ميگرن، نوعي اختلال سردرد است كه با تركيب متنوعي از تغييرات عصبي و گوارشي مشخص مي شود. درد ميگرن اغلب اوقات به صورت درد ضربان دار يك طرفه است كه ابتدا خفيف است و كم كم شديد مي شود.
 
واژه ميگرن از لفظ يونانيHemicrain( به معني" نيمي از سر") گرفته شده است كه خود اين كلمه ريشه در زبان مصري دارد. ميگرن، نوعي اختلال سردرد است كه با تركيب متنوعي از تغييرات عصبي و گوارشي مشخص مي شود. درد ميگرن اغلب اوقات به صورت درد ضربان دار يك طرفه است كه ابتدا خفيف است و كم كم شديد مي شود. دردهاي ميگرني در همه موارد با بي اشتهايي و تهوع و گاهي اوقات با استفراغ همراه هستند.

درهنگام حملات ميگرني، بيماران به وضوح دچار تحمل نكردن نورهستند( فوتوفوبي) و براي استراحت، به محلي تاريك مي روند. ممكن است تحمل نكردن صدا( فونوفوبي) و گاهي اوقات تحمل نكردن بوها (Osmophobia) نيز وجود داشته باشد. در كودكان، ميگرن اغلب با حملات دردشكم، بيماري حركت(Motion Sickness) و اختلالات خواب همراه است. شروع ديررس ميگرن( در سنين بالاي 50 سال) نادر است؛ با وجود اين، عود ميگرني كه بهبود يافته است، غيرمعمول نيست.

تشخيص بيماري، براساس خصوصيات سردرد و علائم همراه صورت مي گيرد. چرا كه نتايج معاينه فيزيكي و مطالعات آزمايشگاهي به طور معمول طبيعي است. در مورد ميگرن انواع متعددي از آن توصيف شده اند كه شايع ترين آنها عبارت اند از: ميگرن معمولي( ميگرن بدون وجود پيش درآمد) و ميگرن كلاسيك( ميگرن همراه با مرحله پيش درآمد).
 
مراحل ميگرن
حمله هاي سردرد ميگرن به طور معمول صبح ها و اغلب آخرهفته شروع مي شود. هر حمله از چند ساعت تا چند روز به طول مي انجامد، و تعداد حمله ها درهرماه بين يك تا سه بار تكرار مي شود.
يك سردرد ميگرني به طور معمول داراي دومرحله است:

مرحله پيش درآمد( Aura) ميگرن
 در اين مرحله مجراهاي خوني مغز منقبض مي شوند و علائم اين مرحله عبارت اند از: اختلال در گفتار، مشكلات بينايي، بي حسي، سوزش خفيف، كم سو شدن چشم، وجود صدا در گوش، ضعف و كرختي در اندام. بيشتر اوقات ديده شده است كه به علت سردرد ميگرن، آشفتگي هايي در سيستم گردش خون و عروق به وجود مي آيد. دست و پا( به ويژه انگشتان) در حين حمله هاي درد، سرد و پيشاني خيلي گرم مي شود.

اين مرحله و علائم آن كمتر از يك ساعت طول مي كشد. افراد تا پايان اين مرحله كمي بايد صبر كنند.

مرحله مغزي يا سفاليك(Cephalic) ميگرن
 در اين مرحله مجراهاي خوني مغز، منبسط مي شوند و علائم اين مرحله عبارت اند از: دردهاي ضربان دار در كنار سر، تهوع و حال به هم خوردگي، حساسيت زياد به صدا و نور، كاهش اشتهاء و احتقان در بيني.

مرحله سفاليك حدود 2 ساعت تا حداكثر 3 روز طول مي كشد. بنابراين بهتر است تا قبل از شروع ميگرن از داروهاي خود استفاده كنيد و با پرهيزهاي لازم، شدت آن را كاهش دهيد.

شيوع ميگرن
براساس متون روانشناسي بيماري ها، حدود 10 درصد كل جمعيت جهان به سردرد ميگرن مبتلا هستند و همه انواع ميگرن، در هر سني، از اوايل كودكي تا بعد از آن مي تواند شروع شود. با اين وجود حمله هاي ميگرن كمتر قبل از 5 سالگي رخ مي دهد و بيشترين سن شيوع بيماري در دوران بلوغ و اوايل بزرگسالي است. با افزايش سن، زنان بيش از مردان از سردردهاي ميگرني رنج مي برند، زيرا شيوع ميگرن در زنان حدود 15 درصد و در مردان 7 درصد گزارش شده است. هم چنين شيوع ميگرن در ميان شهرنشينان بيشتر از روستاييان است.

