت تخميني شش ميليون تومان نياز دارند كه تمام اين هزينه را وزارت بهداشت و درمان مي پردازد.

كلينيكهاي مثلثي با حفظ كليه اصول رازداري و تنها با ارائه يك كُد به بيمار مبتلا به ايدز و بدون دريافت اطلاعات شخصي به اين بيماران كمك مي كنند.

دكتر مينو محرز فعاليت اين كلينيكهاي مثلثي را تشريح مي كند: «اولين كلينيك مثلثي در كرمانشاه تأسيس شد كه بعدها بهترين مركز مشاوره شناخته شد. بيماران به مكانهايي احتياج دارند كه پاسخگوي آنها باشد. كلينيكها ابتدا در سه نقطه كشور تأسيس شدند، به همين علت، به آنها كلينيكهاي مثلثي گفته مي شود. درحال حاضر اين كلينيكها در اكثر نقاط كشور تأسيس شدهاند. پزشكاني كه در اين كلينيكها فعاليت ميكنند بيماران را معاينه مي كنند و كارهاي اوليه مانند واكسيناسيون و آزمايشهاي تشخيصي را براي آنان انجام مي دهند. همچنين به آنها مشاوره ميدهند.»

اما به گفته دكتر محبوبه حاج عبدالباقي، رئيس بخش عفوني بيمارستان امامخميني، اطلاعات بيماران مبتلا به ايدز درباره اين بيماري بسيار كم است؛ حال آنكه آموزش مهم ترين و مؤثرترين راه جلوگيري از انتقال اين بيماري است. وي ميگويد: «بايد برخوردها در سطح جامعه بهگونهاي باشد كه صحبت از اين مسائل و بيان مشكلات امري عادي تلقي شود. همچنين، بايد به جوانان، كه گروه در معرض خطر ابتلا به بيماري ايدز، هستند، راه هاي محفوظ ماندن از خطر را آموزش دهيم.»

به گفته دكتر حسين حاتمي، متخصص بيماريهاي عفوني و گرمسيري، اساسي ترين راه براي كنترل ايدز مبارزه با نابسامانيهاي اجتماعي و فقر فرهنگي است. او پيشنهاد ميكند: «مسئولان بهداشت مدارس بايد به نوجوانان بياموزند كه اعتياد تزريقي، داشتن شركاي جنسي متعدد و رفتارهاي مخاطرهآميزي كه منجر به زنداني شدن ميشود خطر ابتلا به ايدز را افزايش مي دهد».

برخي منابع خبري به نقل از وزارت بهداشت تعداد مبتلايان كمتر از 19 سال را در كشور 140 نفر اعلام كردهاند. اين آمار نگرانكننده لزوم توجه به آموزش دانش آموزان و نوجوانان را نشان مي دهد.

در اواخر سال گذشته، علي زرافشان، مديركل دفتر تأليف و برنامه ريزي كتب درسي وزارت آموزش و پرورش، در گفتوگو با رسانه هاي داخلي، از توزيع حدود دو ميليون جزوه آموزشي «پيشگيري از ايدز» در دبيرستانهاي سراسر كشور خبر داد. دبيران زيست شناسي مقطع اول دبيرستان ملزم به گذراندن دوره هاي آموزشي ويژهاي براي آموزش دانش آموزان شدند و تدريس جزوه «پيشگيري از ايدز» به عنوان فصلي از كتاب درس زيست شناسي اجباري شد. در اين جزوه، كه به زباني ساده نوشته شده، دانشآموزان با ويروس ايدز، راه هاي انتقال بيماري و نحوه مقابله با آن آشنا مي شوند. با اجراي اين برنامه آزمايشي، در سال تحصيلي جاري طرح مشابهي به شكل گستردهتر در مدارس كشور اجرا خواهد شد.

