اگر چه اکسيژن براي ادامه ي حيات ضروري است، اما به علت تبديل مولکول هاي اکسيژن به راديکال آزاد خطراتي را نيز مي تواند ايجاد کند. هنگامي که توليد راديکال هاي آزاد کنترل نشوند، اين راديکال ها باعث آسيب هاي جدي در فرد شده و منجر به بيماري مي شوند.

مصرف آنتي اکسيدان ها در رژيم غذايي مانع تخريب هاي اکسيداتيو ناشي از راديکال هاي آزاد مي شود.

در بيماران تالاسمي به علت افزوني آهن در بدن، خطر بيشتر از تخريب اکسيداتيو وجود دارد، در نتيجه مصرف بيشتر آنتي اکسيدان ها در رژيم غذايي روزانه اين افراد توصيه مي شود.

آنتي اکسيدان هاي اصلي عبارتند از:

- ويتامين E

- ويتامين C

- کاروتنوئيدها

- فلاونوئيدها

* ويتامين E

 ويتامين E  مهم ترين آنتي اکسيدان در رژيم غذايي است.
بهترين منبع ويتامين E روغن هاي گياهي از قبيل روغن زيتون، روغن ذرت  و روغن سويا  است که بهترين آن روغن زيتون است، زيرا چربي آن به گونه اي است که به پيشگيري از بيماري هاي قلبي نيز کمک مي کند.

به هر حال به خاطر بسپاريد که ويتامين E با سرخ کردن  تخريب مي شود. بنابراين بهترين راه استفاده از روغن زيتون اضافه کردن آن به غذا در انتهاي مراحل پخت يا پس از آن است.

به عنوان مثال مخلوط روغن زيتون و ليمو ترش  مي تواند يک سس خوشمزه براي انواع ماهي، جوجه، سبزي هاي پخته يا انواع سالادها است.

ساير منابع ويتامين E عبارتند از: لبنيات، غلات، انواع مغزها (مغز گردو،  بادام، فندق و...)، تخم مرغ  و گوشت.

لبنيات علاوه بر تامين ويتامين E ، به علت داشتن مقادير زياد کلسيم  در پيشگيري از پوکي استخوان  نيز موثر مي باشد و همچنين باعث عدم جذب آهن در بدن مي شود که براي بيماران تالاسمي بسيار مفيد است. بنابراين؛ بهتر است با هر وعده ي غذايي، يک ليوان شير بنوشيد.

* ويتامين C
اين ويتامين در ميوه و سبزي هاي تازه يافت مي شود.

 ويتامين C  جذب آهن موجود در مواد غذايي غيرگوشتي از قبيل: تخم مرغ، شکلات، غلات، سبزي ها، ميوه ها، سيب زميني، هويج، لوبيا و عدس  را افزايش مي دهد. بنابراين با اينکه ويتامين C يک آنتي اکسيدان قوي است، ولي مصرف آن با مواد غذايي غيرگوشتي حاوي آهن ، براي بيماران تالاسمي توصيه نمي شود.

پس بهتر است که ميوه ها و سبزي ها را در فاصله ي دو وعده ي غذايي ميل کنند و مصرف آن ها به هنگام غذا خوردن يا بلافاصله پس از آن توصيه نمي شود. مقدار لازم سبزي ها و ميوه ها براي تامين ويتامين C مورد نياز، 5 واحد در روز است.
هر واحد عبارتست از :

- يک ليوان آب ميوه

- يک عدد سيب

- يک عدد گلابي

- يک عدد موز

- يک عدد پرتقال

- نصف عدد گريپ فروت

- يک عدد گوجه فرنگي

- يک کاسه ي کوچک از سبزي هايي مانند هويج يا سالاد

ويتامين C يک ويتامين محلول در آب است و هنگام پخت سبزي، ويتامين C به درون آب آن مي رود. پس بهتر است آب سبزي پخته شده را نيز مصرف کنيد.

حرارت ملايم، ويتامين C مواد غذايي را در هنگام پخت بهتر حفظ مي کند.
همچنين بهتر است ويتامين E و C توام مصرف شوند. بنابراين بهتر است سبزيجات پخته شده را همراه با روغن زيتون و ليمو استفاده کنيد.

* کاروتنوئيدها
کاروتنوئيدها نيز جزء آنتي اکسيدان ها هستند.

مواد غذايي حاوي کاروتنوئيدها عبارتند از: هويج، کدو حلوايي،  ذرت، سيب زميني،  انبه، پرتقال و سبزي هايي با برگ هاي سبز تيره.

کاروتنوئيدها در حرارت هاي بالا تخريب مي شوند، بنابراين هنگام پخت اين مواد از حرارت کم استفاده کنيد و تا جايي که ممکن است زمان پخت را کوتاه کنيد.

همچنين بيشتر اين غذاها حاوي مقادير زيادي ويتامين C نيز هستند. پس توصيه هاي مربوط به غذاهاي حاوي ويتامين C را در مورد غذاهاي حاوي کاروتنوئيدها نيز بايد به کار بست.

هنگامي که غذا حاوي چربي يا روغن باشد، جذب کاروتنوئيدها در بدن افزايش مي يابد. بنابراين بهتر است به کاروتنوئيد ها نيز روغن زيتون اضافه کنيد.

* فلاوونوئيدها
فلاوونوئيدها نيز آنتي اکسيدان هستند و در چاي، ميوه ها و سبزي ها يافت مي شوند.

چاي نه تنها مقدار زيادي آنتي اکسيدان دارد، بلکه باعث جلوگيري از جذب آهن مواد غذايي مي شود، به ويژه اگر همراه با شير مصرف شود.

بنابراين ما توصيه مي کنيم هر وعده غذايي خود را با يک فنجان چاي  بنوشيد.
معاونت آموزش و پژوهش سازمان انتقال خون ايران