 عوامل غذايي تشديد كننده ميگرن
 گلوتامات: نمك يا اسيدآمينه اي كه در بافت هاي عصبي موجود است. اين ماده در محصولات آماده شده به ميزان زيادي وجود دارد. به اين منظور بايد برچسب روي محصولات را به دقت مطالعه كرد. اين ماده در انواع كنسرو و غذاهاي يخي وجود دارد.

 آمين ها: بعضي غذاهاي حاوي آمين ها، فعال كننده رگ ها هستند و به نظر مي رسد آغازگر انقباض رگ هاي خوني در مغز مي باشند. تيرآمين و فنيل اتيل آمين دو ماده اصلي مسبب اين مشكل هستند. اگرچه ساير آمين ها نيز ممكن است اثرات مشابهي داشته باشند. در ذيل به بررسي منابع برخي آمين ها مي پردازيم.

تيرآمين(Tyramine) :در الكل، برخي پنيرها به خصوص پنيرهاي مانده، ميوه ها و سبزي هاي كال و فاسد، خوراك كلم، مخمرها، انواع آجيل، ماهي شور، كنسرو شاه ماهي، خامه ترش، آواكادو، سوسيس هاي تخميري و گوشت هاي مانده يا چرب وجود دارد.
 
فنيل اتيل آمين(Phenyl ethylamine ): در كاكائو، شكلات، پنير و موادغذايي اي كه داراي اين سه ماده غذايي هستند، يافت مي شود.

اكتوپامين(Octopamine) :در مركباتي مثل ليمو، پرتقال، گريپ فروت و... يافت مي شود.

موادغذايي نام برده از گروه آمين ها، باعث افزايش آزادشدن سروتونين در مغز و تحريك اعصاب مغز مي شوند. همچنين ايجاد سردرد مي كنند.

 مس: گمان مي رود كه مس در متابوليسم آمين هاي فعال كننده رگ ها( Vasoactive) نقش داشته باشد و احتمال بروز حمله ميگرن را افزايش دهد. آجيل ها، شكلات، جوانه گندم و صدف خوراكي از منابع غذايي حاوي مس به شمار مي روند. پرتقال و گريپ فروت و نارنگي بايد از رژيم غذايي حذف شوند. زيرا مركبات جذب روده اي مس را افزايش مي دهند و ممكن است در فرآيند آغاز حمله هاي ميگرن نقش داشته باشند.

 كافئين: زياد مصرف كردن و يا كاهش كافئين در بدن نيز در تشديد ميگرن مؤثر است. هم چنين ترك ناگهاني مصرف چاي و قهوه، كه هر دو كافئين دارند، ممكن است در برخي اشخاص مستعد، زمينه ساز بروز ميگرن باشد.

 موادغذايي چرب و سرخ شده: مواد چرب و مواد غذايي اي كه با روغن زياد سرخ مي شوند عامل تشديد ميگرن هستند.

 نيتريت: سوسيس و گوشت نمك سود كه به آنها ماده نگه دارنده نيتريت افزوده شده ، نبايد مصرف شود، چون مي توانند عامل بروز ميگرن در افراد مستعد باشند.

غذاهاي مفيد در درمان ميگرن
مرغ، خروس و بوقلمون از دسته غذاهاي كم چرب و غني از پروتئين هستند. مصرف غذاهاي پروتئيني منجر به نوسان ميزان قند خون نمي شود. گمان مي رود كه كمبود ميزان قندخون از جمله عوامل ميگرن است. غذاهاي پروتئين دار نظير تخم مرغ، گوشت گاو و حبوبات بايد در هر وعده غذايي گنجانده شوند. مصرف ميان وعده هاي حاوي پروتئين فراوان نيز مفيد است.

سيب، گلابي، گيلاس، زردآلو و انگور ميوه هايي هستند كه مصرف آن ها موجب افزايش منظم قند خون مي شود. اين ميوه ها ميان وعده هاي غذايي بسيار خوبي براي حفظ و كنترل قند خون هستند.

حليم جو، نان چاودار و حبوباتي نظير لوبيا قرمز،عدس سبز و قرمز، نخود و لوبيا همگي داراي فيبرهاي محلول بوده و به تثبيت قند خون كمك مي كنند. اين غذاها منابع خوب كربوهيدرات بوده و حبوبات نيز منابع خوب پروتئين هستند.