استئوپروز يا پوکي استخوان يک بيماري پرهزينه بوده که ممکن است لطمات جبران ناپذيري به نيروي کار و سطح رفاه عمومي وارد کند و با توجه به مسن شدن جمعيت کشور اين بيماري در سال هاي آينده شيوع زيادي خواهد داشت که با اجراي برنامه هاي پيشگيرانه مي توان از بروز آن جلوگيري کرد.
استخوان به عنوان يک بافت زنده از دو لايه خارجي ضخميم و لايه داخلي شبکه هايي محکم و سفت شبيه لانه زنبور تشکيل شده است وقتي سوراخ هاي ما بين شبکه ها (لايه داخلي) به علت تخريب بافت بزرگ شوند به آن پوکي استخوان مي گويند.
در اثر چنين تغييري استخوان ضعيف شده و با کوچکترين ضربه دچار شکستگي مي شود. از دست دادن استخوان ها به طور خاموش و بي سر و صدا اتفاق مي افتد و اغلب هيچ علامتي تا زمان رخ دادن شکستگي وجود ندارد.
طبق اعلام سازمان جهاني بهداشت بيماري استئوپروز ( پوکي استخوان ) را همراه سکته قلبي، سکته مغزي و سرطان ، چهار دشمن اصلي انسان در عصر حاضر است چرا که بعد از ۳۵ سالگي فرايند پوکي استخوان شروع مي شود به نحوي که از سن ۶۵ سالگي از هر ۳ زن ، يک نفر دچار شکستگي مهره و پس از ۷۰ سالگي از هر ۵ زن يکي دچار شکستگي استخوان لگن بدنبال پوکي استخوان مي شود.
ستون فقرات، ران، لگن، مچ دست و قسمت فوقاني بازو از مهترين اندام هاي بدن هستند که دچار شکستگي مي شوند.
عوامل مستعدکننده پوکي استخوان به دسته قابل کنترل و غيرقابل کنترل تقسيم مي شود که گروه قابل کنترل شامل ورزش نکردن، کمبود کلسيم و ويتامين D، سيگار کشيدن و رژيم غذايي نا مناسب است که که با اصلاح اين موارد از ابتلا به اين بيماري جلوگيري کرد.
اما عوامل غيرقابل کنترل در پوکي استخوان که در قالب سن، جنس، يائسگي، سابقه فاميلي، نژاد، وزن و اندازه استخوانها، بيماري هاي مزمن و داروها دسته بندي مي شود که از حيطه افراد خارج است.
قطعي ترين روش ” اندازه گيري تراکم استخوان“ مي باشد که بدون درد است و با استفاده از دستگاه مخصوص ميزان تراکم در استخوان ران و ستون مهره ها اندازه گيري مي شود که با تشخيص اوليه پوکي استخوان مي توان آن را متوقف يا از پيشرفت آن جلوگيري کرد.
براي افرادي که مبتلا به پوکي استخوان هستند، هر نوع ورزشي مناسب نيست. بايد بدانند شروع به ورزش و افزايش فعاليت هاي فيزيکي در هر سني امکان پذير است تداوم ورزش و فعاليت هاي فيزيکي باعث اثرات مثبت بر روي عضلات و استخوان ها مي شود ورزش هايي مانند جست و خيز و پريدن و برخي حرکات يوگا براي افراد پير مناسب نيستند زيرا ممکن است با ايجاد فشار بر روي استخوان ها سبب ايجاد شکستگي شوند.
ابتلا به کمردردهاي حاد و در نهايت مزمن، شکستگي انتهاي استخوان ساعد و سر استخوان ران و افتادن دندانها از شايع ترين علائم بروز پوکي استخوان است.
کنترل وزن و پيشگيري از چاقي، دريافت کلسيم کافي ( حداقل ۱۲۰۰ تا ۱۰۰۰ ميلي گرم در روز ) و ويتامين دي (۸۰۰ تا ۴۰۰ واحد در روز )، پرهيز از مصرف الکل و سيگار ، غذاهاي پرنمک و رژيم پر پروتئين، جايگزين کردن نوشابه هاي طبيعي ( آبميوه ، دوغ، انواع شربت ها ) به جاي نوشابه هاي کافئين دار ( انواع کولا و قهوه )، مصرف روغن هاي غير اشباع مثل آفتاب گردان ، ذرت ، زيتون، قرار گرفتن در معرض نور خورشيد به مدت ۳۰ تا ۱۵ دقيقه ( نور خورشيد از پشت شيشه و لباس بي تاثير است) انجام فعاليت بدني منظم در پيشگيري از ابتلا به پوکي استخوان توصيه مي شود.