اما هنوز فقدان آموزش به نحو چشمگيري در گروه هاي مختلف اجتماعي به چشم ميخورد و فقط 23 مركز مشاوره بيماريهاي رفتاري براي آموزش و مشاوره بيماران ايدز در ايران وجود دارد.

در اين ميان، رسانه هاي ديداري، شنيداري و نوشتاري نقش بسيار مهمي در آگاهسازي مردم و پيشگيري از بيماري ايدز دارند. در كشورهاي اروپايي، ساخت فيلمهاي مستند آموزشي ايدز بهويژه براي جوانان تجربهاي موفق در آگاهسازي عمومي بوده است. جوانان تمايل زيادي به شنيدن نصيحت ندارند. با ساخت فيلمهاي آموزشي مي توان ابعاد اين بيماري را به تصوير كشيد و راه هاي پيشگيري را آموزش داد. ساخت فيلم مستند داستاني 75 دقيقه اي به نام «متولد ايدز»، به كارگرداني عليرضا رزازيفر، از جمله اين تلاشهاست. اين فيلم كه با ساختاري دراماتيك بيماري ايدز و زندگي بيماران مبتلا را به تصوير مي كشد زير نظر كارشناسان و متخصصان نامداري نظير دكتر مينو محرز، دكتر رسولي نژاد و دكتر ستايش تهيه شده است.

تجربه جهاني مقابله با ايدز نشان داده است كه وزارت بهداشت نميتواند به تنهايي اين وظيفه سنگين را بر عهده گيرد و دخالت نيروهاي مردمي بدون ترديد اجتناب ناپذير است. در ايران نيز مانند ساير كشورهاي جهان نقش سازمانهاي غيردولتي در فعاليتهاي ضد ايدز روزبهروز پررنگ تر مي شود.

دكتر صديقه ضيائي، رئيس مؤسسه تحقيقات، بازتواني و بهبود زندگي زنان، در كارگاه آموزشي مشاوره در ايدز، كه اواخر تيرماه سال جاري به همت مركز امور مشاركت زنان نهاد رياست جمهوري و مؤسسه تحقيقات، بازتواني و بهبود زندگي زنان برگزار شد، نقش سازمانهاي غيردولتي در كنترل بيماري ايدز را بسيار مفيد دانست و گفت: «عوامل ملي و مذهبي هر جامعه در ميزان گسترش بيماري ايدز و نوع برخورد آنان با اين بيماري مؤثرند. نهادهاي مدني كه از دل جامعه برخاسته اند، با آگاهي از وضعيت بومي و فرهنگي هر كشور، در مسير پيشبرد برنامه هاي جهاني كنترل و مبارزه با ايدز فعاليت ميكنند. سازمانهاي غيردولتي خود جمعي را به كار ميگيرند و همكاريهاي منطقه اي را جذب مي كنند. در اين ميان سازمانهاي زنان با توانمندسازي و آموزش زنان آنان را با راه هاي پيشگيري از ايدز آشنا ميكنند و وسايل لازم براي اين كار را به آساني در اختيار داوطلبان قرار ميدهند. همچنين، اين سازمانها، با تلاش براي رفع تبعيضهاي جنسيتي، عرصه را براي فعاليت زنان براي مبارزه با ايدز فراهم ميكنند، زيرا در جوامعي كه خشونت جنسي نسبت به زنان وجود دارد، زنان بيشتر از مردان قرباني ايدز ميشوند».

عملي كردن شعار «هر نوع رابطه جنسي خارج از چارچوب ازدواج ممنوع» از ديگر راه هاي كنترل بيماري ايدز است. بايد به افراد جامعه تعليم داد كه در يك زندگي زناشويي طولاني، درصورتيكه زوج جنسي نسبت به هم وفادار باشند و خود را به رعايت اصول اخلاقي ملزم كنند، خطر انتقال ويروس ايدز از طريق تماسهاي جنسي آنها را تهديد نخواهد كرد. اما هرگونه رابطه جنسي خارج از اين چارچوب ، مشكوك و پرخطر است.