هم چنين پزشکان دريافت کلسيم بيش از نياز عادي در موارد حاملگي و شير دهي و احتراز از بارداري مکرر و با فاصله کم را ضروري مي دانند.
زمين خوردن در افراد مسن شايع و از عوارض آن زخمي شدن، شکستگي و بستري شدن در بيمارستان است که بدنبال آن شخص بطور موقت در انجام کارهاي شخصي خود ناتوان و از اجتماع منزوي مي گردد و دچار ناراحتي هاي روحي و رواني مانند افسردگي مي شود.
کف حمام بايد پوششي داشته باشد که مانع از ليز خوردن بشود. دستگيره هايي در حمام نصب شود که بتوان هنگام از دست دادن تعادل از آنها استفاده نمود. استفاده ازصندلي يا چهارپايه در حمام در جلوگيري از افتادن توصيه مي شود.
در آشپزخانه نيز بايد وسايل حفظ تعادل در دسترس باشد. پله ها مجهز به نرده باشد تا هنگام بالا و پايين آمدن بتوان به عنوان تکيه گاه از آنها استفاده کرد.
حرکات ورزشي در آب، تحريکات الکتريکي پوست که باعث تحريک عصب مي شود، همچنين داروها نيز در کاهش درد هنگام شکستگي استخوان اثر بخش هستند.
داروهايي مانند (بيسفوسفونات ها) باعث افزايش تراکم استخوان شده، سرعت و پيشرفت نازک شدن استخوان ها را به تعويق مي اندازد در نتيجه شانس شکستگي را کاهش مي دهند.
همچنين نتايج تحقيقات نشان مي دهد زناني که به اميد جلوگيري از پوکي استخوان در سن بالاي ۵۰ سال به طور مرتب از مکمل هاي کلسيم استفاده مي کنند، نسبت به ديگران به ميزان بسيار جزئي از ابتلا به پوکي استخوان در امان هستند.
زناني که از مکمل هاي کلسيم استفاده مي کنند، از هر ۱۰ هزار مورد، ۱۰ مورد دچار شکستگي استخوان لگن مي شوند، اما آنهايي که از چنين قرص هايي استفاده نمي کنند، از هر ۱۰ هزار مورد، ۱۴ مورد به اين مشکل مبتلا مي شوند.
ميزان شکستگي هاي لگن در زنان بالاي ۶۰ سالي که از مکلمل هاي کلسيم استفاده مي کنند، ۱۹ درصد و در بقيه افراد ۲۴ درصد است، اما آنچه قابل توجه است، تاثير رواني اين مکمل ها و تلقيني است که در افراد به واسطه مصرف آنها ايجاد مي شود.
به منظور جلوگيري از پوکي استخوان در سن بالاي ۵۰ سال صرفا به اميد قرص هاي کلسيم نباشند زيرا مصرف زياد اين گونه قرص ها نيز موجب بروز عوارضي نظير ايجاد سنگ هاي کليه مي شود.
در مصرف نوع کلسيم بايد دقت نظر داشت زيرا نيترات کلسيم به مراتب بيشتر و بهتر از کربنات کلسيم جذب مي شود ، به ويژه اگر به همراه ويتامين D مصرف شود ضمن اينکه آنچه بيش از هر چيز براي جلوگيري از پوکي استخوان موثر تشخيص داده شده، ورزش و تحرک در دوران جواني و مصرف لبنيات به همراه سبزيجات برگ سبز است .
همچنين محققان مي گويند بي تحرکي، مصرف دخانيات و رژيم غذايي نادرست از عوامل اصلي ايجاد پوکي استخوان در بانوان به خصوص پس از سنين يائسگي است.
استخوان هاي بدن بخصوص در بانوان در سنين ميانسالي و پس از يائسگي با از دست دادن بافت خود دچار پوکي و مستعد شکستگي مي شود که اين امر خصوصا در استخوان هاي ستون فقرات و استخوان سر لگن بيشتر اتفاق مي افتد که فرد با اولين زمين خوردن دچار شکستگي استخوان مي شود.
بهترين راه ها براي مقابله با پوکي استخوان شامل ورزش و پرهيز از بي تحرکي، عدم استفاده از دخانيات و داشتن رژيم غذايي سرشار از کلسيم است.
مصرف روزانه شير، ماست (که بيشترين ميزان کلسيم را داراست)، کشک، سبزيجات و ميوه ها در کنار مکمل هاي کلسيم مي تواند در حفظ بافت استخوان ها موثر باشد و از تخريب بيشترشان جلوگيري کند.
درمان اين بيماري در سنين پس از يائسگي از طريق تجويز مکمل هاي حاوي کلسيم، ورزش مناسب سن و سال فرد، داروهاي ضدپوکي استخوان و در موارد خاص و با تشخيص پزشک هورمون درماني است.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید